ԻՆՉՊԵՍ ԲԻԶՆԵՍԻՑ ԱԶԱՏԵԼ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԸ ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ Ինչ իդեալիստ եմ, չէ՞, ուրիշները գործով են զբաղված, խոսափող են մտցնում օլիգարխների քիթը, որ հետո կա՛մ զվարճանան, կա՛մ հարստանան, իսկ ես պապից ավելի պապական եմ, ու դեռ մտածում եմ` ոնց ազատել խորհրդարանը բիզնեսից: Խոստովանենք, դա Հայաստանի պայմաններում հնարավոր չէ, որքան էլ սահմանադրությամբ արգելված լինի գործարարներին խորհրդարան գնալ: Դա միգուցե աշխարհի շատ խորհրդարանների պարագայում էլ հնարավոր չէ, բայց մեծ երկրներում ամբողջ եղանակը չէ, որ այս կարգի պատգամավորները եւ կառավարողներն են ստեղծում, եւ շատ երկրներում բանական հաշվեկշիռն այս առումով պահպանվում է: Մեր տիպի փոքր, անռեսուրս երկրում մեր ողջ կյանքն է օլիգարխապատվել, մեր կյանքի էությունը դարձել է այնպիսին, որ բոլոր ոլորտներում փողն է գործ անում: Անգամ նրանք, ովքեր խելքն են աշխատեցրել ու անցել խորհրդարան` հիմա բիզնեսով են զբաղվում, օրենք գրելը ձեռքի հետ մի բան համարելով: Երեւի վարակիչ է իրենց կողքին խորհդարանականի բարձր աշխատավարձը ստանալուց չխորշող միլիոնատերեր տեսնելը: Բնական է, որ մեր միլիոնատերերը աշխատում են նաեւ իրենցով անել խորհրդարանը, քանի որ այս դիրքից սերտաճելն իշխանության հետ նույնպես շահավետ է: Անգամ` չեն խորշում ստանալ իրենց համար չնչին, սակայն երկրի քաղաքացիների գերակշիռ մասի համար հսկայական պատգամավորական աշխատավարձը` սա եւս իրենց բիզնես գործունեության շահույթի մաս համարելով: Եթե խորհդարանի 20 բացահայտված դոլարային միլիոնատերերը (ըստ «Մանդատ» կազմակերպության հաշվարկների, իսկ իրականում 131 պատգամավորների 60 տոկոսը գործարար է) պատգամավորի 600 հազար դրամանոց աշխտավարձը չհամարեին իրենց բիզնես-նախագծերի բաղկացուցիչ ու ստեղծած լինեին միլիոնատերերի մի հիմնադրամ, որտեղ կթողնեին պատգամավորական աշխատավարձերը, հիմնադրամում ահռելի գումար կկուտակվեր` տարեկան 120 մլն դրամից ավելի, պատկերացրեք` դա քանի հայ ընտանիքի հարց կլուծեր: Միգուցե այդպիսի` աշխատավարձ չստանալու հեռանկարը կստիպեր մեր միլիոնատերերին այլեւս չգնալ խորհրդարան: Հիմա ո՞նց անենք, որ գործարարները գործարարությամբ զբաղվեն, իսկ նոր խորհրդարանի 90 տոկոսն օրենսդրությունից, կառավարումից տեղյակ, իրավական, տնտեսական գիտելիքներով օժտված, կրթված մարդիկ լինեն: Միգուցե այդ մարդիկ պետք է լինեն հենց իշխող կուսակցությունում եւ մյուս կուսակցություններում նախ, ու խորհրդարան բերվեն ոչ թե ինչ-որ ծառայությունների կամ «մուծվելու» դիմաց, այլ հե՛նց գիտելիքները, կրթությունը ներդնելով երկիր փոխելու համար, ոչ թե ինչ- որ ընտրական ծառայությունների դիմաց նվեր կստանան մանդատը: Ցավով մեջբերեմ արվեստաբան Հենրիկ Հովհաննիսյանին. «Էս հողը կրթված մարդ չի սիրում». էս է՞, համաձայնե՞նք, թե՞, այնուամենայնիվ, ընդդիմանանք էս մտայնությանը: Աշխատանքի գալիս անպայման իմ դեմ են դուրս գալիս Մհեր Մկրտչյանի աչքերը` Երգի թատրոնի մի թաքնված պատին: Երբ հասնում եմ Մհեր Մկրտչյանի պատկերին (լավ է նկարել նրա աչքեը Ռոբերտ Նիկողոսյանը), ինձ թվում է այդ աչքերը նեղանում են, տխրում են, տանջվում ու կշտամբում են ինձ ու բոլորին` թե էս ի՞նչ եք անում երկրի հետ, մի բան արեք, էսպես շարունակել չի կարելի: Շարունակում եմ ճամփաս` աչքերը գալիս են հետս, վիճում եմ հետները` թե տեսեք, ախր Վերնիսաժը ոնց են սարքում-կարգի բերում, անգամ Ագռավածառի ագռավներն են տասնյակ տարիներով իրենց սիրած-նստած ծառը լքել, դա լավ նշան պետք է համարել, ուրեմն` մի բան կփոխվի: Բարձրանում եմ խմբագրություն` Ագռավածառն ու կառուցվող Վերնիսաժը մոռացվում են, Մհեր Մկրտչյանի աչքերը` ոչ, քանի որ երկիրը Վերնիսաժ չէ, կամ միայն Վերնիսաժը չէ, իսկապես երկիրը կարգի բերել է պետք: Ու էն, ինչ ճանապարհին տանջում էր ինձ` լրագրողական հարթակ տեղափոխելու առումով, Մկրտչյանի չջնջվող աչքերը շարունակում են պահանջել: Ի՞նչ գրեմ` հա գրել ենք: Փոփոխությունները միգուցե կարելի է առարկայացնել մոտիկ ընտրություններով` նոր խորհրդարանից: Խմբագրություն մտնելս ու վարչապետ Կարեն Կարապետյանի` ՀՀԿ մտնելու մասին հայտարարության պահերը համընկան: Իսկ ես կարծում էի, թե վարչապետն, այնուամենայնիվ, զերծ կմնա կուսակցական դառնալուց, քանի որ այդպես ձեռքերն ազատ կթողնի` իր ասած փոփոխություններն առանց կուսակցական պարտադրանքների իրականացնելու համար: Այդպես պետք է մտածեր, թվում է, նրան կուսակցական դառնալ մղողը: Սխալվում էինք փաստորեն: Չնայած` իսկական իդեալիստը վարչապետի կուսակցական դառնալու մեջ էլ պոզիտիվ կփնտրի, միգուցե վարչապետն ու իր նախարարները գնում են ՀՀԿ` կառուցելու ՀՀԿ նախագահի ասած Նոր ոգին: Չգիտենք, այդ եւ ուրիշ հարցերի պետք է պատասխանի նոյեմբեի 26-ին տեղի ունենալիք ՀՀԿ համագումարը, որի ղեկավար նոր կազմում այնքան նոր դեմքերի կտեսնենք, որ միգուցե շշմենք (կես կատակ-կես լուրջ): Միգուցե ՀՀԿ-ում այդ օրը մտորելու են, թե ոնց անեն, որ օլիգարխներ չտանեն խորհրդարան: Չէ, իսկապես, իսկի իդեալիստ էլ չեմ: Զարմանք բան, ՀՀԿ-ականներին դուր է գալի՞ս, որ խորհրդարանում մի քանի տարի նստում են ու ձայն չեն հանում, կամ եթե ձայն են հանում` մի լավ խայտառակ են անում հարազատ կուսակցությանն այնպես, որ, հետո մի քանի հոգի էլ պետք է մեծ ջանքերով այդ խայտառակության քարը ջրհորից հանեն: Կամ դուր է գալի՞ս, որ սեփական բոյով մեկ կամ բիզնեսի չափերով մեկ օրենքներ են ձեւում- սեփական բոստանը ջրում, իսկ երկրի բոստանը չջրված է մնում: Կամ այնպիսի բառապաշարով են պաշտպանում լավ նախաձեռնությունը, որ ակամա էդ լավը սեւանում է: Կա, չէ՞, լավ օրինակը. ասենք Կորյուն Նահապետյանը վատ խորհրդարանական չէ, բա ինչու նրանով չի բավարարվել Նահապետյանի մոտիկ ազգական Սամվել Ալեքսանյանն ու ինքն է եկել նաեւ խորհրդարան... որ ի՞նչ անի: Վերջապես դա մշակույթ է` աճեցրու քո փողերով կրթված մարդու եւ ուղարկիր խորհրդարան: Կամ որ ասում են` Ծառուկյանը վերադառնում է, խնդրենք` վերադառնա: Իսկ ո՞ւր է գնացել, որ վերադառնա: Ո՞վ է հավատում, որ ԲՀԿ-ն առանց Ծառուկյանի գիտության է գործել մինչեւ այժմ: Կամ որ վերադառնա` հենց ի՛նքը պե՞տք է բոլորի փոխարեն աշխատի, նորից մանդատ ստանա խորհրդարանում, եւ այլն: Եթե վերադարձ ասելով նկատի ունեն, որ Ծառուկյանի ֆիգուրով հերթական անգամ մի շարք` անցյալում այդպես էլ չլուծված խնդիրներն են լուծելու, ապա Ծառուկյանը, կարծում եմ, այնքան խելք կունենա անձամբ իրեն հերթական անգամ չգործուղելու` ուրիշներին մաքրաջրելու համար, որ անհրաժեշտ պահին նորից զոհաբերեն: Գործելու ա՛յս ձեւը, որ նա էր ընտել, ավելի քաղաքակիրթ է: Ինչ է, վա՞տ են աշխատում Նաիրա Զոհրաբյանն ու Միքայել Մելքումյանը խորհրդարանում: Մի քանիսին, եւ այս անգամ բացառապես մասնագետներին եւս կարող է գործուղել խորհրդարան: Հերիք է միայն հայտարարի, որ աջակցում է ԲՀԿ-ին, չնայած` կարծեմ զուգահեռ էլի ինչ- որ շարժում է ստեղծել: Իսկ վաղը տեղի ունենալիք ՀՀԿ համագումարը, որի վերաբերյալ այնքան արտահոսքեր արվեցին, միգուցե իսկապես լավ կլինի ազատվի բոլոր օդիոզ դեմքերից, բոլոր նրանցից, ովքեր երակ մտած ՀՀԿ-ի օրգանիզմն օգտագործում են որպես սեփական բիզնեսի կտուր (էլի իդեալիստ եմ, տեր Աստված): Եթե իմիտացիա է արվելու` խոստացված կառուցվածքային եւ այլ փոփոխություններով, վաչապետին եւ իր նոր թիմը ՀՀԿ լցնելով, սա հազիվ թե իքնամաքրում համարվի, մանավանդ` ներկա կառավարության հաջողությունն ըստ տարբեր սպասումների` վարչապետի ու նրա թիմի չկուսակցականացվելու մեջ էր: Սակայն Կարեն Կարապետյանը խոսում է քաղաքական հենարան ունենալու մասին: Միթե հանրությունը, որ սպասում է փոփոխութունների, նրա հենարանը չէ: Իսկ արդյո՞ք կարող է հենարան լինել նրան լիովին իրենը չհամարող կուսակցական վերնախավը, որքան էլ այդ կուսակցության առաջին դեմքի հրավերով է վարչապետ դարձել Կարեն Կարապետյանը: Սպասենք ու տեսնենք, թե ո՞ր դեմքերն են գերիշխելու ՀՀԿ-ի գործադիր մարմնում, ո՞ւմ ցտեսություն կասեն, ում կասեն` բարի լույս: Ըստ այդմ էլ կարելի կլինի դիտարկել Կարեն Կարապետյանի հաջողությունը` քաղաքական իր հենարանով: Դե իսկ ընտրություններին երեք ամիս է մնացել, փաստորեն ՀՀԿ համագումարը պետք է պատասխանի այն հարցին, թե ի՞նչ թիմով է իշխանությունն ընտրությունների գնում: Նշենք, որ տարբեր առիթներով ասվել է այն մասին, որ ՀՀԿ համագումարում փոխվելու են ղեկավար կազմը, կանոնադրությունը, ծրագիրը: |
