Սեպտեմբերի 13-ին Արվեստի քննադատների ազգային ասոցիացիան Ջաջուռի Մինաս Ավետիսյանի թանգարանում «Արշիլ Գորկին եւ մենք» թեմայով կազմակերպել էր ցուցահանդես նվիրված Գորկու մահվան 60-ամյակին:
Ցուցահանդեսը ներկայացնում էր Ա. Գորկու նկարչական սկզբունքների յուրացման նշանակությունը հայ ժամանակակից գեղանկարչության` մասնավորապես աբստրակտ արվեստի զարգացման ասպարեզում: Միջոցառմանը ներկա էին Արվեստի քննադատների ազգային ասոցիացիայի նախագահ Նազարեթ Կարոյանը, իտալացի արվեստաբան, պրոֆեսոր Մարկո Չիանկին, Բարբարա Դրուդին, Լեւոն Չուքասզյանը եւ ուրիշներ:
Հայ ժամանակակից գեղանկարչության վրա Ա. Գորկու թողած ազդեցության հիմքում նրա ստեղծագործության բարդ ու ոչ միանշանակ ընկալումները, մեկնաբանություններն ու գնահատականներն են, որոնք պայմանավորված են եղել ոչ այնքան գեղագիտական-գեղարվեստական, որքան պատմամշակութային ու քաղաքական պատճառներով: Այսպիսի կարծիք հայտնեց Նազարեթ Կարոյանը` նշելով, որ Գորկին ու Մինասը 10-ամյակներ շարունակ իրենց ստեղծագործություններում մտել են երկխոսության մեջ «եւ մենք փորձել ենք այդ երկխոսության օրինակները ցույց տալ ներկաներին»:
Առանձին արվեստագետների մոտ Ա. Գորկու հետ երկխոսությունը յուրօրինակ արդյունքների է բերել: Դրա բնույթն ու հետեւանքները պայմանավորված են եղել բազմաթիվ գործոններով, որոնցից գլխավորը այս կամ այն արվեստագետի անցած ուղին է եւ` անհատականորեն կայացած լինելու աստիճանը:
Ըստ Կարոյանի, Մինաս Ավետիսյանի մոտ այն դարձել է մի փորձություն, որի արդյունքում 60-ականների առաջատար արվեստագետը չտրվելով հանդերձ մտքի ազատ խաղի եւ ժեստի վրա հիմնված ստեղծագործության ձգողական ուժին, պահպանելով ֆիգուրատիվությունը` փորձել է իր ստեղծագործությունը հարստացնել գորկիական արտահայտչամիջոցներովՙ ներկ, ներկապնակ եւ գունային կառուցվածք:
Գորկու հետ այսպիսի պատմական կապով են առնչվում նաեւ Արա Հայթայանը, Սեյրան Խաթլամաջյանը: Վերջինիս արվեստի ձեւավորման վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել նաեւ բոլորովին այլ ոճական համակարգին հարած Մարտիրոս Սարյանի ստեղծագործությունը: Ա. Գորկու ազդեցությունն այստեղ արտահայտվել է գույնի արտահայտչական տարերքին տրվելու հանգամանքում:
Պրոֆեսոր Չիանկին էլ անդրադարձավ արվեստի պատմության մեջ Արշիլ Գորկու դերակատարությանը` նշելով, որ Գորկին բացառիկ անձնավորություն է. «Ցավոք, շատ վաղ հասակում հեռացավ կյանքից, եւ դրանից է, որ նրա անունը ավելի շատ մասնագիտական շրջանակներում են ճանաչում, քան լայն հասարակության մեջ: Բայց, ովքեր գիտեն Գորկուն, ավելի բարձր են գնահատում նրա արվեստը»:
«Գորկին, ինչպես եւ Մինասը, որոշակի անազատության պայմաններում էին աշխատում. եւ իրենց կենդանության օրոք շատ բաներ ուզում էին արտահայտել գույնի եւ գծի միջոցով», ասում է Լեւոն Չուքասզյանը:
ՆԱԻՐԻ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ