Հայաստանի պատմության պետական թանգարանի բակում երեկ ցուցադրվեցին մարզերից բերված կոթողներ եւ հուշարձաններ, որոնք Երեւանում վերականգնվելու ու ամրակայվելու են: Դրանց վերականգնումն ու պահպանումը հրատապ է, քանի որ պայմանները, որտեղ հայտնաբերվել են, հուշարձանների պահպանման համար անընդունելի են:
Դրանք Երեւան բերելու մտահղացումը Հայաստանի պատմության թանգարանինն է: Պատմության թանգարանի տնօրեն Անելկա Գրիգորյանը նշում է, որ մշակութային այս նմուշների մեջ կան հուշարձաններ, որոնք այնքան մասնատված են, որ պահանջում են վերականգման շատ լուրջ աշխատանք:
Պատմության թանգարանը կազմել է վերականգման ենթակա հուշարձանների ու կոթողների մի ցուցակ ու ներկայացրել մշակույթի նախարարություն: Մասնագիտական քննության ենթարկվելուց հետո ցուցակում պահպանվել են միայն 63 հուշարձանների անունները, իսկ Երեւան տեղափոխվել միայն 51-ը:
Մտավախությունը, թե մարզերից բերված կոթողներն ու հուշարձաններն ընդմիշտ մնալու են Պատմության թանգարանում, անտեղի է: Լրագրողներին տված հարցազրույցի ժամանակ Անելկա Գրիգորյանը տեղեկացրեց, որ բոլոր հուշարձանները վերադարձվելու են այն վայրերն ու մարզերը, որտեղից բերվել են. «Եվ դա արվելու է պետական հրամանի համաձայն»:
Տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու դրանց մշակութային պատասխանատուներին տրված է 4 տարի ժամանակ, որպեսզի այդ ընթացքում ստեղծեն այնպիսի պայմաններ, որոնք հուշարձանների համար կլինեն ապահով, եւ մարզերում հուշարձանները կկարողանան ներկայացնել տվյալ մարզի մշակույթը:
Իսկ հուշարձանների ու կոթողների վերականգնումը կազմակերպվելու է Երեւանում, քանի որ, ըստ Անելկա Գրիգորյանի, դրանց վերականգնումն ու ամրակայումը մասնագիտակական այնպիսի գործընթաց է, որը պահանջում է հատուկ պայմաններ, հատուկ ջերմաստիճան: «Հետեւաբար անտառի կամ ձորի մեջ նման կոթողներ ու հուշարձաններ վերականգնելու համար պետք է ունենայինք շարժական լաբորատորիա», նշում է տնօրենը:
Նմուշների վերականգնումից հետո եւ մինչ իրենց նախկին վայրերը վերադարձնելը` եկող տարի հունվարին Պատմության պետական թանգարանի հրապարակահայաց բաց սյունասրահում կբացվի արդեն նորոգված հուշարձանների ցուցահանդեսը:
Ի. Պ.