ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ. ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԱՃԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ 3 ՏՈԿՈՍԻ ՇՐՋԱԿԱՅՔՈՒՄ ԱՐԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ Ի՞նչ են ասում 2015-ի նախնական սոցիալ-տնտեսական ցուցանիշները Հայաստանի ազգային վիճակագրական ծառայության հրապարակած նախնական տվյալների համաձայն, 2015-ի հունվար-դեկտեմբերին Հայաստանի տնտեսական ակտիվությունը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 3,1 տոկոսով: Նկատի ունենալով, որ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը շատ մոտ է տնտեսական (ՀՆԱ) աճի ցուցանիշին, ապա կարելի է ենթադրել, որ մեր երկրի անցյալ տարվա տնտեսական աճի ցուցանիշը կլինի 2,5-3 տոկոսի միջակայքում: Հիշեցնենք, որ տարեկան տնտեսական աճի հենց այս միջակայքն էինք բազմաթիվ անգամներ նշել մեր հրապարակումներում կատարված կանխատեսումներումՙ ամբողջ նախորդ տարվա ընթացքում: Մինչդեռ, տարբեր կանխատեսումների ողջ տեսականու մեջ բոլորովին այլ հնարավոր տարբերակներ էին նշվում: Այսպեսՙ ՀՀ 2015թ. պետական բյուջեում դրված էր 4,1 տոկոս տնտեսական աճի ցուցանիշը, ՀՀ ԿԲ-ն կանխատեսում էր մինչեւ 2 տոկոս տնտեսական աճ, ՀՀ կառավարության միջնաժամկետ ծախսային ծրագիրըՙ 1 տոկոս տնտեսական աճ, Համաշխարհային բանկը` 0,8 տոկոս, իսկ Արժույթի միջազգային հիմնադրամըՙ մինչեւ 1 տոկոս անկում: Հետաքրքրական է, թե ինչպե՞ս էր փոփոխվում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը տարվա ընթացքում. | 2015 թ. հունվարՙ | 1,8 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-փետրվարՙ | 2,5 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-մարտ` | 2,5 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-ապրիլՙ | 2,7 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-մայիս` | 2,7 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-հունիսՙ | 4,2 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-հուլիս` | 4,2 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-օգոստոս` | 3,9 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-սեպտեմբեր` | 3,7 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-հոկտեմբեր` | 3,5 տոկոս | | 2015 թ. հունվար-նոյեմբերՙ | 2,9 տոկոս |
Գյուղատնտեսությունն ամենամեծ աճ, առեւտուրըՙ անկում արձանագրած ճյուղերն են Հայաստանի տնտեսության բոլոր ճյուղերը, բացառությամբ մանրածախ առեւտրի շրջանառությունից, 2015-ի հունվար-դեկտեմբերին աճ են արձանագրել: Բնականաբար, ամենամեծ եւ տեսանելի աճն արձանագրվել է գյուղատնտեսությունումՙ 11,7 տոկոս, ապա արդյունաբերությունումՙ 5,2 տոկոս, երրորդըՙ ծառայությունների ոլորտում` 2,7 տոկոս: Այս տարի, առաջին անգամ 2008-ից ի վեր, շինարարությունում անկում չարձանագրվեց: Այստեղ չնչինՙ 0,3 տոկոս աճ է արձանագրվել, իսկ ահա առեւտրում կտրուկ անկում է գրանցվելՙ 8 տոկոսով: Վերջինս պայմանավորված է հիմնականում արտերկրից մասնավոր փոխանցումների զգալիՙ ավելի քան մեկ երրորդով նվազմամբ, ինչի պատճառով բնակչության մի զգալի մասի գնողունակությունը, հետեւաբար եւ սպառումը նվազեց: Հիմնական պատճառները հայտնի ենՙ աշխարհաքաղաքական բարդ իրավիճակ, համաշխարահային տնտեսությունում առկա խնդիրներ եւ մեր հիմնական գործընկեր Ռուսաստանի տնտեսական վիճակի վատթարացում: Արդյունաբերության աճը հիմնականում պայմանավորվել է հանքարդյունաբերությամբ, իսկ ահա մշակող արդյունաբերությունում անկում է գրանցվել: Անցյալ տարի արդյունաբերական արտադրանքի ծավալները կազմել են 1 տրլն 327 մլրդ դրամՙ մոտ 39 մլրդ դրամով ավելի 2014-ի ծավալներից: Գյուղատնտեսության արտադրանքի ծավալն անցյալ տարի գերազանցեց 1 տրլն դրամի սահմանը: Այդուհանդերձ, չնայած արդյունաբերության եւ հատկապես գյուղատնտեսության աճին եւ վերոնշյալ ցուցանիշներին, մեր տնտեսության ամենամեծ ծավալներ ունեցող ճյուղը, ցավոք, մնում է առեւտուրը: Մանրածախ առեւտրի ծավալները 2015-ին կազմել են մոտ 2,2 տրլն դրամ, այսինքն, գրեթե այնքան, որքան արդյունաբերությանն ու գյուղատնտեսությունը միասին վերցրած: Ակնհայտ է, որ տնտեսական կառուցվածքի փոփոխության խնդիրը դեռ մնում է: Այս առումով շատ վաղ է այս տարվա համար կանխատեսում անել, քանզի արդյունաբերության եւ գյուղատնտեսության վրա հնարավոր ազդեցություններըՙ սկսած եղանակիցՙ վերջացրած միջազգային տնտեսական կացությամբ, անհայտ են: Կարելի է որոշ ենթադրություններ (բայց ոչ կանխատեսումներ) անել միայն շինարարության համար, քանի որ երկու խոշոր կառուցապատման նախագծեր պետք է սկսվեն եկող տարի, ինչը ոլորտի որոշակի աշխուժացում է խոստանում: Արտաքին առեւտրի բացասական հաշվեկշիռն ավելի քան 1 մլրդ դոլարով կրճատվել է 2015-ի հունվար-դեկտեմբերին 2014-ի նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ արտաքին առեւտրաշրջանառությունն նվազել է 20,6 տոկոսով եւ կազմել գրեթե 4 մլրդ 741 մլն դոլար: Ընդ որում, արտահանումը Հայաստանից նվազել է 3,9 տոկոսով, կազմելով մոտ 1 մլրդ 487 մլն դոլար, իսկ ներմուծումըՙ 26,5 տոկոսով, կազմելով 3 մլրդ 254 մլն դոլար: Ներմուծման նման կտրուկ անկման արդյունքում զգալիորենՙ 1 մլրդ 115 մլն դոլարով կրճատվել է մեր արտաքին առեւտրի բացասական հաշվեկշիռը: 2015-ին ներմուծումը արտահանմանը գերազանցել է 1 մլրդ 767 մլն դոլարով, այն դեպքում, երբ 2014-ինՙ 2 մլրդ 882 մլն դոլարով էր գերազանցել: Ինչպե՞ս է փոխվել միջին աշխատավարձը 2015-ին Միջին ամսական աշխատավարձը Հայաստանում, ըստ ազգային վիճակագրական ծառայության, 2015-ի հունվար-դեկտեմբերին բարձրացել է 7,7 տոկոսով եւ կազմել 184 հազար դրամ, մասնավոր հատվածում` 213 հազար դրամ, աճելով 7 տոկոսով, պետականում` մոտ 164 հազար դրամ, աճելով 8,2 տոկոսով: Համեմատության համար բերենք 2014-ի միջին աշխատավարձի չափերը: Այն 171 հազար դրամ էր, մասնավոր հատվածում` 198 հազար դրամ, պետականում` 150 հազար դրամ: Բերվածից երեւում է, որ մեկ տարվա ընթացքում Հայաստանում միջին աշխատավարձն աճել է մոտ 13 հազար դրամով, որիցՙ մասնավոր կազմակերպություններումՙ 15 հազար դրամով, պետականումՙ 14 հազար դրամով: Հիշեցնենք, որ միջին աշխատավարձի չափի մեջ ներառված է եկամտային հարկը, ինչը նշանակում է, որ իրական, կամ ինչպես ասում ենՙ մաքուր աշխատավարձը ներկայացվածից մոտ 25 տոկոսով ավելի ցածր է: Սրանք 2015-ի սոցիալ-տնտեսական նախնական եւ ոչ ամբողջական ցուցանիշներն են: Այլ ցուցանիշների (մասնավոր փոխանցումներ, զբոսաշրջություն, անշարժ գույքի շուկա եւ այլն) հրապարակվելուն պես հնարավոր կլինի ավելի ամբողջական պատկեր տալ այն մասին, թե որքանո՞վ էր հաջողված կամ չհաջողված անցնող տնտեսական տարին մեզ համար: Առայժմ կարելի է ասել միայն մեկ բանՙ տարին ավարտեցինք տնտեսական աճով, հակառակ բազմաթիվ հոռետեսական կանխատեսումների, բայցՙ ցածր տնտեսական աճով: Ընդ որում, այս տարի, անգամ 2015-ի տնտեսական ոչ մեծ աճի ցուցանիշը պահպանելը շատ ավելի դժվար կլինի: |
