ԲՈՒՆԴԵՍԹԱԳԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԼԱՄՄԵՐԹԸ ՎԵՐԱՀԱՍՏԱՏԵՑՙ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԷՐ Անահիտ Հովսեփյան, Բեռլին Ապրիլի 24-ին ժամը 9-ին սկսված ու մոտ 2 ժամ տեւած նիստը բացելով Բունդեսթագի նախագահ Լամմերթը, որ հայտնի է հրաշալի ու զուսպ հռետորիկայով, այսօր է՛լ ավելի առանձնացավՙ իրավաբանական բարդ ու երկարաշունչ ձեւակերպման փոխարեն նախապատվություն տալով պարզ ընդարձակ նախադասությամբ իր դիրքորոշումը շարադրելուՙ գերմաներեն հստակ ձեւակերպեցՙ «այն, ինչ օսմանյան կայսրությունում պատահեց, ցեղասպանություն էրՙ Voelkermord եւ 20-րդ դարում վերջինը չեղավ»։ Այնուհետ ներկաներին հիշեցրեց ցեղասպանության միջազգային իրավական սահմանումըՙ ողջ ազգի կամ դրա մի մասին կանխամտածված բնաջնջում։ Նրանից առաջ ապրիլի 23-ին Բեռլինի Մայր տաճարում Դաշնային նախագահ Գաուքն էր նույն բառեզրը գործածել, իհարկե շարադասությունն ու կետադրական նշաններն առավել ծանրաբեռնում էին նրա իմաստային տեսակետից նույն ուղերձըՙ ցեղասպանություն էր։ Անցյալում պատահածի առումով գերմանացիներս որեւէ մեկին ուսուցանելու իրավունք չունենք, բայց մեր փորձառությունից ելնելով կարող ենք այլոց քաջալերել, որ իրենց պատմությունը վերանայեն, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ այն ցավ է պատճառում, ասաց նախագահ Լամմերթը։ Այնուհետ Բունդեսթագի նախագահը հստակեցրեց իր վերաբերմունքը կոալիցիայի հայցադիմումի առնչությամբ, որտեղ թեպետ ցեղասպանություն բառեզրին հղում է արված, բայց հստակ արտահայտության պակաս կա։ Նույն քննադատությունը հնչեցրին Բունդեսթագի ուրիշ պատգամավորներ։ Սոցիալ դեմոկրատական պատգամավոր Ռուսաստանի եւ Կենտրոնական Ասիայի հարցերով կառավարության հատուկ բանագնաց Գերնոտ Էրլերը հորդորեց Թուրքիային եւ Հայաստանին շարունակել հաշտեցման գործընթացը։ Բայց մյուս բանախոսներն առավել կենտրոնացան Թուրքիայի եւ որ առաջնային դարձավՙ Գերմանիայի համապատասխանատվության ու մեղսակցության վրա։ ՔԴ-ՔՍ Միությունը ներկայացնող պատգամավոր Քրիստոֆ Բերգները, Ձախերի կուսակցությունից Ուլլա Յելփկեն, Կանաչների առաջնորդ Չեմ Էոզդեմիրը ծանր քննադատություն հնչեցրին Դաշնային կառավարության բառընտրության, բառերի ճկուն պահմտոցիի վերաբերյալՙ ամոթալի նկատելով կառավարության նման պահվածքըՙ շեշտելով, թե պատմական իրադարձությունների ճանաչումը հայերի եւ թուրքերի միջեւ իրական հաշտեցման նախապայմանն է։ «Կարծում եմՙ Բունդեսթագի այսօր ելույթ ունեցող պատգամավորներըՙ թե իշխող կոալիցիայից, թե ընդդիմությունից բավական հստակ ձեւակերպումներ տվեցին, ըստ այդմՙ հիմա հայցադիմումը կուղարկեն Բունդեսթագի արտաքին հարաբերությունների եւ մարդու իրավունքների հանձնաժողովին, որտեղ իշխող կոալիցիայի ներկայացրած հայցադիմումի տարբերակում, հուսանք, դեռ հնարավոր ուղղումերն ու հստակությունը կմտցնեն», քննարկման ավարտին մեր հետաքրքրությանն ի պատասխան փոխանցեց Բեռլինում ՀՀ դեսպանության ներկայացուցիչ Աշոտ Սմբատյանը։ «Մինչեւ հիմա կարո՞ղ ենք գոհ լինել» մեր հարցին էլ պարոն Սմբատյանը պատասխանեց, թե այն տեսակետից, որ դեռ կարելի է որոշ ձեւակերպումների ճշգրտումներ անել, այո՛»։ Ապրիլի 24-ի նիստով Գերմանիայի ժողովրդավարության մարմինըՙ Բունդեսթագը հաստատեցՙ գերմանական փիլիսոփայության մտքիՙ ազատ ոգի կերտելու մեծ ժառանգությունը հռետորական այնպիսի ավանդույթներ է ձեւավորել, որ ականջ է շոյում։ Իսկ իրավական ձեւակերպումները, որի հստակությունը զգացնել տվեց հատկապես Բունդեսթագի նախագահ Լամերթի խոսքի լուսարձակը, ոչ միայն հայերիս, նաեւ ասորիներին, հույներին երաշխիք է տալիս, որ Բունդեսթագը հայտարարության կամ բանաձեւի վերջնական տեսքը հենց այս ոգու կնիքով է վավերացնելուՙ Հայոց ցեղասպանության ճանաչումն ու դատապարտումն անշրջելի դարձնելով, այն Հիշողության եվրոպական մշակույթ ներմուծելով, ժողովրդավարության ու արդարադատությանՙ թելադրող պետության կնիք դնելով։ Ինչպես հաղորդվեց, փաստաթուղթը Բունդեսթագ կվերադառնա մինչեւ ԳԴՀ օրենսդիր մարմնի ամառային ընդմիջում։ Հավելենք միայն, որ առայժմ հայտնի է միայն թուրքական մամուլի կարծր քննադատությունը նախագահ Գաուքի ապրիլի 23-ի ելույթի առնչությամբ, Բունդեսթագի այսօրվա նիստի վերաբերյալ որեւէ հայտարարություն ծանոթ չէ։ Բունդեսթագի նիստին մեր խոշորացույցով հայացքը, ինչպես նաեւ Չեմ Էոզդեմիրի հետ մեր բացառիկ հարցազրույցըՙ «Ազգի» առաջիկա համարում։ |
