Հարցազրույց ԱԺ ԺՀ նախագահ Սամվել Նիկոյանի հետ
- Այս պահին, երբ ԵԽԽՎ-ի մոնիտորինգի հանձնաժողովի համազեկուցողները եւ քարտուղարը գալիս են Հայաստան եւ Ձեզ հետ նույնպես հանդիպելու են, մարտի 1-ի դեպքերը քննող եւ Ձեր ղեկավարած ԱԺ ժամանակավոր հանձնաժողովի աշխատանքը ո՞ր հանգրվանում է:
- Հանձնաժողովի առջեւ ծառացած գլխավոր խնդիրը զոհվածների մահվան հանգամանքների ուսումնասիրությունն է: Հանձնաժողովը մարտի 1-ին ֆրանսիական դեսպանատան մոտի իրադարձություններն ամբողջությամբ ուսումնասիրել է, ըստ մեզ` ունենք բավարար փաստեր, որպեսզի կարողանանք Ազգային ժողովի կողմից մեր առջեւ դրված խնդիրները կատարել: Սակայն մեզ համար դեռեւս չլուծված է մնում մահվան հանգամանքների ճշտումը: Հանձնաժողովի համար նաեւ լուծելիության առումով որոշ առումով բարդ է եղել նման դեպքերի կրկնությունը բացառելու եւ հանդուրժողականության մթնոլորտի ձեւավորման համար քայլեր կատարած լինելու ցանկության իրագործումը: Ցավոք, այդ ուղղությամբ հանձնաժողովի ամառվա այն աշխատանքը, կարելի է ասել, մասամբ ստացվեց, եւ ցավոք` հիմա նորից ներքաղաքական իրավիճակի բավական լարվածության այս էսկալացիայում հանձնաժողովի աշխատանքի համար եւս ոչ բարենպաստ մթնոլորտ է ստեղծվում:
- Օբյեկտի՞վ էին այդ մասամբ ստացվելու հիմքերը, ի սկզբանե հենց հանձնաժողովի գաղափարում անիրականանալի խնդիրներ չե՞ն դրվել:
- Ոչ, մասամբ ստացվելը վերաբերում է ներքաղաքական իրավիճակի եւ հասարակության բարոյահոգեբանական վիճակի առողջացման նպատակով քայլեր կատարելուն միայն: Մենք գնում էինք քրեակատարողական հիմնարկներ, լսում էինք նրանց եւ գալիս էինք մեր նիստերում հրապարակում լսածը: Այնուհետեւ հրավիրում էինք քննչական խմբի ղեկավարին, նա պատասխանում էր առաջացած հարցերին: Այսինքն` նախաքննական փուլը մենք դարձնում էինք հրապարակային, փորձում էինք այցելություններով եւ քննչական մարմինների ու կալանավորվածների միջեւ հարաբերություններ հաստատելով ստեղծել այնպիսի իրավիճակ, որպեսզի նախաքննական փուլը եւ հետագայում դատական պրոցեսները գնային այնպիսի հանդուրժողականության մթնոլորտում, որտեղ պայքարը չէր գնում` «ով ում կարող է ջարդել» սկզբունքով:
- Իսկ Ձեր ասած հանդուրժողականության մթնոլորտի ստեղծմանը կամ լարվածությանը չնպաստեցին ԺՀ այն նիստերը, ուր խոսվում էին արյան լճակում խոճկորի ծնոտի մասին, կամ փոխոստիկանապետների` որոշ հակասական տարրեր պարունակող պարզաբանումները:
- Ես այդ կարծիքին չեմ: Եթե կա մի կենտրոն, որն անընդհատ ինֆորմացիա կամ դեզինֆորմացիա է ուղարկում դեպի հասարակություն, ապա հանձնաժողովն այդ հարցերի պատասխանը պետք է տար, որովհետեւ, տեսեք, մինչեւ հիմա էլ հասարակության մեջ գտնվում են մարդիկ, որոնք կասկածում են` 10 զոհ է եղել, թե՞ շատ: Հիշո՞ւմ եք` ինչ թվերի մասին էր խոսքը:
- Համազեկուցողներին ի՞նչ նոր բան ունեք ասելու:
- Հանդիպումը հունվարի 15-ին ժամը 12-ին է նախատեսված: Հանդիպումն իրենք են նախատեսել, այսինքն` խոսակցությունը կգնա այն հարցերի շուրջը, ինչն իրենք կնախընտրեն. հավանաբար` իրենց կհետաքրքրի հանձնաժողովի կատարած աշխատանքը, ի՞նչ պրոբլեմներ ունենք, ի՞նչն է լուծվել, ինչը` ոչ, երեւի փաստահավաք խմբի հետ համագործակցության խնդիրները, եւ երեւի կխոսվի նաեւ հանձնաժողովի գործունեության ժամկետների վերաբերյալ` քանի որ վերջին երկու հանդիպումների թեմաները դրանք էին: Եթե այլ հարցեր կհետաքրքրեն` պատրաստ ենք:
- Փաստահավաք խմբի աշխատանքի վերաբերյալ տեղեկատվությանը տիրապետո՞ւմ եք:
- Ոչ, բայց մեծ ակնկալիք ունենք, որ զոհվածների մահվան հանգամանքների ուսումնասիրություններում նրանք էական առաջընթաց կգրանցեն: Փաստահավաք խումբը կաշխատի այնքան ժամանակ, որքան պետք կլինի, եւ ԱԺ հանձնաժողովն էլ այդ ողջ ընթացքում աշխատելու է:
- Իսկ որ բոլորը, հատկապես հանրապետականներն ասում են, թե զրկում են` թող զրկեն մեզ եվրոձայնից, կարեւորը մեր ներքին խնդիրները լուծելն է, եւ Դուք էլ այդպիսի բան ասել եք, իսկապե՞ս կարծում եք, որ Հայաստանին ձայնից զրկելը այնքան էլ կարեւոր չէ կամ ավելի կարեւոր չէ, քան մեր ներքին խնդիրների լուծումը:
- Եթե որեւէ մեկը կասի, որ բացարձակապես միեւնույն է` կզրկեն, թե չեն զրկի, դա ճիշտ չէ, դա ամեն դեպքում սանկցիա է մեր պետության նկատմամբ, բայց ուզում եմ հարցնել` արդյոք մենք ԵԽԽՎ-ի բոլոր բանաձեւերի բոլոր պահանջները կատարե՞լ ենք. բացեք շատ բանաձեւեր ու կարդացեք, նրանք առաջարկում են հայկական զորքերը դուրս բերել իրենց բառերով ասած` «օկուպացված» տարածքներից, ԼՂՀ նկատմամբ բազմաթիվ բանաձեւեր ունեն նրանք, արդյոք այդ բանաձեւերը միահամուռ ընդունե՞լ ենք, պահանջե՞լ ենք իշխանություններից կատարել կամ համարե՞լ ենք արդարացի, ոչ: Իսկ ինչո՞ւ ենք գտնում, որ այս դեպքում արդարացի բանաձեւ է, արդարացի պահանջներ, որ անվերապահորեն պետք է կատարվեն: Չկա՞ այստեղ ճնշում պետության վրա: Իհարկե կա: Ես կարծում եմ, որ Եվրոխորհրդի եւ մոնիտորինգի հանձնաժողովի վերջին նիստի որոշումները բավականին սրեցին ներքաղաքական իրավիճակը Հայաստանում, եւ այն շատ ավելի կսրվի, եթե Հայաստանի պատվիրակությանը զրկեն ձայնի իրավունքից: Այսինքն` նրանք դրանով իսկ խրախուսելու են ներքաղաքական լարվածությանը Հայաստանում:
- Իսկ իշխանության մեղքի բաժինն ի վերջո ո՞րն է այդ բոլորում:
- Անցյալ տարի, երբ դեռեւս հանձնաժողովը չէր ստեղծվել, երեք տեսակետ արտահայտեցի, եւ մնում եմ այդ տեսակետներին նույնիսկ այժմ, որպես հանձնաժողովի նախագահ, երբ ծանոթ եմ գրեթե բոլոր փաստերին. այն է` ստեղծված իրավիճակում մեղավոր են բոլորը, յուրաքանչյուրը պետք է իր մեղավորությունը փնտրի եւ փորձի շտկել: Որեւէ սոցիալական դժգոհության, որեւէ անարդարության դեպքում մարդիկ գնում էին դեպի ընդդիմություն. պետք է աշխատել կարգավորել դժգոհություն ծնող խնդիրները, դժգոհություն առաջացնող հանգամանքները պետք է վերացնել: Իշխանությունը երկրում տեղի ունեցող որեւէ իրադարձության համար պատասխանատու է: Իշխանությունը պարտավոր է լինել մեծահոգի, զիջող, բայց իրավունք չունի պարտվելու` խոսքը անցյալ, գալիք եւ եկող իշխանություններին է վերաբերում: Եթե որեւիցե մեկը փորձում է ստիպել իշխանությանը գնալ քայլերի, որոնք դիտարկվելու են որպես թուլության նշան, հստակ պետք է հասկանալ, որ այդպես չի կարող լինել: Իսկ ընդդիմությունը փայլուն ձեւով մարդկանց սոցիալական, իրավական դժգոհությունը բերեց-հասցրեց հակասահմանադրական, հակաօրինական գործողությունների` մարտի 1-ի տեսքով: Դա էլ, իմ կարծիքով, ընդդիմության մեղքն է: Ես գտնում եմ, որ ամեն դեպքում այստեղ հաղթողներ եւ պարտվողներ չպետք է լինեն:
- ԱԺ ԺՀ մոտակա նիստը ե՞րբ է, ի՞նչ հարցեր են շոշափվելու:
- Մենք սպասում ենք Արամ Կարապետյանին, որը Մոսկվա է մեկնել իմ նամակով, դիմելու համապատասխան գերատեսչությանը, որպեսզի նրանք մեզ տրամադրեն «Չերյոմուխա 7-ի» վերաբերյալ բոլոր տվյալները, մասնավորապես` օգտագործման, պահպանման, անվտանգության կանոնները, այսինքն` տեխնիկական բոլոր տվյալների մասին հստակ ինֆորմացիա: Նաեւ` իդենտիֆիկացիայի հնարավորությամբ ենք հետաքրքրվում փորձաքննության համար, այսինքն` եթե կա այդպիսի լաբորատորիա, որը կարող է նույնականացնել, թե «Չերյոմուխայի» կապսուլները ո՞ր հրացանից են արձակված եղել, այդ խնդրով ենք դիմել: Ա. Կարապետյանը վերադառնալու է շաբաթավերջին:
- Աջուձախ քննադատությանն ինչպե՞ս եք դիմանում:
- Եթե ինձ քննադատում են լուրջ թերթն ու մարդը, ինձ դա մտորումների տեղիք է տալիս: Բայց անբարոյականի անբարոյական վերաբերմունքին... շատ կվիրավորվեի, եթե այդ տեսակն ինձ դրվատեր...
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ