«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ

ԽՈՇՈՐ ՀԱՐԿԱՏՈՒՆԵՐԻ ՑԱՆԿՈՒՄ ԲՈԼՈՐԸ ՉԵՆ ԽՈՇՈՐ ՀԱՐԿԵՐ ՎՃԱՐՈՒՄ

Օլիգարխներին պատկանող մի շարք ընկերություններ ցածր հորիզոնականներ են զբաղեցնում

ԱՐԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

Հարկային պետական ծառայությունը երեկ «Ազգում» հրապարակեց անցյալ տարվա արդյունքներով առաջին 300 խոշոր հարկ վճարողների ցանկը: (Տեխնիկական սխալի պատճառով պակասավոր այդ ցանկը ամբողջությամբ հրատարակում ենք այսօր-խմբ.): Ինչպես միշտ, այս անգամ եւս ցանկը գլխավորում է «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը»ՙ 32 մլրդ 800 մլն դրամ ընդհանուր հարկերով, այդ թվում շահութահարկի եւ եկամտահարկի չափազանց մեծ բաժնովՙ 18,5 մլրդ դրամ: Երկրորդ տեղում «Արմենտելն» էՙ 20 մլրդ դրամ հարկային մուտքերով, երրորդըՙ «Հայռուսգազարդը»ՙ 13,7 մլրդ դրամով:

Խոշոր հարկատուների ցանկում շարունակում է վեր բարձրանալ Հայաստանի բջջային կապի երկրորդ օպերատոր «Ղ-Տելեկոմը» («Վիվասել»), որն այս անգամ զբաղեցնում է 4-րդ տեղըՙ 9,4 մլրդ դրամ ցուցանիշով: 9,4 մլրդ դրամ է կազմում նաեւ վառելիք ներկրող առաջատար ընկերության «Ֆլեշի» (սեփականատեր Բարսեղ Բեգլարյան) վճարած հարկերը, որը զբաղեցնում է 5-րդ տեղը: Վառելիք ներկրող մեկ այլ կազմակերպությունՙ «Քաղպետրոլսերվիսը» վճարել է 8,7 մլրդ դրամ եւ զբաղեցնում է 6-րդ տեղը:

Նրան հաջորդող ընկերությանՙ ծխախոտ ներկրող «Պարես-Արմենիայի» (սեփականատեր Խաչատուր Սուքիասյան) պետական բյուջե վճարած գումարը կազմել է 7 մլրդ դրամ: 8-րդ տեղում է «Հայաստանի էլեկտրական ցանցերը»ՙ 5,2 մլրդ դրամ: Հաջորդը «Սալեքս գրուպ» ընկերությունն է (սեփականատեր Սամվել Ալեքսանյան)ՙ 5 մլրդ դրամ: Նշենք, որ այս ընկերությունը ինչպես եւ նույն սեփականատիրոջը պատկանող, ցուցակում 134-րդ տեղը զբաղեցրած «Ֆլիտֆուդը» իրականացնում է շաքարավազի ներկրում: Ընդ որում, վերջինիս ծավալները նվազում են ի հաշիվ առաջինի: Որեւէ պարագայում, Սամվել Ալեքսանյանը, հաջողությամբ օգտագործելով օրենքով տրված հնարավորությունը, կարողանում է խուսափել շահութահարկի վճարումից: «Սալեքս գրուպի» վճարած շահութահարկը կազմել է ընդամենը 14 մլն դրամ: եվ վերջապես տասնյակը եզրափակում է «Գրանդ տոբակոն» (սեփականատեր Հրանտ Վարդանյան) 4,4 մլրդ դրամ ցուցանիշով: 11-րդ տեղում Հրանտ Վարդանյանին պատկանող մյուս ընկերությունն է «Ինտերնեյշնլ Մասիս տաբակը»ՙ 4,2 մլրդ դրամ ցուցանիշով:

Այս անգամ եւս խոշոր հարկատուների 2006 թ.-ի ցանկում քիչ չեն արտառոց փաստերը: Օրինակՙ Հայաստանի ամենախոշոր գործարարը համարվող Գագիկ Ծառուկյանին պատկանող ընկերությունները շարունակում են համեստ դիրքեր զբաղեցնել: Մասնավորապես «Մուլտի գրուպ կոնցեռնը» վճարել է 203 մլն դրամ եւ ընդամենը 238-րդն է, «Մուլտի գազը»ՙ 245 մլն դրամ եւ 182-րդ տեղը, «Արարատցեմենտը»ՙ 412 մլն դրամ եւ 107-րդ տեղը: Մեկ այլ օլիգարխիՙ Միխայիլ Բաղդասարովին պատկանող «Միկացեմենտը» 150-րդ տեղում է իր վճարած 306 մլն դրամ հարկերով: Ընդ որում, «Միկացեմենտն» այս տարի շահութահարկ չի վճարել ընդհանրապես:

Հետաքրքրական են էլեկտրոնային ապրանքներ ներկրող երկու առաջատար ընկերություններիՙ «Արայի» եւ «Զիգզագի» ցուցանիշները: Եթե «Արայի» վճարած 824 մլն դրամ ընդհանուր հարկային մուտքերից 101 մլն դրամը շահութահարկն է, ապա «Զիգզագի» 1 մլրդ 150 մլն դրամ հարկերից ընդամենը 58 մլն դրամն է կազմում շահութահարկը: Վերոնշյալ ցուցանիշների դեպքում ինչպե՞ս կարող է «Զիգզագի» շահույթը գրեթե կրկնակի փոքր լինել, քան նրա մրցակից «Արայինը», մեղմ ասած անհասկանալի է: Տարօրինակ է նաեւ Հայաստանում ոսկու արդյունահանմամբ եւ մշակմամբ զբաղվող «Արարատի ոսկու արդյունահանման ձեռնարկության» վճարած ընդամենը 334 մլն դրամը եւ 132-րդ տեղը: Ընդ որում, ոսկի արդյունահանող ձեռնարկության շահութահարկն ու եկամտահարկը կազմել են 34 մլն դրամ:

Իրենց ոլորտներում խոշոր ընկերություններ «Գրիար» (շինարարություն), «Մակրո Երեւան» (առեւտուր եւ զանգվածային սպառման ապրանքների ներմուծում), «Երեւանի ալրաղաց» (հացամթերքներ) զբաղեցնում են համապատասխանաբար 239,240 եւ 243-րդ տեղերը, իսկ նրանցից յուրաքանչյուրի վճարած հարկերի գումարը գտնվում է 200 մլն դրամի սահմաններում: «Շանթ պլյուս» պաղպաղակի արտադրության ընկերությունը, որը նաեւ գերիշխող դիրք ունի այդ ապրանքային շուկայում, վճարել է 170 մլն դրամ, որից միայն մոտ 17 մլն դրամ շահութահարկ ու եկամտահարկ եւ զբաղեցնում է 277-րդ տեղը: Զանգվածային սպառման ապրանքների մեկ այլ խոշորագույն ներմուծող «Դերժավա-Ս» ընկերությունը, չնայած ընդհանուր առմամբ վճարել է 577 մլն դրամ եւ զբաղեցնում է 79-րդ տեղը, բայց դարձյալ նրա կողմից վճարվել է շատ քիչ շահութահարկՙ 26 մլն դրամ: Նրան հաջորդող «Ջերմուկ գրուպը» վճարել է 576 մլն դրամ, իսկ մյուս հանքային ջուր արտադրողները ընդհանրապես բացակայում են ցանկում:

Բուհերը դարձյալ շատ դեպքերում ավելի մեծ հարկեր են վճարում, քան այն ընկերությունները, որոնք, դատելով նրանց գործունեության ոլորտներից եւ ծավալներից, անհամեմատ ավելի քիչ են հարկեր վճարում: Օրինակՙ Երեւանի պետական համալսարանին (109-րդ տեղ) իրենց վճարած հարկերով զիջում են վառելիք ներկրող «Ագրոպետրոլ սերվիսը», արդեն հիշատակված «Արարատի ոսկու արդյունահանման ձեռնարկությունը», «Արմավիա ավիաընկերությունը», «Հրազդան համալիր վարձակալական ձեռնարկությունը» («Հրազդան» տոնավաճառ), իսկ Երեւանի պետական բժշկական համալսարանին (149-րդ տեղ)` «Միկացեմենտը», «Եվրոմոթորսն» ու «Արարատ մոթորսը», «Գրեյթ Վելլին», «Երեւանի Արարատ կոնյակի-գինու-օղու կոմբինատը» եւ ուրիշներ:

Մանրածախ առեւտրում ստվերային շրջանառության մեծ ծավալների մասին է խոսում այն փաստը, որ 300 խոշոր հարկատուների ցանկում ընդգրկված են միայն 3ՙ Մալաթիայի, Հրազդան մարզադաշտի հարեւանությամբ եւ «Փեթակ» տոնավաճառները, Հայաստանում գործող 80 տոնավաճառներից: Այս ոլորտը շարունակում է գրեթե ամբողջությամբ դուրս մնալ հարկային դաշտից, չնայած դրանք հարկման բերելուն կոչված կառավարության ընդունած որոշումների եւ խորհրդարանի ընդունած օրենքի: Բացակայում են նաեւ խոշոր սուպերմարկետներըՙ «Սաս», «Սթար» եւ այլն, խոշոր ռեստորաններըՙ շնորհիվ ոչ մի կերպ չարդարացված հաստատագրված վճարի տեսքով հարկման: Հյուրանոցներից միայն երկուսն են` «Արմենիան» եւ «Երեւանը»: Շինարարության ոլորտը գրեթե բացակայում է, եւ հույս կա, որ օրենսդրական փոփոխությունից հետո գոնե այս տարի այս ոլորտից հարկային մուտքերի ավելացման միտում կնկատվի: Սակայն, ընդհանուր առմամբ, դժբախտաբար, անցյալ տարի հարկահավաքման առումով արմատական տեղաշարժ չգրանցվեց:

Չնայած հարկային մուտքերը տարեցտարի ավելանում են, բայց դա տեղի է ունենում առավելապես տնտեսական աճի եւ ոչ թե ստվերի կրճատման հաշվին: Այս տարի նախատեսված մուտքերն ապահովելու դեպքում անգամ կարելի է խոսել միայն որոշակի դրական տեղաշարժի, բայց ոչ երբեք կտրուկ առաջընթացի մասին: