ՄԵՐՁԱՎՈՐԱՐԵՎԵԼԵԱՆ ԱՇԽԱՐՀԱՇՐՋԱՆԸ ՈՐՊԵՍ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱԴԱՇՏ ՌՈՒԲԵՆ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ, Մոսկվա Սիրիայում տեղի ունեցող իրադարձություններից հետո հատկապես ռուսաստանյան մամուլում, հեռուստաալիքներում երեւան են եկել «Ռուսական զենք» մշտական խորագրով նյութեր, որոնց տակ հանգամանորեն մեկնաբանվում ու ցուցադրվում են երկրում ստեղծվող արդիական զինատեսակները: Երբեմն պարզապես ապշում ես դրանց առատութունից ու գերորակից: Ռուսական բանակն իրոք թեւակոխել է արդիականացման նոր փուլ, որի արդյունքները առաջին հերթին երեւացին Սիրիայում: Քաղաքականությունըՙ քաղաքականություն, դիվանագիտությունըՙ դիվանագիտություն: Սակայն ի սկզբանե է հայտնի, որ պետության հզորությունը պայմանավորված է երկու կայուն գործոնովՙ էկոնոմիկա եւ զինված ուժեր: Եվ եթե Ռուսաստանն առայժմ չի կարող աչքի ընկնել տնտեսական հաջողություններով, ապա ակնհայտ է հսկայական առաջընթացը ռազմական ասպարեզում: Բնականաբար, մի բան է, երբ ծանոթանում ես Սիրիայում ռուսական ռազմատիեզերական ուժերի առանձին գործողությունների վերաբերյալ հաղորդագրություններին: Եվ բոլորովին այլ է մասշտաբային պատկերը, երբ ներկայացվում է ամփոփ վիճակագրություն: Բերենք նման մի ամփոփագիրՙ վերցված ռուսական մամուլից: Ռուսաստանի ռազմատիեզերական ուժերը Սիրիայի տարածքում առաջին ավիահարվածները հասցրին 2015 թվականի սեպտեմբերի 30-ին եւ մեկ շաբաթվա ընթացքում ոչնչացրին իսլամիստների 112 օբյեկտ: Սեպտեմբերի 30-ից մինչեւ հոկտեմբերի 16-ը ռուսական ավիախումբը իրականացրեց 669 ռազմական թռիչք, այդ թվում նաեւ 115 գիշերային, եւ շարքից հանեց ահաբեկիչների 456 օբյեկտ: Մինչեւ հոկտեմբերի 22-ը թռիչքների քանակը հասավ 1391-ի, ոչնչացված օբյեկտներինըՙ 819: Մինչեւ հոկտեմբերի 30-ը, համապատասխանաբար, 1391 եւ 1623, մինչեւ նոյեմբերի 3-ըՙ 1631 եւ 2084, մինչեւ նոյեմբերի 17-ըՙ 2289 եւ 4111, մինչեւ դեկտեմբերի 25-ըՙ 5240, այդ թվում 145 թռիչք ստրատեգիական հռթիռակիր ու հեռահար ռմբակոծիչ ինքնաթիռներով, մինչեւ 2016 թվականի հունվարի 22-ըՙ 6000-ից ավելի թռիչք, իսկ մինչեւ մարտի 14-ըՙ 9000-ից ավելի: Թռիչքների վերընթաց դինամիկան ակնհայտ է: Նույնքան արդյունավետ էին նաեւ ռազմածովային նավատորմի գործողությունները: Նոյեմբերի 7-ին Կասպիական նավատորմիղի նավերը արձակեցին 26 թեւավոր հրթիռ, ոչնչացնելով 11 նշանակակետ, նոյեմբերի 20-ինՙ եւս 18 թեւավոր հրթիռ, այս անգամ ոչնչացնելով 7 նշանակակետ: Դեկտեմբերի 8-ին նրանց Միջերկրականում միացան «Դոնի Ռոստով» սուզանավը, այլ հրթիռակիր նավեր: 2016 թվականի մարտի 14-ին ՌԴ ԶՈՒ Գերագույն գլխավոր հրամանատար Վլադիմիր Պուտինը հրաման արձակեց ռուսական ռազմական խմբավորման հիմնական մասը Սիրիայից դուրս բերելու մասին: Սակայն այն, ինչ մնացել է այդ երկրում, շարունակում է ամենայնս աջակցել Սիրիայի կառավարական զորքերին, այդ թվում նաեւ Հալեպում: Անշուշտ Սիրիայում նման խոշորածավալ ռազմական միջամտության գլխավոր նպատակն է կրկին վերածվել համաշխարհային ազդեցիկ գերտերության: Սակայն կոնկրետ Մերձավոր Արեւելքում ծավալված ռազմական մասշտաբային գործողություններում կա մի պարագա, որի շուրջ առավելապես արտահայտվում են զինվորականներըՙ իրենց բնորոշ ուղղամտությամբ: Այս տարվա հոկտեմբերի սկզբին ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն պատմեց այն գործնական օգտավետության մասին, որ ստանում են ռուսական զորքերը սիրիական կոնֆլիկտի պայմաններում: Նա բառացիորեն հայտարարեց հետեւյալը. «Սպառազինության հայրենական արտադրության ժամանակակից շատ նմուշներ փորձարկվեցին անապատային տեղանքի բարդ պայմաններում եւ ընդհանուր առմամբ ցուցադրեցին իրենց հուսալիությունն ու արդյունավետությունը»: Ինքնին հասկանալի է, որ «անապատն» այստեղ երկրորդական գործոն է. Կալմիկիայում էլ կարելի է նման փորձադաշտ գտնել: Կամ, արդյո՞ք այդչափ կարեւոր է, թե ինչ կլիմայական պայմաներում է հանգրվանում Կասպից ծովից արձակված հրթիռը: Անհամեմատ կարեւոր է զինատեսակը փորձարկել-ստուգել իսկական մարտական գործողությունների ժամանակ, համեմատվել հավանական հակառակորդի սպարազինությունների հետ, տնտղել հակառակորդին եւ ողջ լրատվությունը ուղարկել ռազմագիտական հաստատություններ ու լաբորատորիաներ եւ գործարաններՙ նորագույն մշակումների ու զարգացումների համար: Ինչպես Ուինստոն Չերչիլն է ասումՙ որտեղ որ ավարտվում են ռազմական գործողությունները, հայտնվում են այդ մարդիկ: Այն վայրերում, որտեղ դեռ վերջերս որոտում էին արկերի պայթյունները ու գետինը շաղախված էր զինվորների արյունով, գործի են անցնում հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչներն ու զինվորական ինժեներները: Մարտի ժամանակ վնասված ողջ տեխնիկան հաշվառվում է եւ լուսանկարվում: Առավել հետաքրքրություն ներկայացնող նմուշները ուղարկվում են լաբորատորիաներ ուսումնասիրության համար: Եվ արդեն գաղտնիացված հատորներում համադրվում են այն բոլոր արդյունքները, որ հետեւանք են մարտի դաշտում երկու կողմերի տեխնիկաների բախումների: Բազմաչարչար Սիրիան, դառնալով քաղաքական խարդավանքների օբյեկտ, վերածվել է նաեւ խոշորագույն ռազմական փորձադաշտի բազմաթիվ պետությունների համար: Ինչպես առհասարակ զինվորական փորձագետներն են ասում, գուցեեւ ցինիկ է հնչում, իդեալական տարբերակն այն է, երբ զինատեսակը փորձարկվում է օտար երկրում եւ օտարի միջոցով, այսինքն, երբ զենքն ստուգվում է, անմիջական բախման մեջ չմտնելով ենթադրյալ հակառակորդի հետ: Մերձավորարեւելյան աշխարհաշրջանում այս իմաստով առաջատարը ամերիկացիներն են, հետո եվրոպացիները, որոնց էլ հետագայում միացավ Ռուսաստանը: Ընդ որում, քիչ չեն փաստերը, երբ արեւմտյան պետությունները փորձարկման «գործարք» են կնքել նույնիսկ իսլամիստների հետ: Երբ թուրքերը խփեցին ռուսական ինքնաթիռը, ռուսները Սիրիա տեղափոխեցին -400 զենիթահրթիռային համալիրները: Եվ Ռուսաստանի ՊՆ ներկայացուցիչը հարկ համարեց զգուշացնել, որ հրթիռների գործողության շրջանակը կարող է «անակնկալ» լինել չճանաչված որեւէ թռչող օբյեկտների համար: Այսինքն, գործողության մեջ են մտնում միանգամայն նոր որակի հրթիռներՙ պատրաստ փորձարկման: Ռուսական լրատվամիջոցներում այսօր արդեն ձայներ են հնչում, թե Սիրիայի տարածքային ամբողջականությունը այս կամ այն ձեւով վերականգնելուց հետո Ասադը կամ նրա հետնորդները կշարունակե՞ն ռուսամետ քաղաքականությունը: Միանշանակ վստահություն չկա: Չստացվի այնպես, որ ռուսներին մնա միայն ռազմական փորձադաշտի հիշողությունը: Ձեռնտո՞ւ են Հայաստանին ռուսական նորագույն զինատեսակների կատարելագործումները: Անշուշտ, քանզի մեր հայոց բանակը հագեցած է գերազանցապես ռուսական զենքով: | 
