ԱՐԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ
Պարզել, թե ովքե՞ր են ամենահարուստ մարդիկ որեւէ երկրում, այդ թվում Հայաստանում, հեշտ խնդիր չէ: Անգամ պարբերաբար հարուստների ցանկը հրապարակող ամերիկյան հանրահայտ «Ֆորբս» հանդեսի տվյալների մասին չի կարելի ասել, որ դրանք ճշտորեն համապատասխանում են իրականությանը: Առավել եւս, հակված չենք ասելու, որ «Ազգի» պատվերով կատարված հեռախոսային հարցման տվյալներն ամբողջությամբ արտացոլում են իրականությունն այստեղ: Սակայն, ակնհայտ է, որ դրանք շատ հեռու չեն ճշմարտությունից, քանի որ, ապրելով Հայաստանի նման փոքր երկրում, բոլորս տեսնում ենք, թե ով ինչո՞վ է զբաղված եւ ի՞նչ ապրելակերպ ունի:
Առաջինն աչքի են ընկնում «Ովքե՞ր են ամենահարուստ մարդիկ» հարցին տրված «ղեկավարությունը» եւ «պետական պաշտոնյաները» պատասխանների բարձր ցուցանիշները:
Ովքե՞ր են Հայաստանի ամենահարուստ մարդիկ (հարցվողների քանակըՙ 423)
| Ղեկավարությունը | 141 | 33,3% |
| Պետ. պաշտոնյաները | 105 | 24,8% |
| Անազնիվ մարդիկ | 89 | 21,0% |
| Գործարարները | 84 | 19,8% |
| Դժվարանում է պատասխանել | 78 | 18,4% |
| Պատգամավորները | 46 | 10,9% |
| Գործարարները, որոնք հովանավորվում են | 46 | 10,9% |
| Օլիգարխները | 38 | 9,0% |
| Գագիկ Ծառուկյանը | 35 | 8,3% |
| Հրաժարվում է պատասխանել | 23 | 5,4% |
| «Լուսաստղի» տերը | 18 | 4,2% |
| Խաչատուր Սուքիասյանը | 13 | 3,1% |
| Թաղային հեղինակությունները | 11 | 2,4% |
| Ամենախելոք մարդիկ | 8 | 1,9% |
| Ես եմ | 8 | 1,9% |
| Ռուբեն Հայրապետյանը | 5 | 1,2% |
| Հրանտ Վարդանյանը | 5 | 1,2% |
| Շնորհքով մարդիկ | 4 | 0,9% |
| «Միկայի» տերը | 4 | 0,9% |
| «Մուլտի գրուպի» տերը | 3 | 0,7% |
| Աղվան Հովսեփյանը | 2 | 0,5% |
| Նարեկ Սարգսյանը | 1 | 0,2% |
| Բոլորն էլ հարուստ են | 1 | 0,2% |
| Արտերկրյա գործարարները | 1 | 0,2% |
| Դասախոսները | 1 | 0,2% |
Հարցվողներն այս հարցին պատասխանելիս ունեին բազմակի պատասխանի հնարավորություն: Այդ պատճառով պատասխանների տոկոսային գումարը գերազանցում է 100 %-ը:
Առաջինի օգտին տրված է 33,3 տոկոս, երկրորդի օգտինՙ 24,8 տոկոս: Իշխանություններին եւ նրանց ղեկավարած չինովնիկներին ամենահարուստը համարողների ընդհանուր ձայները մոտ 58 տոկոս են կազմում: Սա, թերեւս, նշված պատասխաններից ամենահավաստին կարելի է համարել: Միանշանակ է, որ անկախության 13 տարիների ընթացքում Հայաստանում ամենահարուստը եղել են իշխանության ղեկին գտնվող մարդիկ եւ, անկախ նրանց փոփոխությունից, իրենց աթոռներից կառչած մնացող պաշտոնյաները: Եթե որեւէ զարգացած երկրում այս կամ այն իշխանավորը ամենահարուստ մարդկանց թվում է հայտնվում, ապա անմիջապես կասկածներ են առաջանում այդ հարստության կուտակման վերաբերյալ: Նման կասկածներ մեզանում չեն առաջանում, քանի որ բոլորի համար էլ ակնհայտ է, որ ջիպով երթեւեկող եւ Իսպանիայում իր հանգիստն անցկացնող նախարարը չի կարող այդպես ապրել առանց ապօրինի ճանապարհով հարստանալու: Պատահական չէ, որ հաջորդ տեղում է «անազնիվ մարդիկ» պատասխանը (21 տոկոս), ինչը հիմնականում դարձյալ կապվում է իշխանությունների եւ պաշտոնյաների հետ: Սրան հակառակ «ամենախելոք մարդիկ» ստացել են ընդամենը 1,9 տոկոս, իսկ «շնորհքով մարդիկ»ՙ 0,9 տոկոս:
Գործարարներին ամենահարուստ համարողները 19,8 տոկոսն են: Դարձյալ վկայակոչենք կայացած երկրներին, որտեղ այս խավը ոչ թե չորրորդ, այլ առաջին հերթին կնշվի որպես ամենահարուստը: Պատասխանների մեջ զարմանալին թերեւս պատասխանել դժվարացողների բարձր թիվն է (18,4 տոկոս), որովհետեւ այլոց ունեցվածքը գնահատելու տեսանկյունից մեր ժողովուրդը բացառիկ ունակություններ ունի:
Միմյանց շատ մոտ են «պատգամավորները», «գործարարները» եւ «օլիգարխները», որոնցից առաջին երկուսին ամենահարուստ է համարել հարցվողների 10,9 տոկոսը, երրորդինՙ 9 տոկոսը: Առանց խղճի խայթ զգալու, այս պատասխանները կարելի է դասակարգել իշխանություններին եւ պետական պաշտոնյաներին տրված պատասխանների հետ, քանի որ պատգամավորները նույնպես իշխանության մաս են համարվում, իսկ նրանց մեջ քիչ չեն հովանավորվող գործարարներն ու օլիգարխները: Վերջիններիս հովանավորողներն էլ դարձյալ բարձրաստիճան պաշտոնյաներն են եւ իշխանավորները:
Այս ընդհանրական պատասխաններից հետո գալիս են առանձին անձանց վերաբերյալ տրված պատասխանները: Որպես ամենահարուստ մարդ առաջին տեղում նշվում է Գագիկ Ծառուկյանըՙ 8,3 տոկոս, որին հարկ է հավելել «Մուլտի գրուպի» տերը» պատասխանին տրված 0,7 տոկոսը: Այսինքն, այս գործարարը ամենահարուստն է նշվում պատասխանների 9 տոկոսի դեպքում: «Լուսաստղի» տերը», որն է ԱԺ պատգամավոր Սամվել Ալեքսանյանը, նշվում է երկրորդը: Նրան ամենահարուստ մարդ է համարել հարցվածների 4,2 տոկոսը: Այնուհետեւ գալիս են Խաչատուր Սուքիասյանըՙ 3,1 տոկոս, Ռուբեն Հայրապետյանըՙ 1,2 տոկոս, Հրանտ Վարդանյանըՙ 0,9 տոկոս, «Միկայի» տերը», այսինքն Միխայիլ Բաղդասարովըՙ 0,7 տոկոս, Աղվան Հովսեփյանըՙ 0,2 տոկոս, Նարեկ Սարգսյանըՙ 0,2 տոկոս: Կարծում ենք պատահական չէ, որ գործարարների շարքում նշվում են նաեւ գլխավոր դատախազի եւ Երեւանի նախկին գլխավոր ճարտարապետի անունները: Սա կարելի է շաղկապել վերեւում հիշատակված իշխանությունների եւ պետական պաշտոնյաների հարստության վերաբերյալ առկա տեսակետների հետ:
Նշված է նաեւ «ես եմ» պատասխանը: Թե ո՞վ ինչ է նկատի ունեցել այդ պատասխանը տալով, դժվար է ասել: Որոշակի ձայներ էին ստացել «արտերկրյա գործարարները» եւ «դասախոսները»ՙ 0,2-ական տոկոս: