Դատական նիստերՙ ամբաստանյալների բացակայության պայմաններում
Երեկ ԱԺ պատգամավորների քննարկմանը ներկայացվեց օրինագծի մի փաթեթ, որում ներառված են հատուկ պետական ծառայությունների վերաբերյալ օրենսդրական ակտերով փոփոխություններ, լրացումներ կատարելու նախագծեր: Խնդիրը վերաբերում է դատական կարգադրիչների ինստիտուտին: Ինստիտուտը 2 տարի գործում է դատական համակարգում, սակայն, ըստ արդարադատության նախարար Գեւորգ Դանիելյանի, գործունեության հետ առաջ են եկել մի շարք խնդիրներ: Արդարադատության նախարարը առաջարկում է, որ դատական կարգադրիչները զենք կրելու իրավունք ունենան: Վերջինս այս մոտեցումը հիմնավորում է այն պատճառաբանությամբ, որ գործառույթները իրականացվել են ոստիկանության կողմից, վերջիններս ունեցել են զենք կրելու իրավունք: Ելնելով դրանից, նախարարն ասաց, որ եթե դատական կարգադրիչների ինստիտուտն իրականացնում է նույն գործառույթը, ապա տրամաբանական է, որ նրանք նույնպես զենք կրելու իրավունք ունենան:
Գ. Դանիելյանի խոսքով, այս օրինագծերի փաթեթով նախատեսվում է, որ եթե դատական կարգադրիչը զենք է կիրառել կամ դրա հետեւանքով որեւէ անձ վնասվածք է ստացել, ապա այդ մասին անմիջապես պետք է իրազեկվի դատախազությունը: Դրանից զատ, ըստ նախարարի, օրինագծով մտադրություն կա բարձրացնելու դատական կարգադրիչի ինստիտուտի կարգավիճակը, քանի որ նրանք իրականացնում են ոստիկանությանը համարժեք գործունեություն: Այդ համատեքստում, դատական կարգադրիչ նշանակելու լիազորությունը վճռաբեկ դատարանի նախագահից պետք է փոխանցվի դատարանների նախագահների խորհրդին:
«Ժառանգություն» խմբակցության ղեկավար Արմեն Մարտիրոսյանն առաջարկեց, որ կարգադրիչներն ունենան միայն հատուկ միջոցներ կրելու իրավունք, քանի որ մինչ օրս դատարանում զենք կիրառելու անհրաժեշտություն չի առաջացել: Նույն խմբակցությունից Վարդան Խաչատրյանն էլ հարց ուղղեց Գ. Դանիելյանին, թե ի՞նչ զինված հարձակում է եղել դատարանների վրա, որ նման անհրաժեշտություն է առաջացել:
Արդարադատության նախարարն ասաց, որ որեւէ դեպք չի եղել, որը հիմք դարձած լիներ դատական կարգադրիչներին զենք կրելու իրավունք տալու համար, սակայն դա ընդունված է ողջ աշխարհում:
Զարուհի Փոստանջյանի դիտարկմանը, թե օրեր առաջ Արաբկիր եւ Քանաքեռ-Զեյթունի ընդհանուր իրավասության դատարանում դատական կարգադրիչը բռնություն Է կիրառել լրագրողի նկատմամբ, Գ. Դանիելյանը արձագանքեց, որ այդ միջադեպը քննվում է եւ համապատասխան ընթացք կտրվի, եթե պարզվի, որ կարգադրիչը գերազանցել է իր լիազորությունները:
Պատգամավորների քննարկմանը ներկայացվեց իրավական փաստաթղթերի մի փաթեթ, ըստ որի, եթե դատավարության ժամանակ ամբաստանյալը խոչընդոտում է դատական նիստի բնականոն ընթացքը կամ չի կատարում դատավորի կարգադրությունները, ապա դատավորն իրավունք ունի ամբաստանյալին հեռացնելու դատական նիստից եւ շարունակելու վերջինի բացակայության պայմաններում: Գեւորգ Դանիելյանը նշեց, որ այդ դրույթը, որն ընդունված է բոլոր երկրներում, ժամանակին գործել է նաեւ Հայաստանում, բայց հետագայում փոխվել է:
Նրա ներկայացմամբ` այս փոփոխության արդյունքում փոխվում է նաեւ մեկ այլ դրույթ. եթե ամբաստանյալը հեռացվում է դատական նիստից, ապա այդ հեռացված լինելու ընթացքը չի հաշվարկվում ազատազրկման ժամկետի մեջ: «Սա բացարձակապես ընդունելի չի համարվում միջազգային չափանիշներով: Ենթադրվում է, որ այդ ժամկետը եւս պետք է հաշվարկվի ազատազրկման ժամկետի մեջ: Հաշվի առնելով, որ սա միանշանակ անձի վիճակը մեղմացնող հանգամանք է, պետք է հետադարձ ուժ ունենա», նշեց Գ. Դանիելյանը, հավելելով, որ ամբաստանյալին դատական նիստից հեռացնելու պարագայում նրա պաշտպանը պարտադիր պետք է մասնակցի դատավարությանը:
Հարցին, թե ի՞նչ է նախատեսվում, երբ պաշտպանը նույնպես չի ցանկանում մասնակցել դատական նիստին, արդարադատության նախարարը պատասխանեց, որ այդ դեպքում դատարանն իրավունք ունի ինքը նշանակելու դատապաշտպան, որպեսզի հնարավոր լինի շարունակել դատավարությունը:
Գ. Դանիելյանի ներկայացմամբ` դատական նիստից հեռացված ամբաստանյալն իրավունք ունի ներկա գտնվելու դատավճռի հրապարակմանը, սակայն եթե այդ դեպքում էլ է խախտում կարգը, ապա դատավորը կարող է նրան հեռացնել նաեւ դատավճռի հրապարակման ժամանակ, բայց պայմանով, որ դատավճռի հրապարակումից անմիջապես հետո այն պետք է հանձնվի ամբաստանյալին, որից հետո միայն սկսում է հաշվարկվել պատժաչափը:
ԲՀԿ-ական պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանի հարցին, թե այս փոփոխությունների նախաձեռնումը որքանո՞վ է կապված «7-ի գործի» հետ, նախարարն արձագանքեց, որ թեեւ այդ դրույթը կարող է տարածվել նաեւ այդ գործով անցնող մեղադրյալների վրա, սակայն դա ընդամենը զուգադիպություն է, քանի որ այդ փոփոխությունները նախաձեռնվել են 5 ամիս առաջ, եւ այն ժամանակ «որեւէ մեկի մտքով չէր անցնում, որ դա կարելի է օգտագործել քաղաքական նկատառումներով»:
Ն. Մ.