Համահայկական որեւէ միջոցառում կազմակերպելիս, ուզենք թե չուզենք, անկարող ենք թաքցնել մեր այսօրվա երգարվեստի խեղճությունը, կամ ինչպես երեկ դիպուկ բնութագրեցին երգչուհի Աննա Մայիլյանն ու հեղինակային երգիչ Ռուբեն Հախվերդյանըՙ «համատարած ռաբիսացումը»: Բոլորովին անսպասելի էր, որ համահայկական 4-րդ խաղերի բացմանն ու փակմանը հրավիրվել էր երգելու նաեւ Աննա Մայիլյանը, սակայն կատարելու ոչ թե Կոմիտաս, այլ «Մեր հայրենիքը»: Տպավորությունն այնպիսին էր, թե փորձ էր արվել երգչուհու զմայլելի ձայնով «փրկել» այս հիմնը եւ այլեւս հրաժարվել նորն ունենալու գաղափարից: «Երբ ինձ զանգահարեցին եւ առաջարկեցին երգել 4-րդ համահայկական խաղերի բացմանը, իսկույն սկսեցի թվարկել այն երգերը, որոնք կցանկանայի երգել, բայց քիչ անց հասկացա, որ ինձ առաջարկվում էր կատարել միայն «Մեր հայրենիքը», մեզ հետ առանձնազրույցում երեկ ասաց Մայիլյանը:
Այս միջոցառման համերգային մասը եկավ վերստին ապացուցելու, որ միակ երգը, որ կարող ենք մի կերպ միասին երգել «Մեր հայրենիքն» էՙ իր ոչ հայկական հնչողությամբ եւ էությամբ: Եթե որեւէ մեկը փորձի հակառակն ապացուցել, թող նորից դիտի Ազատության հրապարակում տեղի ունեցած 4-րդ համահայկական խաղերի փակման համերգը, որի ժամանակ, իհարկե, եղան նաեւ լավ կատարումներ, բայց հիմնականում երգեցին բոլոր «աստղիկներն» ու «չերգիչիկները», մի քանիսը նույնիսկ մեկից ավելի երգեր: Հնչեցին բազում երգեր, հայերեն ու նույնիսկ հնդկերեն, բայց այդպես էլ չհնչեց այն երգը, որին կձայնակցեր նաեւ համերգին ներկա բազմությունը, այսինքն` տեղի չունեցավ հայկական երգի համահայկական կատարում:
Ռուբեն Հախվերդյանը «Հայելի» ակումբում երեկ ասաց, որ ինքը վաղուց մշակել է հայկական ժողովրդական մի շարք երգեր, սակայն դեռեւս չի հանդգնում դրանք ներկայացնել հանրությանը: Դրանցից մեկը հայտնի «Հանիման, ջանիմանն է», որը մեզանից շատերը առաջին անգամ լսել են հենց նրա կատարմամբ, սիրել ու միանգամից անգիր արել: Երգարվեստի միջոցով սերունդ կրթելու խնդիր մեր պետությունը կարծես թե չունի: Անկեղծ լինելու համար ասենք, որ այդ ձգտումը հատուկ է առողջ ու խելամիտ, այլ ոչ սնապարծ ժողովուրդներին: «Կարո՞ղ եք նշել ազգային 3 երգ, որ յուրաքանչյուր հայ պարտավոր է իմանալ», մեր հարցը անակնկալի բերեց թե՛ Ռուբեն Հախվերդյանին, թե՛ Աննա Մայիլյանին: Չնայած երկուսն էլ իրենց գործունեությամբ տարածում են ճշմարիտ արվեստ ու կրթում հասարակությանը, սակայն դժվարացան նույն պահին թվարկել գոնե 2 երգ, որ համահայկական հավաքների ժամանակ կարող են երգել բոլորը:
Հայտնի խոսք է, որ լեզուն եւ ազգային երգը մաքրում են մարդու միտքն ու հոգին, առանց դրանց ամեն մի սրբություն ենթակա է ապականության: «Մեր մեծերից մեկն ասել է, որ մեր լեզուն է մեր հայրենիքը, իսկ եթե նայենք մեր լեզվին, ուրեմնՙ հայրենիք չունենք: Երգը նույնպես լեզվի տարածման ու պահպանման միջոց է, իսկ այսօր մենք լավ երգ չունենք: Դրանք գրված են ոչ բանաստեղծական տեքստերով եւ արժեք չեն ներկայացնում, մեր երգիչները կարծես նույն երգն են երգում», ասաց Հախվերդյանը:
«Ձեր երգերից ո՞րն եք ամենից շատ հավանում» հարցին, նա պատասխանեց. «Ես իմ երգերը երբեք չեմ սիրել ու չեմ սիրում: Միայն տխմար, ինքնասիրահարված մարդն է գոհ լինում ինքն իրենից եւ իր արածից»:
«Հայելի» ակումբում լրագրողների հետ նրանք զրուցեցին մեր իրականության մեջ աչք ծակող բազմաթիվ գորշ երեւույթների մասին, դրանց լուծումը փնտրելով պետական մարմինների, մասնավորապես մշակույթի նախարարության գործունեության ընդլայնման մեջ: «Մեր երգարվեստում այսօր խառնիճաղանջ վիճակ է, իսկ դրանով զբաղվելը ոչ թե արվեստագետի, այլ մշակույթի նախարարության գործն է», ասաց Աննա Մայիլյանը:
ՌՈՒԶԱՆ ՊՈՂՈՍՅԱՆ