Օրերս ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանն իր նստավայրում ընդունել էր Արցախի գրողների միության վարչության անդամներին` քննարկելու միության գործունեության հետ կապված օրախնդիր հարցեր:
Երեւույթը գնահատելի է ամենից առաջ այն առումով, որ երկրի ղեկավարը մտահոգված է գրողներին հուզող խնդիրներով, առաջին հերթին` կազմակերպության արդյունավետ գործունեության համար նորմալ պայմանների ստեղծմամբ: Զուգադիր` դրված էին գրահրատարակչական, սոցիալական եւ այլ հարցեր, որոնք հանգամանալից ներկայացրին ԳՄ վարչության նախագահ Վարդան Հակոբյանն ու վարչության մյուս անդամները:
Խորհրդային ժամանակներում գրողների միություններն իրենց առաքելությունից զատ` յուրօրինակ գաղափարախոսական կենտրոններ էին, որի կարեւորության ըմբռնմամբ` իշխանությունները շահագրգռված էին միությունների ու դրանց անդամ գրողների կենսական ու ստեղծագործական պայմանների էական բարելավմամբ: Պետության այս վերաբերմունքն անդրադարձվում էր հասարակական շերտերում, եւ կար իմաստավորված հարգանք գրողական խոսքի հանդեպ: Գրողի հասարակական կշիռը չափվում էր թե՛ քաղաքական արժեքով, եւ թե՛ ընթերցողական լսարանի մեծ մասշտաբով, ինչը հետխորհրդային ժամանակահատվածում մեղմ ասած` բացակայում է:
Ո՞վ է այսօր գրողը. հիշյալ հանդիպմանն այսպիսի առճակատ հարց չհնչեցվեց, թեպետ դա կարող էր օրակարգային դառնալ թեկուզեւ այն տեսակետից, որ եթե գրողին այսօր չեն կարդում կամ քիչ են կարդում` ապա էլ ինչու՞մ է կայանում նրա առաքելությունը: Խոսքը չհրատարակվելու մասին չէ, վերջին տարիներին Արցախում գրահրատարակչության դրվածքը դրականորեն փոխվել է: Շատ գրողներ, որոնց գրասեղանի դարակները լցված էին հին ու նոր ձեռագրերով, հնարավորություն ունեցան դրանց զգալի մասը հրատարակելու: Հիմա էլ տպագրվում են գրքեր, որոնք արտաքին շքեղությամբ ոչնչով չեն զիջում խորհրդային ժամանակներում հրատարակված դասական գրականության հատորներին: Այլ հարց է, որ դրանց տպաքանակը, անկախ ծավալից, փոքր թիվ է կազմում: Պարադոքսալ է, անշուշտ, որ անգամ 40-45 մամուլանոց (այսինքն` 500-600 էջանոց) գիրքը հրատարակվում է 250 օրինակով:
Գրո՞ղն է մեղավոր, որ իրեն չեն կարդում, թե՞ ընթերցողը, որի եւ ճաշակն է փոխվել եւ նյութական հնարավորությունը: Ինչո՞ւ մեզ մոտ «Հարրի Փոթեր» չի ստեղծվում: Այս հարցն, ի դեպ, ԼՂՀ նախագահը շատ նրբանկատորեն հնչեցրեց, նկատել տալով, որ լավ ստեղծագործությունը միշտ էլ գտնում է իր ընթերցողին: Միանշանակորեն ասել, թե բարձրարժեք գրվածքներ մեզ մոտ չկան` ճիշտ չի լինի, շեշտեցին հանդիպման մասնակիցները: Գրական արտադրանքը գնահատողները պետք է լինեն հենց ընթերցողները, իսկ այդ արտադրանքը հասու չէ բոլորին: Կա նաեւ մեկ այլ հանգամանք` եթե գիրքը չի թարգմանվում ու չի մատուցվում օտարալեզու ընթերցողին, ապա այն մնում է նեղ տարածքային արժեւորման կաղապարում: Այս կարծիքը ընդունեցին ներկաները` հավելվելով, որ Արցախում տպագրված գիրքն անգամ հայաստանյան ընթերցողին չի հասնում:
ԼՂՀ նախագահը հանդիպմանը կարեւորեց նաեւ գրողի սոցիալական վիճակի բարելավումը, առանց որի դժվար է ակնկալել ստեղծագործական արդյունավետություն: Բակո Սահակյանը համաձայն էր այն տեսակետին, որ անհրաժեշտ է հեռանկարում Ղարաբաղում ունենալ գրողների եւ առհասարակ ստեղծագործական կազմակերպությունների համար նախատեսված հանգստի տուն` ստեղծագործական աշխատանքի բարվոք պայմաններով: Իսկ բուն գրողական կազմակերպությանն անհրաժեշտ մյուս պայմանները, կապված շենքային, գույքային ու ֆինանսավորման խնդիրների հետ, նախագահը խոստացավ իրականություն դարձնել ամենամոտ ապագայում: Նախագահի հավաստմամբ, գրողների հետ նման հանդիպումներ կկազմակերպվեն տարին երկու անգամ` տարեսկզբին անելիքները ծրագրավորելու եւ տարեվերջին` դրանց արդյունքներն ամփոփելու նպատակադրությամբ: Խորհրդային ժամանակների համեմատությամբ, կոնկրետ Լեռնային Ղարաբաղի պարագայում, այսպիսի հեռանկարը գրողների համար կարելի է նույնիսկ իդեալական համարել: Մնում է հուսալ, որ պետական աննախադեպ հոգածությունը ակնկալվող դրական կանդրադառնա գրողների բնատուր շնորհքին (ինչու չէ` նաեւ նրանց կենսակերպի վրա)` փոխհատուցվելով բարձրարժեք գրական արտադրանքով:
ԿԻՄ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ, Ստեփանակերտ