Հարցազրոյցՙ թարգմանիչ-գրող Սամուէլ Յովասափեանի հետ
- Պրն. Յովասափեան, կրնա՞ք ներկայանալ «Ազգ»-ի ընթերցողներուն:
- Ծնած եմ Իրան, տարրական կրթութիւնս ստացած եմ Թեհրան եւ 1965-ին մեկնած եմ Սովետական Հայաստանՙ ուսանելու: 1971-ին աւարտած եմ Պոլիտեխնիկական ինստիտուտը: Այդ թուականէն կ’ապրիմ Բեռլինի մէջ: Այստեղ գալս պատահական չէր: Ետ դառնալ չէի կրնար: Շահին վարչակարգը չէր ձգեր, որովհետեւ Ս. Միութեան մէջ ուսանած էի...: Այդ պատճառով ալ եկայ Բեռլին, ուր կարող էինք անժամկէտ անձնագիրով ապրիլ:
Ամուսնացած եմ, ունիմ 3 երախա, հակառակ որ թեքնիքական կրթութիւն ստացած եմ, բայց զիս կը հետաքրքրէ գրականութիւնը, մասնաւորապէսՙ հայ գրականութիւնը:
1975 թուականէն սկսայ գրել հայերէնով ու գերմաներէնով: Հայերէն պատմուածքներ գրել չէր «ստացուեր», որովհետեւ լեզուին շատ լաւ չէի տիրապետեր: 1990 թուականէն սկսայ գերմաներէն պատմուածքներ գրել, որոնցմէ երկուքը տպագրուեցան գերմաներէն գրող օտարերկրացիներու ժողովածուի մը մէջ: Քաջալերուած շարունակեցի գրելը եւ 2004 թուականին յաջողեցայ գիրք հրատարակել գերմաներէնով: Ապա Երեւանի մէջ զայն հրատարակեցի հայերէնով: Գրեցի վէպ մը 2009 թուականին, որ շատ այժմէական էրՙ «թրաֆիքինկ»-ի մասին: Տարբեր մաֆիոզ խումբեր, Ս. Միութեան երկիրներէն կանայք խաբէութեամբ կը բերէին Եւրոպա եւ կ’օգտագործէին հասարակաց տուներու մէջ: Վէպը կը կոչուի «Սպասիր եւ նա կգա», խմբագիրըՙ կինօ-քննադատ Սերգէյ Գալստեանն է, ինքն է որ առաջարկեց այդ վերնագիրը: Ինծի համար շատ կարեւոր եւ բաւականին ժամանակ խլող էր Շահան Շահնուր թարգմանելը: 6 գիրք հրատարակած եմ, սակայն մեծանուն վիպասանինՙ «Նահանջը առանց երգի»-ն կը համարեմ անոր գլուխ-գործոցը:
- Ինչո՞ւ համար Շահան Շահնուր եւ «Նահանջը առանց երգի» վէպին թարգմանութիւնը գերմաներէն է:
- Ես 30 տարիէ ծանօթ եմ Շահան Շահնուրին որպէս վիպասան: «Նահանջը առանց երգի»-ն 1980 թուականին տպագրուեցաւ նաեւ Երեւանի մէջ եւ ես զայն կարդացի մի քանի անգամ: Վէպը բաւականին բարդ գրուած է եւ առաջին ընթերցանութեամբ հասկնալը բաւականին դժուար է:
Մի քանի տարի առաջ, գերմանացի գրաքննադատ մը, դասախօսութիւն տուաւ Բեռլինի հայ համայնքին մէջ, Շահան Շահնուրի եւ «Նահանջը առանց երգի» մասին, զայն դասելով համաշխարհային գրականութեան շարքին: Իր վերլուծութիւնները շատ դրական էին վէպին մասին: Ներկաները հետաքրքրուեցան, թէ վէպին գերմաներէն թարգմանութիւնը կա՞յ: Պարզուեցաւՙ չկայ: Գրաքննադատը Բրել, Բոխումէն, ըսաւ որ ինք կարդացած է անգլերէն թարգմանութիւնը, որ 1980 թուականին տպուած է Լոնդոնի մէջ: Անկէ ետք իմ գերմանացի ընկեր Բենշեւը, որ շատ տպաւորուած էր դասախօսութենէն, առաջարկեց որ թարգմանեմ, եւ ինքը կը խմբագրէ: Այդ բաւականին ծանր պարտաւորութիւն էր եւ փորձնական քանի մը էջ թարգմանելէ եւ հաւանութիւն ստանալէ ետք շարունակեցի ընկերոջս խրախուսմամբ:
Շահնուրի վէպը ժամանակակից է, կառուցուած է համամարդկային սիրոյ եւ ըմբռնումներու հակասություններու վրայ: Բոլորովին չի խանգարեր օտարին, որ վէպը կարդայ եւ մեծ բաւականութիւն ստանայ:
- Ինչպիսի՞ ծրագիրներ ունիք մօտիկ ապագայի համար:
- Հիմա ինծի ամենէն շատ կը զբաղեցնէ Հայաստանի վիճակը եւ Սփիւռքի հայութիւնը: Յաճախ հայկական կայքէջերու վրայ յօդուածներ կը գրեմ: Շատ կարեւոր կը համարեմ, որ գերմանահայութիւնը կամ գերմանալեզու հանրութիւնը իմանայ, թէ ինչպէ՞ս եւ ինչո՞ւ արեւմտահայութիւնը այդպիսի տխուր վախճան ունեցաւ: Այդ առումով նշանաւոր դիւանագէտ եւ պատմաբան Ջոն Կիրակոսեանի գիրքերը կարեւոր կը համարեմ: «Առաջին համաշխարհային պատերազմը եւ արեւմտահայութիւնը» եւ «Եւրոպական դիւանագիտութիւնը եւ արեւմտահայութիւնը» կը թարգմանեմ եւ կը միացնեմ մէկ գիրքի մէջ, զանց ընելով մանրամասնութիւնները: Շատ գիրքեր գրուած են արեւմտահայութեան մասին, բայց այն որ Ջոն Կիրակոսեանն է փոխանցեր մեզի, նմանը չկայ...: Յոյսով եմ որ պիտի կարողանամ գիրքն աւարտել եւ տպագրել:
ՀԱՄՕ ՄՈՍԿՈՖԵԱՆ, Բեռլին-Բէյրութ