ՊԵՏՐՈՍ ՔԵՇԻՇՅԱՆ
Մինչ Մոսկվան եւ Վաշինգտոնը խորհրդակցում են Գաբալայի (Ադրբեջան) եւ Արմավիրի ռադարների համատեղ օգտագործման հնարավորությունների շուրջը, ամերիկացիները Ռուսաստանից հարավ հակահրթիռային պաշտպանության օբյեկտներ տեղադրելու գաղտնի ծրագրեր են մշակում: Այդ մասին հայտնի է դարձել մոսկովյան «Վեդոմոստի» թերթին:
Դեռ գարնան սկզբներին, Գաբալայի ռադարը համատեղ օգտագործելու Պուտինի առաջարկությունը կանխելով, հակահրթիռային պաշտպանության ամերիկյան գործակալության ղեկավար, գեներալ-լեյտենանտ Հենրի Օբերինգը հայտարարել էր, որ իր երկիրը կուզենար ռադար տեղադրել Կովկասի տարածաշրջանում:
Հոկտեմբերի վերջերին Լեհաստանի ազգային անվտանգության բյուրոյում ռուսաստանցի լրագրողներին ցուցադրել էին Եվրոպայի հակահրթիռային պաշտպանության համակարգի լուսապատկերներ: Դրանցից մեկի վրա նշված է շարժական ռադար Կասպից ծովի շրջանում: Բյուրոյում ասել էին, թե ռադարը պատահաբար է հայտնվել լուսապատկերի վրա:
Սակայն, ինչպես նշում է «Վեդոմոստին», Կասպից ծովի շրջանում ճիշտ նույնպիսի օբյեկտ առկա է նաեւ հակահրթիռային պաշտպանության ամերիկյան գործակալության կայքէջում: Դա սանտիմետրային դիապազոնի ռադար է, որը հնարավոր է շարժական հարթակի վրա տեղադրել ինչպես ցամաքում, այնպես էլ ջրում: Նման ռադարը կարող է ապահովել հրթիռների արձակումների վաղ հայտնաբերումը եւ հակահրթիռների առավել ճշգրիտ ուղղորդումը:
Հակահրթիռային պաշտպանության գործակալությունում, պետդեպարտամենտում եւ պաշտպանության նախարարությունում հրաժարվել են այս կապակցությամբ մեկնաբանություններ անելուց:
ՌԴ պաշտպանության նախարարության տեղեկատվության վարչության աշխատակիցներից մեկը թերթի թղթակցին հայտնել է, որ ռուս-ամերիկյան բանակցություններում Կովկասի եւ Կասպից ծոցի շրջանում ռադարի տեղադրման հարցը չի շոշափվել: Պաշտպանության նախարարությունում մեկնաբանություններից հրաժարվել են:
Նախարարության աղբյուրի խոսքերով, ռադարն ԱՄՆ-ին թույլ կտա հետեւել ոչ միայն իրանական մեծ հեռահարության ենթադրյալ հրթիռների արձակումներին, այլեւ Աստրախանի մարզում եւ Ղազախստանում ռուսական զենքի նոր համակարգերի փորձարկումներին:
Զինաթափման հիմնահարցերի ուսումնասիրության ռուսական կենտրոնի տնօրեն Անատոլի Դյակովը, սակայն, համոզիչ չի համարում ամերիկյան ռադարի տեղադրման ծրագիրը, նշելով, որ ԱՄՆ-ը մտադիր է իրանական հրթիռների արձակումները բացահայտել արբանյակներով: Բայց եթե ամերիկացիները որոշեն ռադիոլոկացիոն դաշտով ծածկել ՌԴ ամբողջ տարածքը, ապա Կովկասում ռադարն անհրաժեշտ կլինի: Հեռավոր Արեւելքում արդեն իսկ տեղաբաշխվում են ամերիկյան ռադարներ. մնում է ռադար տեղադրել միայն Մոնղոլիայի կողմերում:
Դասական միջուկային ռազմավարության տեսակետից Կովկասի շրջանում նման օբյեկտների ստեղծումը հիշեցնում է ենթակառույցի շինարարություն, որն ապագայում կարող է օգտագործվել նաեւ Ռուսաստանի դեմ: Այս կարծիքին է փորձագետ Իվան Սաֆրանչուկը: Ամերիկյան Կոնգրեսը Լեհաստանում հրթիռային բազայի կառուցմանը 39 մլն դոլար հատկացնելուց հրաժարվել է, բայց Չեխիայում ռադարի կառուցմանը հատկացրել է 171 մլն դոլար:
Պենտագոնի հակահրթիռային պաշտպանության գործակալության տնօրեն, գեներալ-մայոր Պատրիկ Օ՚ Ռայլին, որը սեպտեմբերին գլխավորում էր Գաբալա այցելած ամերիկացի փորձագետների խումբը, օրերս հայտարարեց, որ Գաբալայի ռադարի տեխնիկական հնարավորությունները հարմար չեն հակահրթիռային պաշտպանության համակարգում դրա ընդգրկման համար: Այս հայտարարությունը եւս հիմք է տալիս ենթադրելու, որ ԱՄՆ-ը մտածում է մի նոր, առավել հզոր ռադարի կառուցման մասին: