Շուրջ 30 հազար անդամ ունեցող Բրազիլիայի հայկական գաղութը կանգնած է հայապահպանության դժվար խնդրի առջեւ: Գաղութի մեծամասնությունը հայախոս չէ, օրինակ` Սան Պաուլո քաղաքում գործում է հայկական միայն մի դպրոց` Հայ Ազգային Դուրյան վարժարանը, որը 90-100 աշակերտ ունի:
Հայ աշակերտների սակավությունը կախված չէ միայն ծառացած կրթական ու նյութական խնդիրներից: «Նաեւ կան տեխնիկական խնդիրներ, որոնց լուծումը մեր ձեռքում չէ», երեկ «Նոյյան տապան» մամուլի սրահում լրագրողներին հայտնեց ՌԱԿ գործիչ Օշին Լեւոն Մոսդիչյանը` «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի Բրազիլիայի տեղական մարմնի ատենապետը:
Հայկական դպրոցները նաեւ պետք է համապատասխանեն Բրազիլիայի կրթական համակարգի պահանջներին, իսկ տեխնիկական հարցերից պարոն Մոսդիչյանն առանձնացնում է քաղաքի հոծ բնակչության մեջ ամեն օր հայկական դպրոց հասնելու դժվարությունը: Սան Պաուլոն 17 միլիոն բնակչություն ունի, քաղաքի տարբեր ծայրերից հայկական դպրոց հասնելը բոլորի համար դյուրին չէ:
Անկախ դժվարություններից` Հայ Ազգային Դուրյան վարժարանն արդեն 90 տարի գոյություն ունի, ու ժամանակին այնպիսի հեղինակություն է վայելել, որ անգամ բրազիլիացիները նախընտրել են իրենց երեխաներին այնտեղ կրթության տալ:
Միքայել Ջանյանը հենց այս վարժարանն է ավարտել, հայապահպանության հարցերից նա էլ առանձնացրեց խառնամուսնությունները, որոնք համայնքում մեծամասնություն են կազմում:
Բրազիլիայում հայերի արդեն 5-րդ սերունդն է ձեւավորվում, առաջին հայն այնտեղ գաղթել է 1880-ականներին, իսկ հայերի ամենամեծ խումբը գաղթեց 1926 թվին:
Ըստ պարոն Մոսդիչյանի` Սան Պաուլոյում հայերի հիմնական զբաղմունքը կոշկակարությունն է, չնայած արդեն ճարտարապետ, բժիշկ եւ այլ մասնագետներ պատրաստվում են:
Բրազիլահայ համայնքը «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի միջոցով նաեւ մասնակցում է Հայաստանին աջակցելու ծրագրերին, եւ հիմնադրամի Բրազիլիայի տեղական մարմնի գանձապահ Էդուարդո Մեկբեկյանի խոսքով. «Եթե մեր ներքին ծախսերը չլինեին, ապա Հայաստանին ավելի շատ գումար կուղարկեինք»:
Ի. Պ.