Լիբանանի մայրաքաղաք Բեյրութում Noahs Ark Gallery-ն (Նոյյան Տապան ցուցասրահ) շուրջ 20 տարվա պատմություն ունի. կազմակերպում է ցուցահանդեսներՙ առավելաբար հայ եւ նախկին խորհրդային նկարիչների, զբաղվում է կերպարվեստի գործերի վաճառքով ու promotion-ով: Հիմնադիրն է արվեստաբան Մովսես Հերկելյանը, որ Հայաստանում գործող իր գործընկերների հետ վերջին տարիներին ուշադրությունը կենտրոնացրել է հայաստանյան արվեստագետների գործերի ներկայացման ու վաճառքի վրա: Մովսես Հերկելյանն այս ասպարեզ է մտել լրագրությամբ, Բեյրութի «Ազդակ» օրաթերթում կերպարվեստի վերաբերյալ հոդվածներով: Այժմ, ինչպես նա անձամբ բացատրում է ստորեւ հրատարակվող հարցազրույցում, աշխատակցում է կերպարվեստի միջազգային մի շարք հանդեսների: Նրա հիմնադրած ցուցասրահը հրավեր է ստացել այս տարի եւս մասնակցելու Մոնակոյի տարեկան միջազգային ցուցահանդեսին:
- Պրն. Հերկելեան, կրնա՞ք որոշ տեղեկութիւններ տալ Մոնակոյի 2011թ-ի արուեստի միջազգային ցուցահանդէսին ձեր ցուցասրահի մասնակցութեան մասին:
- Քաջալերուելով 2011թ-ի Մոնակոյի "Յատուկ թողարկում" (Special Edition) միջազգային ցուցահանդէսին մեր արձանագրած նիւթա-բարոյական յաջողութիւններէնՙ այս տարի եւս որոշեցինք մասնակցիլ "Մոնակօ¬11" միջազգային ցուցահանդէսին: Բաւական լայն կապեր ստեղծեցինք հրատարակութիւններու հետ, որոնցմէ ամենէն նշանակալիցը "Լիւքս Իմմօ" (Luxe Immo) արուեստի հրատարակութիւնն է: Արուեստի այս ամսաթերթը ունի 18700 մասնագէտ-բաժանորդներ (արուեստաբաններ, արուեստագէտներ, ճարտարապետներ): Կը տարածուի աշխարհի 123 երկիրներու 370 քաղաքներու մէջ ու կը հրատարակուի 4 լեզուներով (անգլերէն, ֆրանսերէն, իտալերէն եւ ռուսերէն): Անոր ընթերցողներուն ընդհանուր թիւը կը գնահատուի 2.5 միլիոն: Այնտեղ հրատարակուած յօդուածներէս վերջինը Մոնակոյի նախորդ ցուցահանդէսի մեր տաղաւարի մասին է: Luxe-ի մէջ պիտի ներկայացնեմ առաւելաբար հայ եւ ռուս արուեստագէտներ: Նախկին Խ. Միութեան արուեստը ամսագրի ընթերցողները աւելի կը հետաքրքրէ, իբրեւ նորութիւն միջազգային արուեստի մէջ: Բացառուած չէ, որ գրեմ նաեւ օտար արուեստագէտներու մասին: Պատուէր մը արդէն ունիմ ճէյն Սեյմուրէն:
- Անցեալ տարուան Մոնակոյի հռչակաւոր ցուցահանդէսինՙ Noahs Ark-ը եւ հայկական կերպարուեստը մեծ յաջողութեան հասան յատկապէս Վահրամ Դաւթեանի ստեղծագործութիւններուն պատճառով, որոնք արժանացան բարձր գնահատանքի եւ աննախընթաց գինով վաճառուեցան: Ինչպէ՞ս կը բացատրէք այս երեւոյթը:
- Այո, անցեալ տարուան "Յատուկ թողարկում" ցուցահանդէսին արդիւնքները իսկապէս փայլուն էին: Մեզի հանդէպ ցուցաբերուած հետաքրքրութեան եւ գնահատման գլխաւոր պատճառն այն էր, որ նախկին Խ. Միութենէն եկած կերպարուեստը թէ՛ որակ եւ թէ՛ նորութիւն կը պարունակէ իր մէջ, իսկ այդ նորութիւնը անհեթեթի (absurd) ուժգին դրսեւորումն է, որ կու գայ խորհրդային կացութաձեւի անտրամաբանական դրութենէն: Թէեւ անհեթեթը գոյութիւն ունէր գերիրապաշտ արուեստին մէջ ալ, սակայն այդպէս ուժգին չէր արտայայտուած:
Հայ կերպարուեստը մրցունակ է միջազգային գետնի վրայ: Մենք թէ՛ որակ ու թէ՛ քանակ ունինք: Ըսածս չի վերաբերիր միայն անոնց, որոնք Noahs Ark-ը կը’ներկայացնեն: Ուրիշներ ալ կան, բայց անոնց համապատասխան շուկայ չունինք: Շուկայ չըլլալու պատճառն այն է, որ մենք չենք կազմակերպուած եւ չունինք ազգային մշակութային քաղաքականութիւն: Իսկ մշակման գործին հարկ է որ Սփիւռքի մասնագէտները եւս մասնակցին: Իբրեւ ազգ եւ պետութիւնՙ ամէն բանէ աւելի հզօր ենք մշակութապէս: Այո՛, մրցունակ ենք մեր մշակոյթով: Պէտք է ուժ տանք մշակոյթին: Noahs Ark-ին իրագործումը լումայ մըն է այս բոլորին մէջ: Ուրիշներ ալ կրնան հայկական մշակոյթը միջազգային գետնի վրայ լաւապէս ներկայացնել, եթէ յանդգնութիւնը ունենան իրենց վարկը ու նիւթական կարողականութիւնը ռիսքի ենթարկելու: Ռոքֆելըր կըսէր. Ոչինչ ռիսքի ենթարկողը, ոչինչ կը շահի:
- Որպէս արուեստաբան Luxe Immo-էն առաջ կ’աշխատակցէիք Ամերիկայի Fine Arts-ին, Բէյրութի Monday Morning-ին եւ այլ թերթերու, ամսագրերու...
- Իրականութեան մէջ Luxe Immo-ի խմբագրապետը, Դէյվիդ Դիւբուա, զիս գտաւ Նիւ Եորքի մէջ հրատարակուող Fine Arts-ի միջոցով, որ կը’ տարածուի ամբողջ աշխարհի մէջ ու միջազգային ցուցահանդէսներուն կը բաժնուի: Հոն է որ Դիւբուա կարդացած էր Վահրամ Դաւթեանի մասին յօդուածս: 2002թ-էն սկսեալ, Նիւ Եորքի Art Expo-ին կը մասնակցինք եւ մեզի հետ հարցազրոյցներ կունենան Art world News-ի, Art Business News-ի եւ նմանօրինակ այլ հրատարակութիւններ: Fine Arts-ի խմբագրապետը եւսՙ Վիկտոր Կորբս, ցանկացաւ հարցազրոյց մը ունենալ հետսՙ Խ. Միութեան ապսուրտ-գերիրապաշտ արուեստի մասին: Այս նիւթին շուրջ քիչ մը զրուցելէ ետք, ան առաջարկեց առանձին յօդուած գրել Վահրամ Դաւթեանի մասին: Յօդուածս յատուկ գնահատանքի արժանացաւ, որմէ ետք պայմանագիր կնքեցինք շարունակելու աշխատակցութիւնս:
- Հայ կերպարուեստի, գեղանկարչութեան ներկայացումը Մոնակոյի նման միջազգային ցուցահանդէսներու մէջՙ ի՞նչպիսի ապագայ կը’խոստանայ:
- Ամէն ինչ կախեալ է մեր կազմակերպուածութենէն: Եթէ մենք չկազմակերպուինքՙ չենք կրնար արդիւնքներու հասնիլ, նուաճումներ արձանագրել: Իբրեւ սկիզբՙ շատ գեղեցիկ եւ արդիւնաւէտ եղաւ Սփիւռքի նախարարութեան կազմակերպած հայ կերպարուեստի գործիչներու համա-հայկական խորհրդաժողովը: Այդ ուղղութեամբ Սփիւռքի նախարարութիւնը աշխատանքներ կը տանի որպէսզի կազմակերպէ երկրորդը, աւելի ընդարձակը, ուր յատուկ որոշումներ առնուին ու կազմուի հայ արուեստագէտներու միութիւն մը: Խմբուինք հայրենիքի շուրջ, որպէսզի գործակցաբար կարողանանք զարգացնել թէ՛ հայրենի եւ թէ՛ Սփիւռքի մշակոյթը: Եւ ինչու չէՙ մշակոյթը օգտագործենք նաեւ քաղաքականութեան եւ տնտեսութեան մէջ: Այսինքնՙ մեր ազգային վարկը բարձրացնենք, ամրապնդենք մշակոյթի ճամբով:
Հարցազրոյց վարեցՙ ՀԱՄՕ ՄՈՍԿՈՖԵԱՆ, Բէյրութ