ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ, ԻՆՉՊԵՍ ԹՈՒՐՔԻԱՅՈՒՄ ՀՈՎԻԿ ԱՖՅԱՆ (Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողովի առաջիկա նիստին ընդառաջ) Օբամայի հաջորդ` ապրիլքսանչորսյան ուղերձին դեռ շուրջ մեկ տարի կա: Այն հնչելու է Մեծ եղեռնի 100-րդ տարելիցին, հետեւաբար նշանակալից է: Եթե անգամ ԱՄՆ նախագահը հրապարակավ չարտասանի «ցեղասպանություն» բառը, այլ կրկին բավարարվի` «Մեծ եղեռն» բառերը հայերեն արտասանելով, Օբամայի հաջորդ ուղերձը կարող է նշանակալից դառնալ: Դրա համար, սակայն, պետք է աշխատել: Ընդ որում` առանց շփոթելու շարժումը գործողության հետ: Օրինակ, Մեծ եղեռնի վերաբերյալ բոլոր տեսակի, անգամ ամենաչնչին կարեւորության, փաստաթղթերը, լինեն դրանք իրավական, քաղաքական, հասարակական, ականատեսների վկայությունների վրա հիմնված, հավաքել ու ամբողջացնել: Սրան զուգահեռ ամբողջ աշխարհում կրկնապատկել լոբբիստական ջանքերը, քանի որ, որքան էլ մեզ համար Ցեղասպանությունը բարոյական, մի տեսակ հոգեւոր հարց է (ցավոք), աշխարհում այն ընկալելի է որպես ամենասովորական առեւտուր, քաղաքականություն: Հաջորդը եւ ամենակարեւորը. Հայաստանի խորհրդարանը ընթացիկ տարում, մինչ հարյուրերորդ տարելիցը, ընդունում է օրենք` Ցեղասպանության մասին` հիմնված նախօրոք հավաքագրված եւ ամբողջականացված` Ցեղասպանության վերաբերյալ փաստաթղթերի վրա, որտեղ մասնավորաբար նշվում է, թե կոնկրետ որ թվականից որ թվականն է ձգվել Ցեղասպանությունը, կոնկրետՙ որ բնակավայրերն է ներառել, գոնե մոտավորապես, բայց ըստ փաստաթղթերի, քանի մարդ է զոհ գնացել, քանիսը` բռնի տարհանվել: Որքան գույք են ունեցել Ցեղասպանության ենթարկվածներն իրենց բնակավայրերում, ընդհանուր առմամբ... Եվ ամենակարեւորը. օրենքում պետք է նշվի, որ Հայոց ցեղասպանություն անվանումը` այդ թվում միջազգային հարթակներում լրիվ ու իրավահավասար փոխարինելի է Մեծ եղեռն եզրույթով: Այսինքն, Հայոց ցեղասպանության «պաշտոնական եւ միջազգային անվանումը»` Մեծ եղեռն է նաեւ: Այս օրենքը, նրա ամբողջական տեքստը ոչ միայն հրապարակվում է Հայաստանում, այլեւ ուղարկվում է հայկական կամ հայանպաստ գործունեությամբ հայտնի բոլոր լոբբիստական, հասարակական, քաղաքական կազամակերպություններին, որոնք իրենց հերթին նպաստում են փաստաթղթի միջազգային լայն հրապարակայնացմանը: Հաջորդ տարվա ապրիլի 24-ին նախագահ Օբաման հայտարարում է` «Մեծ եղեռն», իսկ այս եզրույթը Հայոց ցեղասպանության «պաշտոնական եւ միջազգային անվանումն է»: Իհարկե, կարելի է առհասարակ չկարեւորել Օբամայի` հաջորդ տարվա ուղերձի բովանդակությունն ու դրանում տեղ գտած ձեւակերպումները, հատկապես որ ԱՄՆ գործող նախագահին երկու տարի է մնում պաշտոնավարելու, մանավանդ որ, եթե անգամ Օբաման հայտարարի «ցեղասպանություն» բառը, դրանով ըստ էության ոչինչ չի փոխվում: Բայց որ ընթացիկ տարում, մինչեւ 100-րդ տարելիցը, մենք Հայաստանում ու ամբողջ աշխարհում անելիք ունենք, ակնհայտ է: Որ Հայաստանը Ցեղասպանության մասին օրենքի անհրաժեշտություն ունիՙ նույնպես ակնհայտ է: Հուսանք, որ Մեծ եղեռնի վերջնական միջազգային ճանաչմանն ուղղված մեր գործողությունների անհրաժեշտությանը չենք շարունակի վերաբերվել այնպես, ինչպես Թուրքիայում են վերաբերվում բուն Հայոց ցեղասպանության եղելությանը: |
