Անդրանիկ Մանուկյանի հավաստմամբՙ առաջին անգամ 10 տարվա ընթացքում
Պետեկամուտների նախարարի մամուլի ասուլիսի առիթը 2001 թ. առաջին եռամսյակի բյուջեի մուտքերի կատարման վերաբերյալ «ստույգ ինֆորմացիա» հաղորդելն էր: Այդ ժամանակահատվածում նախատեսված է եղել որպես հարկային պարտավորություններ հավաքել 35 մլրդ 480 մլն դրամ, ինչը 8,5 մլրդ դրամով ավելի է, քան նախորդ տարվա առաջին եռամսյակի համար նախատեսվածը: Հնարավոր է եղել հավաքել 35 մլրդ 640 մլն դրամ: Այսինքնՙ ապահովվել են նախատեսվածից ավելի մուտքեր: Անդրանիկ Մանուկյանը սա համարեց բացառիկ երեւույթ, քանզի վերջին 10 տարիների ընթացքում առաջին եռամսյակի համար բյուջետային մուտքերը մշտապես թերակատարվել են: Նա հույս հայտնեց, որ նախարարությունը կշարունակի հետեւողական աշխատանքը, եւ տարեվերջին բյուջեն կկատարվի ու մի քիչ էլ կգերակատարվի: Հաղորդվեց նաեւ, որ ընդհանուր բյուջետային մուտքերը կազմել են 45 մլրդ դրամ: Ոչ հարկային եկամուտները կազմել են 4,9 մլրդ դրամ, «տարբեր գործառույթներից եկամուտները»ՙ 1 մլրդ դրամ եւ ստացված գրանտներըՙ 3,5 մլրդ դրամ: Նախատեսված է եղել 42 մլրդ դրամ, իսկ ստացվել է 3 մլրդ դրամ ավելի:
Պետեկամուտների նախարարը, պատասխանելով լրագրողների հարցերին, խնդրեց լուրջ չվերաբերել այն տվյալներին, որոնց համաձայն բյուջեն կատարվել է կանխավճարների շնորհիվ: Եթե որոշ գումարներ էլ, օրինակ, բենզին ներկրողների կողմից վճարվել են մինչեւ ապրանքի ներմուծումը, ապա դրանք մի քանի օրվա ընթացքում մարվել են: Սակայն դա կանխավճար չէ: Իսկ կանխավճարի մասին խոսակցությունները տարածում են նրանք, ովքեր չեն ցանկանում հարկեր վճարել: Եվ երբ պետեկամուտների նախարարությունը նրանցից պահանջում է հարկ վճարել, դա ներկայացվում է որպես կանխավճար պահանջելու դրսեւորում: Նախարարը վճռականություն հայտնեց շարունակելու ստվերային շրջանառության դեմ իր պայքարը: Նա առաջարկեց լրագրողներին հարցնել, թե ի՞նչ կարծիքի են ֆինանսական մուտքերի վերաբերյալ բյուջեից վճարվողների հոծ խավեր ունեցող սոցապ, կրթության եւ գիտության, առողջապահության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարները, որոնք մշտապես բողոքում էին թերֆինանսավորումից: «Ազգի» այն հարցին, թե ինչպե՞ս է նախարարը պայքարելու ստվերային շրջանառության դեմ տոնավաճառներում, այն դեպքում, երբ խորհրդարանը կասեցրեց հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների տեղադրումն այստեղ, եւ որեւէ հաշվառում հնարավոր չէ կատարել, Անդրանիկ Մանուկյանը պատասխանեց, որ «այստեղ իրոք մեծ ստվերայնություն կա»: Նա նաեւ նշեց, որ ինքը դեմ է եղել խորհրդարանի որոշմանը, որը ընդունվել է միտինգների ճնշման տակ: Սակայն նախարարությունն ունի մեծ լիազորություններ, եւ դրանք գործի են դրվելու:
Հնարավոր համարո՞ւմ է նախարարը, որ մինչեւ տարեվերջ կարող է ազատվել աշխատանքիցՙ պատասխանեց, որ ինքն «այս պաշտոնից կառչած չէ»: Սակայն նախագահի վերջին այցելությանը նախարարություն եւ արած հայտարարությունը վկայում են, որ նման զարգացումը հավանական չէ:
Բնականաբար, նախարարին ուղղված հարցերի շարքում առանձնանում էին բենզինի, ծխախոտի եւ դեղերի հարկմանն առնչվող խնդիրները:
Բենզինի ներկրման մասին ասվեց, որ յուրաքանչյուր ամիս նախատեսված են 19 հզ. տոննայի ներմուծում եւ համապատասխանաբար 2,3 մլրդ դրամ մուտքեր: Մարտ ամսին բենզին չի ներկրվել ընդհանրապես: Իրանից վառելիքի ներմուծումն արգելվել է, քանզի դա ոչ թե բենզին է, այլ նավթավերամշակման գործարանների թափոնը: Դրա վաճառքը որպես բենզին Հայաստանում վնաս է հասցնում շրջակա միջավայրին եւ ավտոմեքենաներին: Իսկ թե ինչո՞ւ այդ հարցով չի զբաղվում այն մարմինը, որը դա պարտավոր է կատարելՙ «Հայպետստանդարտը», Անդրանիկ Մանուկյանը խորհուրդ տվեց հարցն ուղղել «Հայպետստանդարտին»ՙ անուղղակիորեն փաստելով վերջինիս անգործությունը:
Ծխախոտի վերաբերյալ բարձրացված խնդիրներից մեկը վերաբերում էր ներմուծվող ֆիլտրով եւ առանց ֆիլտրի ծխախոտների համար միատեսակ ակցիզային դրոշմանիշ ունենալուն: Նախարարը նշեց, որ այդ դրոշմանիշն արդեն տարբերակվելու է: Մաքսանենգ ներմուծվող ծխախոտի առկայությունը Անդրանիկ Մանուկյանը չժխտեց, սակայն զարմանք արտահայտեց «Գրանդ տոբակոյի»ՙ նախարարությանն ուղղված բողոքի առթիվ, նշելով, որ Հրանտ Վարդանյանը շնորհակալություն է հայտնել իրենՙ մաքսանենգության դեմ ծավալած արդյունավետ պայքարի համար:
Դեղորայքի թեման շատ ավելի ընդգրկուն էր: Պետեկամուտների նախարարը վերստին կրկնեց, որ դեղորայքի թանկացումը սաբոտաժ էր, քանզի ԱԱՀ կիրառելուց հետո թանկացավ ոչ թե 20 տոկոսով, այլՙ 40-50 եւ անգամ 100 տոկոսով:
Որպես ապացույց, որ դեղերը նախկինում ներմուծվել են կեղծ ինվոյսային (ապրանքագրային) արժեքներով, ներկայացվեցին նախարարության կողմից Կենտրոն եւ Շենգավիթ համայնքների դեղատներում անցկացված ուսումնասիրությունները: Նպատակն էր պարզել, թե ի՞նչ գնով են ձեռք բերվում դրանք եւ ի՞նչ գնով են վաճառվում: Պարզվել է, որ դեղերի նախկին ինվոյսային միջին արժեքը կազմել է 1,2 միավոր եւ վաճառվել է 3 միավորով: Իսկ առանձին դեղերից ստացվել է գերշահույթ մինչեւ 700 տոկոսի չափով, ինչը շուկայում տիրող մենաշնորհի հետեւանք է եղել:
Ներկայումս ներկրվող դեղերի վաճառքի գների վերաբերյալ արձանագրվել է, որ, օրինակ, միջմկանային ներարկման համար նախատեսված անալգինի լուծույթը ներկրվել է 43 դրամով, սակայն դեղատներին վաճառվել 450-500 դրամով: Նման օրինակները բազմաթիվ էին:
Ասուլիսի վերջում պետեկամուտների նախարարըՙ վերադառնալով բյուջեի մուտքերի ապահովման խնդիրներին, նշեց, որ հաջորդ եռամսյակում դրանց կատարումն ավելի հավանական է: Եթե առաջին եռամսյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ավելի էր պահանջվում հավաքել 8,5 մլրդ դրամ, ապա երկրորդումՙ 7 մլրդ, երրորդումՙ 5 մլրդ, իսկ չորրորդում որեւէ հավելում նախատեսված չէ:
ԱՐԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ