Տեղադրվել է` 2013-06-12 23:29:52 (GMT +04:00)

Ընթերցված է` 2485, Տպվել է` 109, Ուղարկվել է էլ.փոստով` 87

ՄՈՆԹԵ. ԶԻՆՎՈՐԸ ԶԻՆՎՈՐ Է, ԵՐԲ ՈՒՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

ՀԱՍՄԻԿ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

...Քելբաջարի գրավումից հետո տղաները պարգեւատրվում են 3000-ական ռուբլիով: Այդ օրը դիրքում գտնվող տղաներից մեկը, մի եղնիկ նկատելով, կրակում է ու վրիպում: Լուրը հասնում է Մոնթեին: Իր մոտ կանչելով ձախողակ «որսորդին»ՙ ասում է.

- Լսած եմ, պետական փամփուշտով որս ըրած ես, քեզ ո՞վ է իրավունք տվել:

- Հրամանատար, Քելբաջարից այնքան փամփուշտ, զինամթերք ենք վերցրել, որ մի կրակոցն ի՞նչ է:

- Զինվորը զինվոր է, երբ ունի պետական մտածողություն: Այդ փամփուշտները հայրենիքի պաշտպանության համար են: Որպես պատիժ քո ստացած 3000 ռուբլուն կավելացնես եւս 2000 եւ կմուծես որպես տուգանք:

Այս ու նման պատմություններ զորամասերում հաճախ կլսեք: Մոնթեի հետ կապված ամեն ինչՙ խոսք, արտահայտություն ու դրվագներ, 20 տարի անց էլ հետաքրքրում է զինվորներին ու սպաներին: Մոնթեի հանդեպ առանձնահատուկ սեր ու վերաբերմունք կա բոլոր զորամասերում: Զորամասերի պատերին, ի թիվս այլ հերոսների, նրա նկարներն ու թեւավոր խոսքերն են: Այս լուսանկարը ( տես շարունակության մեջ ) արվել է նախորդ տարի ԼՂՀ Մարտունի 2-րդ զորամասում: Զորամասը պատերազմի տարիներին հիմնադրել է Մոնթե Մելքոնյանն, ու այստեղ այսօր էլ շարժվում են ավոյական մտածելակերպով ու համոզմունքներով: Մարտունի 2-ում Ավոյի հանդեպ առանձնահատուկ սեր ու հարգանք կա: «Իսկ դուք գիտե՞ք, որ այս զորամասը Մոնթե Մելքոնյանն է հիմնադրել», զորամասի յուրաքանչյուր երկրորդ զինվոր քեզ նույն հարցը կտա ու կասի, որ զինվորների ամենասիրելի գրքերից է «Ավոն»:

Շարքային Արման Սահակյանը մինչ բանակ գալը Մոնթեի մասին շատ բան չգիտեր: Գիտեր, որ սփյուռքահայ է ու պատերազմի ժամանակ է զոհվել: «Մի անգամ դասախոսություն էին կազմակերպել ու պատմում էին Մոնթեի մասին, մեր հրամանատարներից մի քանիսը պատմեցին կռիվների ժամանակ Մոնթեի մասին, իր պատմությունների, ընտանիքի, թե ոնց էր Մոնթեն կռվի դաշտում, ինչ խիստ, բայց լավ հրամանատար էր:

Դե, տղերքից շատերը չգիտեին Մոնթեի մասին, մենակ լսել էինք: Հաջորդ օրը որոշեցիՙ գնամ զորամասի ակումբում գտնվող գրադարանն ու Մոնթեի մասին գիրք վերցնեմ, կարդամ: Գնացի ու պարզվեցՙ գնդից մի 10-15 տղա առավոտյան գնացել էին, որ Մոնթեի գիրքը կարդային: Մինչեւ էդ գիրքն ինձ հասավ, մի երկու ամիս անցավ», ծիծաղելով պատմում է Արմանն ու շեշտում, որ գրքում հատկապես հավանեց Մոնթեի թեւավոր խոսքերը:

«Եթե մենք կորցնենք Արցախը, մենք կշրջենք հայ ժողովրդի պատմության վերջին էջը», արտասանեց Արմանըՙ հավելելով, որ դիրքեր բարձրանալիս հաճախ է այս խոսքը հիշում:

Արցախյան ազատամարտը Մոնթեին հայրենիք վերադարձրեց: Սկզբնական շրջանում նրա գալն այնքան էլ ջերմ չընդունվեց: Նրա նկատմամբ հույս ու հավատ չկար, ամերիկահայ Մոնթեի բնավորության շատ գծեր անսովոր էին հայ իրականության համար, հրամանատարներն ու ազատամարտիկները չէին հասկանում նրան, սակայն ժամանակն ամեն ինչ իր տեղր դրեց, ու մի քանի դժվարագույն մարտերից հետո Մոնթեի ցուցաբերած խիզախությունն ապացուցեց, որ երիտասարդն իսկական զինվորական ու արժանի հայորդի է: Մոնթեի համարձակության մասին շատերն էին զարմանքով խոսում: Ազատամարտիկներից շատերին ապշեցրել էր, որ Մոնթեն, ապրելով հայրենիքից հեռու, այդքան սիրում էր իր երկիրն ու այդչափ հրաշալի տիրապետում պատմությանը: 1992-ի հունվարին Մոնթեին հանձնարարվում է Մարտունու շրջանի ինքնապաշտպանության ուժերի հրամանատարի պարտականությունը: Օմարի լեռնանցքի նկաճումը նրա ղեկավարած ամենապատասխանատու եւ փայլուն գործողություններից էր:

Դեռեւս կենդանության օրոք Մոնթեն լեգենդար հերոս էր: Նրա խիզախությանն ու հայրենասիրությանը զուգահեռՙ մեծ դեր խաղաց նաեւ մեծ հավատըՙ իր զինվորների ու ժողովրդի հանդեպ:

1993-ի հունիսի 12-ին, Աղդամի կրակակետերի ոչնչացման լայնածավալ գործողություններից հետո Մարտունու պաշտպանական շրջանի հրամանատար Մոնթե Մելքոնյանն իջնում է հրամանատարական բարձունքիցՙ անձամբ ստուգելու իրավիճակն ու դիրքավորելու իր մարտիկներին: Աղդամի մերձակա Մարգիլի գյուղի ծայրին անսպասելիորեն հանդիպում է հակառակորդի ԲՄՊ-1 զրահամեքենայինՙ լի զինվորներով: Մեքենայից իջնելովՙ Մոնթեն դիրքավորվում եւ կրակահերթ է բացում: Անհավասար մարտում զրահամեքենայից արձակած հրթիռի բեկորից Մոնթեի սրտի զարկը կանգ է առնում:

Երախտապարտ արցախցին պատերազմի ավարտից հետո, ի հիշատակ Մոնթեի, Մարտունի շրջկենտրոնը կոչել է Մոնթեաբերդ, իսկ կենտրոնում կանգնեցված է նրա հուշարձան-կիսանդրին: Մոնթեն Հայաստանի եւ Արցախի հանրապետությունների ազգային հերոս է, պարգեւատրվել է «Հայրենիք», «Ոսկե արծիվ» եւ ԼՂՀ «Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի շքանշաններով: Նրա անունն են կրում ՀՀ ռազմական քոլեջը, Երեւանում եւ Ղարաբաղում բազմաթիվ դպրոցներ: