Հարցազրույց Սամվել Նիկոյանի հետ
Երեկվանից արձակուրդում գտնվող Ազգային ժողովի փոխնախագահ, մարտի 1-ի դեպքերը քննող հանձնաժողովի նախագահ Սամվել Նիկոյանի հետ «Ազգը» զրուցեց մարտի 1-ի դեպքերի վերաբերյալ սեպտեմբերին ԱԺ-ին ներկայացվելիք զեկույցի եւ ներքաղաքական խնդիրների մասին: Վերջին թեմային կանդրադառնանք հաջորդ համարներում:
- Պարոն Նիկոյան, արդեն մամուլում ենթադրություններ կան, որ զեկույցով կարող եք տրորել ե՛ւ իշխանական կողմի ոտքը, ե՛ւ ընդդիմությանը չբավարարել:
- Բազմաթիվ անգամ ասել եմ` ոչ իմ, ոչ հանձնաժողովի աշխատանքի նպատակը չէ բավարարել այս կամ այն կողմի ցանկություններն ու պահանջները: Մեր նպատակն է հնարավորինս, մեր կարողացածի չափով բացատրություններ տալ իրադարձություններին, որոնք ըստ էության տեղի են ունեցել բոլորի աչքի առջեւ, մեր ժողովրդի մեծամասնության համար բացատրություններ: Որ կլինեն մարդիկ, որոնց դա դուր չի գա` լինեն դրանք պետական մարմինների ներկայացուցիչներ, ընդդիմության լիդերներ, դա միանշանակ է, բայց նպատակը` ժողովրդի մեծամասնությունը ընդունելի զեկույց ներկայացնելու, կարծում եմ` խնդիրը մենք ինչ-որ չափով կլուծենք:
- «Հայլուրով» վերջերս տեսանք այն կադրերը, որտեղ ոստիկանները ծեծում էին անզեն քաղաքացիների: Դրանք հանձնաժողովին էին տրամադրել լրագրողներ: Նմանատիպ կադրեր դեռ էլի՞ կարող են զարմացնել հասարակությանը, կա՞ն էլի այդպիսիք:
- Այդ կադրերը ոչ թե հասարակությանը զարմացնելու համար են, այլ հանձնաժողովը դրանք տրամադրել է նախաքննական մարմնին եւ պահանջել, որպեսզի քրեական հետապնդում իրականացվի այդ ոստիկանների նկատմամբ: Մեր արսենալում այլեւս այդպիսի կադրեր չկան, ու չեմ կարող բացառել, որ միայն այդ կադրերով են սահմանափակվում այդ երեւույթները: Տեսեք, կոնկրետ այդ մասով, լոկալ իրավիճակներում ոստիկանությունը ոչ իրավաչափ, ոչ համաչափ գործողություն է իրականացնում:
Միգուցե կա՞ն էլի նման էպիզոդներ, որոնցից մենք տեղյակ չենք, եւ կարող են մեզ քննադատել, որ ասեն` այ էս մեկը դուք թաքցրել եք կամ աչքաթող եք արել: Եթե լինեն նման էպիզոդներ եւ վկայություններ կամ տեսանյութեր, հանձնաժողովը դրանց ընթացք կտա, իսկ զեկույցից հետո բերեն այդպիսիք` դա արդեն մեկ այլ ձեւով կարելի է մեկնաբանել: Որովհետեւ եթե մի տարուց ավելի հանձնաժողովն ամեն օր դիմում է-խնդրում-պահանջում, որ տվյալներ, փաստեր, իրեղեն ապացույցներ ունեցողները դրանք հանձնեն հանձնաժողովին: Եթե մինչեւ հիմա լռում են ու դրանից հետո հրապարակեն, դա անհասկանալի կլինի, կամ` ավելի շուտ հասկանալի կլինի, թե ինչո՞ւ են հանձնաժողովի զեկույցից հետո հրապարակում:
- Իսկ Ձեզ համար անսպասելի՞ էր նման կադրերի գոյությունը, ավելի ճիշտ` որ նման գործողություններ են տեղի ունեցել:
- Չէ, այնպես չէ, որ զարմացա, կամ հավատս չէր գալիս. այդպես չէ, խնդիրն այն է, որ նման իրավիճակներում, որտեղ պետք է գնահատես ոստիկանների եւ ցուցարարների գործողությունները, նման իրավիճակներում պետք է հստակ ասել, որ ոստիկանությունն իրավունք ունի գործադրելու իրավախախտի նկատմամբ ուժ, հատուկ միջոցներ եւ օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով` ընդհուպ հրազեն, բայց ոստիկանությունը պետք է հասկանա հետեւյալը. որ իր յուրաքանչյուր գործողություն պետք է տեղավորվի օրենքի մեջ: Եթե ինքը հանցագործի նկատմամբ գործողություններ իրականացնելիս գործադրում է ապօրինի միջոցներ, ապա ոստիկանի ու հանցագործի միջեւ տարբերությունը գրեթե վերանում է:
- Քննչական վարչությունն ինչո՞ւ չուներ նմանատիպ կադրերը:
- Ես չգիտեմ` ինչո՞ւ չունի: Եթե ունենար, ապա մեզանից չէր վերցնի: Ընդհանուր առմամբ, իմ կարծիքով, տեսանյութերի պակաս կա, եւ ամենամեծ քննադատությունը, որը հանձնաժողովը պատրաստվում է ուղղել պետական համապատասխան մարմիններին, թերեւս դա է. ումի՞ց ինչ էիք թաքցնում դուք: Եթե չեք նկարահանել ամեն ինչն ու ամբողջությամբ` ինչի՞ համար չեք նկարահանել: Չէ՞ որ եթե լինեին նկարահանումները, ամեն ինչը շատ ավել արագ որոշակիության կբերվեր: Եվ հանձնաժողվի զեկույցը կամ իրավապահ մարմինների գործողությունները շատ ավելի փաստարկված կլինեին: Ոստիկանները պարտավոր էին իմանալ, որ եթե իրենք այս կամ այն գործողությունն են անում` պետք է շահագրգիռ լինեն, նկարեն ու ցույց տան` էմոցիոնալ հարթության մեջ կամ սխալ չգնահատելու համար նրանց գործողությունները: Կա օրենք, եւ իրենք կարող են ասել, որ այսինչ կետով իրականացրել են իրենց գործողությունները:
- Ի՞նչ նոր պահեր պետք է պարունակի զեկույցը, որոնց ծանոթ չենք, դուք դատախազություն չեք, բայց այնպիսի փաստեր ունե՞ք, որ դատախազությունը, հատուկ քննչական մարմինն, այնուամենայնիվ, չեն բացահայտել:
- Դուք ճիշտ եք, մենք դատախազություն չենք, նախաքննական մարմին, ոստիկանություն, դատարան չենք. հանձնաժողովն ավելի շուտ ստեղծված է պետական մարմինների գործողություններին գնահատական տալու համար, եւ լուսնից իջած նորություններ մենք չունենք ասելու, այլ կատարված իրադարձությունների, ոստիկանության, իրավապահ մարմինների իրավաչափության եւ համաչափության գնահատականը պետք է տանք` կոնկրետ դեպքերով, դրվագներով եւ իրավիճակներով:
- Կա՞ն անիրավաչափության գնահատականներ:
- Գոնե այս պահի դրությամբ մեր տեսակետն այնպես է, որ նրանք տվյալ լոկալ իրավիճակներում գործել են ոչ համաչափ. այլ կերպ չի կարելի բնութագրել այն պահը, երբ 4 ոստիկան ծեծում են մեկ մարդու, որը չի դիմադրում: Դա նման է այն դրվագին, երբ 30 ցուցարարով էին ոստիկանին ծեծում, նրա զենքը խլում էին, էլի անհասկանալի էր, չէ՞: Եթե այս դեպքում կա պատասխանատվության ենթարկված (ոչ բոլորն են, իհարկե, պատասխանատվության ենթարկվել), ապա այս դեպքում եւս ով օրենք է խախտել` եւս պետք է պատասխանատվության ենթարկվի:
- Թե ո՞վ է հրաման տվել` հատուկ միջոցներով մարդկանց վրա կրակելու, գոնե դուք դրա պատասխանն ունե՞ք, այդքան որ մամուլում շահարկվում է:
- Հանձնաժողովի նիստերին կոնկրետ պաշտոնյաներ կոնկրետ պահերի վերաբերյալ ասել են, որ հրամանը տվել են իրենք եւ գործել են օրենքի շրջանակում. ճիշտն ասած` ինձ համար անհասկանալի է, որ 1-1,5 տարի խոսվում է հրաման տվողի մասին. բոլորը կոնկրետ իրավիճակների համար պատասխանել են, թե իրենք ինչո՞վ են առաջնորդվել եւ ո՞վ է հրաման տվել: Ավելին ասեմ` կոնկրետ հատուկ միջոցների կիրառման դեպքերի վերաբերյալ շատ ավելի հստակ ասվում է` ով է հրամանը տվել, ով է կիրառել. այդ կտրվածքով որեւէ խնդիր չկա:
- Նորից հարցնեմ` ձեր զեկույցի արդյունքում հնարավո՞ր է, որ հատուկ քննչական մարմնի, պետական այլ օղակների պատասխանատվության հարց առաջանա, այնքան որ բացահայտումներ լինեն:
- Հանձնաժողովն իր զեկույցը ներկայացնում է Ազգային ժողովին: Ազգային ժողովը կամ պետական այլ մարմիններ ինչպես կօգտագործեն դա, արդեն իրենց խնդիրն է:
- Այսինքն` կան այդպիսի պահեր, որ կարող են պատասխանատվության խնդիր առաջացնել:
- Դա հանձնաժողովի իրավասություններից դուրս է, հնարավոր է եւ որ լինեն:
- Իսկ որ բաց մնաց նախկին նախագահներ Քոչարյանին եւ Տեր-Պետրոսյանին հանձնաժողովում լսելու խնդիրը, այդ բացը չի՞ խանգարելու ձեզ:
- Չէ, դա ինձ չի խանգարելու, ավելի շատ իրենց է խանգարելու, իրենց քաղաքացիական պարտքն էր հասարակության հանդեպ, այն հասարակության, որին երկուսն էլ բազմաթիվ տարիներ ղեկավարել էին եւ օրինականության կոչ էին անում, փորձում պետական մարմինների նկատմամբ հարգանք ներշնչել: Չգալը եւս պատասխան է, իրենք դրանով պատասխանել են:
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ