Ֆրանսահայ հայտնի դերասան, թատրոնի եւ կինոյի բեմադրիչ Սերժ Ավետիքյանը վերջերս Փարիզում բեմադրեց «Հայկական համերգ կամ թուրքական առած» պիեսը, որը երեք տարբեր (այդ թվում երաժշտական) ստեղծագործությունների յուրօրինակ միահյուսման արդյունք է: Անցյալում Ավետիքյանը նկարահանվել է մասնավորապես Անրի Վերնոյի «Մայրիկ» ֆիլմում:
Փարիզում հրատարակվող «Աշխարհ» թերթին տված ծավալուն հարցազրույցում Սերժ Ավետիքյանը պատմում է, որ ինքը Հայաստանում բեմադրության է պատրաստում Ալֆրեդ դը Մյուսեի «Մարիաննայի քմայքները» գործը: Հայերեն թարգմանված պիեսը շուտով կներկայացվի Երեւանի Ստանիսլավսկու անվան ռուսական թատրոնում` մի խումբ նվիրյալների եւ պրոֆեսիոնալների ուժերով:
Ավետիքյանի խոսքերով, թատրոնի երիտասարդ դերասանների հետ աշխատելն իրեն մեծ հաճույք է պատճառում: Հիշյալ բեմադրությունը ոչ թե դասական, այլ ժամանակակից բնույթ է կրում:
Արտիստական գործունեության ֆրանսիական ընկերակցությունը (ԱԳՖԸ) Նելլի Տարդիվյեի (Ֆրանսիայում Հայաստանի տարվա գլխավոր հանձնակատարի) եւ Սերժ Ավետիքյանի գլխավորությամբ ուզում է պիեսի երեւանյան բեմադրությունը ներկայացնել նաեւ Ֆրանսիայում` Մյուսեի բնագրով: «Արմավիա» եւ «Պեռնո Ռիկար» ընկերությունները նախագծին ֆինանսապես օժանդակելու պատրաստակամություն են հայտնել:
Թատերական մեկ ուրիշ նախագիծ է Սերժ Ավետիքյան-Սերժ Վալետտի համագործակցությունը, ըստ որի Վալետտին պետք է հայկական ազատ թեմայով պիես գրի: Սիմոն Աբգարյանն այն կբեմականացնի, իսկ Արիան Ասկարիդը եւ Ավետիքյանը կզբաղվեն դերակատարմամբ: Պիեսը հավանաբար կբեմադրվի Փարիզի «Բոբինյի» թատրոնում:
Ինչ վերաբերում է կինոյին, 2005 թ. Ավետիքյանը Հայաստանում նկարահանվել է Ռոբեր Կետիկյանի նոր ֆիլմում: Այնտեղ նա մարմնավորում է Արցախում կռված հերոս ազատամարտիկի, որն ազատագրված հողը պաշտպանելու համար ճիշտ է համարում գյուղում բնակվելը: Ֆիլմի դերակատարներից է նաեւ ազատամարտիկի բարեկամ Ժերար Մեյլանը, որը նրա պաշտպանությանն է հանձնում մաֆիայի կողմից հետապնդվող Արիան Ասկարիդին:
Նկարահանումներն անցել են ընկերական մտերմիկ մթնոլորտում, Արենի եւ Սեւակաշեն գյուղերի մոտակայքում եւ գյուղացիների մասնակցությամբ: Ավետիքյանն իր դերը խաղացել է հայերեն, Ժերար Մելյանը` նույնպես (թեեւ հայերեն չգիտի): Կինոթատրոններում ֆիլմը ցուցադրվելու է հունիսի 28-ից:
Հայաստանում այս տարի կատարած իր վերջին ուղեւորության ընթացքում Ավետիքյանը դիտել է երեք պիես: Առաջինը Սունդուկյանի անվան պետական ակադեմիական թատրոնում ներկայացվող Թենեսի Ուիլյամսի «Ցանկություն» տրամվայն» է: Տպավորությունը դրական է, միայն թե առանձին դերասաններ բեմի վրա հաշվի չեն առնում խաղընկերներին, մենակ են խաղում եւ «փչացնում ամեն ինչ», ասում է նա:
Երկրորդը Ռոբեր Լամուրեոյի «Կանայք, կանայք» պիեսի հայերեն բեմադրությունն է «Համազգային» թատրոնում: Սուղ միջոցներով եւ երիտասարդ դերասանների ուժերով հաջողվել է ստեղծել թարմությամբ շնչող ներկայացում:
Երրորդը Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնում Ալեքսանդր Գրիգորյանի բեմադրած «Գազանը լուսնի վրա» պիեսն է: Այն բավական հուզիչ անակնկալ դարձավ ֆրանսահայ արվեստագետի համար, որը երեւանյան բեմադրությունը համարում է առավել համարձակ եւ թատերայնացված, քան Իրինա Բրուկի բեմադրությունը: Պիեսի հեղինակ Ռիչարդ Կալինոսկին մի անգամ Մոսկվա է մեկնել հատկապես երեւանյան բեմադրությունը դիտելու համար:
Ներկայիս ծանր պայմանները հայ երիտասարդ դերասաններից եւ երաժիշտներից շատերին ստիպել են մեկնել Ֆրանսիա, Գերմանիա, ԱՄՆ եւ այլ երկրներ: Մինչդեռ Գագիկ Մուրադյանը վերջերս ֆրանսիացի բարեկամների օգնությամբ Ապարանի շրջանում ժողովրդական երաժշտության դպրոց է բացել դժվարին կացության մեջ հայտնված տասնյակ երեխաների համար:
- Սերժ Ավետիքյանն իրեն բնութագրում է որպես ազատ արվեստագետ, որի ներըմբռնումը թույլ է տալիս կանխատեսել իրադարձությունները, վեր կանգնել քաղաքական երեւույթներից, երազել եւ ուրիշներին էլ երազել տալ: Իր այդ ունակությունները նա չի փոխի աշխարհում ոչնչի հետ: Իր գործունեության գլխավոր նպատակը մնում է Հայաստանը: Դրա վկայություններից մեկը «Շալե ֆիլմ» ստուդիայում նորերս թողարկված նրա 8 կարճամետրաժ եւ միջին տեւողության ֆիլմերի խտասկավառակն է: Ունի նաեւ երկու մուլտֆիլմերի խտասկավառակ:
Ներկայումս Ավետիքյանն այլեւս չի նկարահանում կարճամետրաժ ֆիլմեր, բայց չի բացառում, որ հետագայում կարող է վերստին զբաղվել դրանցով: Այս տարի ավարտել է 85 րոպեանոց «Վերադառնալ» վավերագրական ֆիլմի նկարահանումները, որն արդեն ընդգրկված է զանազան կինոփառատոների նախնական ծրագրերում:
Ֆիլմն Ավետիքյանի պապի ծննդավայր Սելեզ գյուղի (Թուրքիա) պատմությունն է: Դա նաեւ Հակոբ Օշականի եւ Ժանսեմի ծննդավայրն է: 18 տարի տեւած նկարահանումների ընթացքում հաջողվել է թուրքական գրաքննությունից փրկել որոշ դրվագներ: Բուրսայի մոտ գտնվող Սելեզ գյուղի երիտասարդները նկարահանումների ժամանակ պատմել են, որ իրենք ուզում են կորստից փրկել հայկական տապանաքարերը եւ դրանք դարձնել թանգարան:
Տեղահանված հայ բնակչության փոխարեն ներկայումս Սելեզում ապրում են իսլամացած բուլղարներ, որոնց Աթաթուրքը Մեծ եղեռնից հետո բնակեցրել է դատարկված հայկական մի շարք գյուղերում: Փաստորեն տեղի է ունեցել թե՛ հայերի եւ թե՛ բուլղարների տեղահանություն: Միայն թե վերջիններս չեն բնաջնջվել: Սելեզի երիտասարդները ներկայումս փորձում են հասկանալ, թե ինչ է տեղի ունեցել անցյալ դարասկզբին: Ավետիքյանը կարծում է, երկխոսությունն անհրաժեշտ է բոլոր հնարավոր կամ խոր անտեղյակության դեպքում:
Մնում է ավարտել «Վերադառնալ» ֆիլմի ենթագրերը: Վավերագրական այդ ժապավենի երեք դրվագները վերաբերում են 1987, 2003 եւ 2005 թվականներին: Ֆիլմը կինոթատրոններում եւ հեռուստատեսությամբ կցուցադրվի առաջիկա աշնանը:
- Ֆրանսիայում Հայաստանի տարվա միջոցառումների շրջանակներում Ավետիքյանը մասնակցել է մշակույթների եւ հայացքների ընդհանրության վրա հիմնված «Հայաստան հոգնակի» ընկերակցության ստեղծմանը: Ընկերակցությունն ունի երկու նպատակ:
Առաջինը Հայաստանի տարվա սկզբում եւ վերջում 300 էջանոց մշակութային եւ տեղեկատվական շատ գեղեցիկ հանդեսի հրատարակումն է: Ենթադրվում է դրա ավելի քան 30 հազար օրինակները տարածել տարվա հանդիսությունների հետ կապված բոլոր վայրերում: Հանդեսը կպատմի տարվա բոլոր միջոցառումների մասին եւ կվերաբերի համայն աշխարհի հայությանը:
Երկրորդ նպատակն այն էր, որ հրատարակության իրացումից ստացվող բոլոր եկամուտները ծառայեցվեն տարվա ընթացքում մշակութային նոր միջոցառումների նախագծերի ավարտմանը: Հանդեսի հրատարակությանը կարող են նպաստել անհատ բարերարներ, ձեռնարկություններ, բարեգործական հաստատություններ:
Պատրաստեց` ՊԵՏՐՈՍ ՔԵՇԻՇՅԱՆԸ