Ռուսաստանի ու հատկապես նրա մայրաքաղաք Մոսկվայի լրատվական տարածքն այնքան հագեցած է ու բազմաբնույթ, որ այդ բնագավառում ամեն մի նոր հրատարակության թե գործակալության լույս աշխարհ գալը տարակուսանք է առաջացնումՙ կդիմանա՞ նա դաժան, հաճախ պարզապես անօրեն մրցակցությանը: Բնականաբար, այս հարցականին արժանացավ նաեւ մեկ տարի առաջ հիմնադրված «Եվրասիական լրատվական խումբ» ընկերությունը: Բայց հենց ուղիղ մեկ տարի հետո նրա, իսկ ավելի կոնկրետՙ ընկերության կազմի մեջ մտնող CNA կասպիական լրատվական գործակալության գործունեության առթիվ հատուկ հայտարարություն արեց. Ադրբեջանի խորհրդարանը: Իբր, ընդգծված հայամետ է եւ իր լոբբիստական նպատակաուղղվածությամբ աներկիմաստ պաշտպանում է Հայաստանի շահերը: Նման մերժողական վերաբերմունքը թերեւս պայմանավորված էր նաեւ այն հանգամանքով, որ ընկերության հիմնադիրն ու նախագահը հայ է:
Վարդան Տողանյան: 34 տարեկան է, ավարտել է Երեւանի պետհամալսարանի պատմության ֆակուլտետը: Աշխատել է ՀՀ արտգործնախարարության համակարգում: Անցյալ տարի Մոսկվայում պաշտպանել է դիսերտացիա եւ ստացել քաղաքականագիտության դոկտորի կոչում:
- Պրն Տողանյան, կուզենայի մեր զրույցը սկսել ձեր կազմակերպության գործունեությանն ադրբեջանցիների տված «կործանիչ» գնահատականից: Սկզբունքորեն նրանք միշտ էլ դժգոհ են եղել Ռուսաստանի մամուլի «հայամետ» դիրքորոշումներից, բայց որ այդ հարցը քննարկեն խորհրդարանի մակարդակով, աննախադեպ երեւույթ է: Ինչքանո՞վ են նրանք իրավացի:
- Գուցե քանակական առումով մենք ավելի շատ լրատվություն ստանում ենք Հայաստանից, որ ըստ էության բնական է. ես, մեր որոշ աշխատակիցներ հայաստանցիներ ենք, եւ մեզ համար դժվար չէ լուրեր ստանալ բազմաթիվ ծանոթ գործընկերներից: Բայց, մյուս կողմից, մենք Բաքվում էլ թղթակից ունենք, ավելի ճիշտՙ ունեինք, քանի որ խորհրդարանի որոշմամբ թղթակցական կետը վերացվեց (փորձում ենք վերականգնել): Ընդհանուր առմամբ երկու կողմի կարծիքներն էլ տեղ են գտնում մեր ամենատարբեր թողարկումներում: Եթե ուզում եք իմանալ, մենք Երեւանից էլ ենք դժգոհություններ ստանում, իբր բավարար չափով չենք լուսաբանում տեղի իրադարձությունները: Մի խոսքով, եթե իմ ազգային պատկանելությունը ավելորդ զեղումներ է առաջացնում ու առաջին հերթինՙ քաղաքական, դա իմ խնդիրը չէ: Գուցե ոմանց դուր էլ չգա, որ մեր ընկերությունը Մոսկվայում բոլորովին պատահականորեն գտնվում է. Հայկական նրբանցքում:
- Մեր օրերում, հայտնի բան է, զանգվածային լրատվության որեւէ նոր հաստատության ստեղծումն առավել քան «քաջարի» գործ է: Ովքե՞ր են հիմնադիրները եւ որո՞նք են գործունեության հիմնական ուղղությունները:
- Հիմնադրված է մասնավոր անձանց կողմիցՙ որոշ մասնավոր ու հասարակական կազմակերպությունների աջակցությամբ: Ընդսմին ղեկավարության մեջ հայերս, այսպես ասած, բացարձակ փոքրամասնություն ենք կազմում (ի գիտություն որոշ չարակամների): Հայաստանի հետ առնչությունները շրջանակված են այն չափով, ինչ չափով նա ԱՊՀ անդամ է: Գործունեության հիմնական ուղղությունը լրատվական-տեղեկատվական-խորհրդատվական-գովազդային ծառայությունն էՙ նախատեսված եվրասիական աշխարհաշրջանի համար: Լուսաբանում, մեկնաբանում ենք ԱՊՀ-ի եւ հարակից տարածաշրջանների երկրներում տեղի ունեցող քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական եւ մյուս գործընթացները: Բացի այդ, ունենք բարձր տեխնոլոգիական լրատվական համակարգ, որը նյութեր է մատակարարում նավթի, էներգետիկ կոմունիկացիաների (թանկարժեք քարերի), արտաքին տնտեսական հարաբերությունների վերաբերյալ եւ այլն: Տալիս ենք օպերատիվ, ընթացիկ ու կանխատեսող տեսական-վերլուծական նյութեր:
- Իսկ ինչպե՞ս եք հայթայթում ու իրացնում լրատվությունը:
- Անմիջական կապեր ունենք ինչպես Ռուսաստանի, այնպես էլ արտասահմանյան շատ թերթերի, գործակալությունների, մամուլի կենտրոնների հետ: ԱՊՀ երկրների մայրաքաղաքներում ու խոշոր քաղաքներում ունենք ներկայացուցչություններ կամ թղթակցական կետեր: Օգտագործում ենք ինտերնետ համակարգը եւ այլն:
- Մոսկովյան մամուլը հաճախ է վկայակոչում ձեր CNA կասպիական լրատվական գործակալությունը, ինչո՞ւ կասպիական:
- Դա անկախ անդրտարածաշրջանային կառուցվածք է մեր համակարգում, որը բաժանորդներին օպերատիվ լրատվություն է մատուցում կասպյան ավազանի քաղաքական ու տնտեսական իրադրության, նավթագազային ճյուղի զարգացման վերաբերյալ: Կարող եմ ասել, որ Ռուսաստանի նավթագազային կոնցեռներն արդեն անտարբեր չեն գործակալության նյութերի նկատմամբ:
- «Եվրասիան այսօր» ամսագիրը, որ դուք թողարկում եք, ձեր առաջի՞ն տպագիր հրատարակությունն է:
- Այո, ծրագրել ենք ձեռք բերել, եթե հիշում եք, խորհրդային տարիների հանրաճանաչ «Za rubejom» թերթը:
- Նույն դայջեստի տեսքո՞վ:
- Ոչ, թեեւ դա էլ տեղ կունենա: Ընթերցողին կներկայացվի օրաթերթ մեր նյութերովՙ եվրասիական «թեքումով»:
- Պրն Տողանյան, քանի որ ձեր աշխատանքն էապես կապված է ԱՊՀ երկրների հետ, կուզենայի հարցնելՙ այդ միավորումը հեռանկար ունի՞:
- Համագործակցությունը եվրոպական հանրակցություն չի դառնա. խիստ տարբեր են տնտեսական ու հատկապես կուլտուրական մակարդակները: Բայց ԱՊՀ երկրներն ունեն ոչ քիչ թվով ընդհանուր խնդիրներ ու շահեր, որոնք որոշակի չափով կմերձեցնեն նրանց: Ապագան երկկողմ հարաբերություններինն է: Ի դեպ, մեր գործունեությունը կապ չունի ԱՊՀ-ի լինել-չլինելու համլետյան հարցի հետ: Եվրասիական աշխարհաշրջանը գոյություն ունի նրա միջպետական հարաբերությունների բնույթից ու կառուցվածքից անկախ:
- Կարծում եմ, մեզ ոչ ոք չի մեղադրի, եթե զրույցի վերջում շեղվենք հիմնական թեմայից եւ արծարծենք այսպիսի հարց. Մոսկվայում թե Ռուսաստանում այսօր բնակություն են հաստատել տասնյակ հազարավոր հայաստանցիներ: «Սփյուռք» հասկացությունը խիստ խորթ է հնչում ընդհանրապես ռուսահայության եւ այդ մարդկանց հանդեպ մասնավորապես: Ի՞նչ եք կարծում, ի՞նչ փոփոխությունների պիտի ենթարկվի Հայաստան-սփյուռք հարաբերությունը:
- Սփյուռքը մեծ ուժ է, ես դրանում վերջերս նորեն համոզվեցի, երբ աշխատանքի բերումով ԱՄՆ-ում էի եւ մի շարք հանդիպումներ ունեցա ամերիկահայության հետ: Հենց միայն Ռուսաստանում եւ Ամերիկայում նոր հայություն է հավաքվելՙ հայաստանցիներ: Սա երեւելի փաստ չէ, բայց իրողություն է: Ժամանակն է, որ մենք այդ փաստի մեջ ողբերգություն չփնտրենք ու հայրենիք-սփյուռք հարաբերությունները կառուցենք օբյեկտիվ հիմքի վրա: Արտերկրի այս նոր շերտը նոր եռանդ ու երանգ է հաղորդում Հայաստանի ու սփյուռքի հարաբերություններին, նա դեռեւս լիիրավ ու լիարյուն հայ էՙ առայժմ զերծ այլ աշխարհների անմիջական ներգործություններից: Եվ նա պատրաստ է առավելագույնս նպաստելու իր Նաիրի երկրի բարգավաճմանը: Այդ հայերին միայն մի պարագա է անհրաժեշտՙ հայրենիքի բարեհաճությունը, ընդառաջելու պատրաստակամությունը, բարոյական աջակցությունը: Եվ եթե մենք կարողանանք Հայաստան-սփյուռք հարաբերությունը նորացնել ու կառուցելՙ ելնելով արդեն կայացած իրողություններից (կրկնում եմՙ առանց ողբասացությունների), ապա արդյունքը միայն դրական կլինի: Եկեք դաս առնենք հրեաներից եւ ոչ թե վերացականորեն հմայվենք նրանց «հանճարեղությամբ»:
ՌՈՒԲԵՆ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ, Մոսկվա