ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՐՏԱՔԻՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՃԻՇՏ ՈՒ ՍԽԱԼ ՄԵՐՁԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԵՐՎԱՆԴ ԱԶԱՏՅԱՆ, Դետրոյթ, ԱՄՆ Եգիպտոսի հասարակ ժողովուրդը հումորի սուր զգացում ունի, եւ ծիծաղելի անեկդոտի կարող է վերածել նույնիսկ ամենաբարդ քաղաքական հարցը: Նման անեկդոտներից մեկը Գամալ Աբդել Նասերին հաջորդած նախագահ Անուար Սադաթի մասին է, որին շարունակում էր ծառայել Նասերի վարորդը: Առաջին օրը իր բնակարանից դեպի նախագահական նստավայր գնալու ճանապարհին վարորդը կանգ է առնում խաչմերուկում եւ հարցնումՙ ա՞ջ գնալ, թե՞ ձախ: Իմանալով, որ նախորդ նախագահը սովորաբար ձախ ճանապարհով է նախընտրել գնալ, Սադաթը հրամայում էՙ «ձախ գնալու ազդանշան տալ, բայց թեքվել աջ»: Որոշ առումով այս իրավիճակը բնորոշ է նաեւ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությանը: Արտաքնապես թվում է, թե հայ-ռուսական հարաբերությունները բնականոն են ընթանում: Բոլորը, ներառյալ վարչապետն ու արտգործնախարարը, փառաբանում են այդ հարաբերությունները, վերահաստատելով ռուսական 102-րդ զինվորական բազայի ներկայության կարեւորությունը Հայաստանում եւ ճիշտ համարելով վերջինիս մասնակցությունը հավաքական անվտանգության դաշնությանը (ՀԱՊԿ): Սակայն ինչ-որ բան կարծես այն չէ: Որոշակի անհանգստություն է զգացվում: Չնայած պաշտոնական մակարդակով հայտարարությունները սակավ են, բայց լրատվամիջոցները ողողված են քննադատություններով եւ հակադարձ մեկնաբանություններով, թողնելով այն տպավորությունը, թե կողմերը միմյանց կոկորդն են կրծում: Նախորդ վարչակազմի օրոք լրատվական քննադատությունները, նույնիսկ ամենաթունոտները, թույլատրված էին, եւ որպես լրագրող եւ խմբագիր, ներկայիս վարչապետը անմասն չէր մնացել դրանցից: Բայց թավշյա հեղափոխությունը, որ միավորել է ժողվրդին եւ ավելի լավ ապագայի հույս ներշնչել նրան, միաժամանակ անսխալականության աուրայով է պատել նոր վարչակազմին եւ հենց այդ առումով է անհրաժեշտ քննարկել Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը: Այժմ, երբ Հայաստանը անարյուն հեղաշրջմամբ ձերբազատվել է նախկին կոռումպացված վարչակազմից, իրավունք ունի պահպանելու իր ինքնիշխանությունը: Բայց այդ ինքնիշխանությունն ունի իրեն պայմանավորող գործոնները, որոնցից մեկն այն է, թե ինչքանով է Հայաստանը հարմարվում տարածաշրջանում ուժերի հարաբերության մեջ: Եվրոպայում 28 պետություններ զիջել են, որոշ չափով, իրենց ինքնիշխանությունըՙ հօգուտ համընդհանուր շահի: Դա պետություն ղեկավարելու հմտություն է, որը ձեւավորվում է պատմական փորձառության հիմքի վրա: Ներկայիս, հայ-ռուսական հարաբերությունները կարծես կրիտիկական վիճակում են: Կրեմլը ուշի-ուշով հետեւում է Երեւանի նոր կառավարության բոլոր գործողություններին ու քայլերին, լինեն դրանք ներքին թե արտաքին քաղաքականության ոլորտում եւ ջղագրգռությամբ է արձագանքում դրանց: Ռոբերտ Քոչարյանի կալանավորումը եւ սպասվող դատավարությունը լավ բան չէր խոստանում Մոսկվային, որովհետեւ երկրորդ նախագահը միշտ հօգուտ ռուսական ազդեցության էր գործել: Մոսկվան համբերատար էր, քանի դեռ այդ գործում չէր ներքաշվել գեներալ Յուրի Խաչատուրովը, ներկայիս ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարը, որը մարտի մեկի իրադարձությունների ժամանակ Երեւանի կայազորի հրամանատարն էր: ՀԱՊԿ-ն որոշ առումներով ՆԱՏՕ-ին հակակշռող դաշինքն է: ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը Ջենս Ստելտենբերգն է: Պատկերացրեք, թե ինչ տեղի կունենա, եթե նրա ծննդավայր Նորվեգիան հետ կանչի նրան քրեական հետաքննության համար: ՆԱՏՕ-ի ամբողջ կառույցը ցնցումի կենթարկվի: ՀԱՊԿ-ն ավելի թույլ կառույց է, քան ՆԱՏՕ-ն, որտեղ որդեգրված քաղաքականության եւ նպատակների վերաբերյալ գոյություն ունեն համընդհանուր պարտավորություններ: Մինչդեռ ՀԱՊԿ-ի 6 անդամներից երկուսըՙ Բելառուսն ու Ղազախստանը ավելի սերտ հարաբերություններ ունեն Ադրբեջանի հետ, քան Հայաստանի: Իսկ Արդբեջանը հրաժարվել է միանալ այդ կառույցին: Գլխավոր քարտուղարի իրավասության մեջ է մտնում տեղեկությունների տրամադրման հոսքը եւ զինվորական տեղաշարժերի վերահսկողությունը: Դժբախտաբար, Հայաստանին չի վերապահված Խաչատուրովին ինքնուրույն փոխարինելու իրավասությունը: Ենթադրվում է, որ Բելառուսն արդեն ունի իր թեկնածուն այդ պաշտոնի համար: Կրեմլի համբերատար լռության որոշակի ժամանակահատվածում ռուսական մամուլը անխնա պայքար էր մղում Հայաստանի դեմ: Խաչատուրովի պարագան նրան հունից հանել էր: Ռուսական ազդեցիկ «Կոմերսանտ» թերթը մասնավորապես չափազանց վրդովված էր Խաչատուրովի դեմ ուղղված մեղադրանքների կապակցությամբ, որովհետեւ ըստ պաշտոնական Մոսկվայիՙ կատարվածը լուրջ հարված էր ՀԱՊԿ-ի հեղինակությանը: Այս իրարանցման մեջ լուրեր տարածվեցին, որ Ռուսաստանը դադարեցնում է 100 միլիոն դոլարի խոստացված ռազմական օժանդակությունը Հայաստանին: Սակայն հետագայում, պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը հայտարարեց, որ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Ալեքսանդր Ֆոմինը հավաստիացրել է, որ պայմանագիրը ուժի մեջ է մնում: Սերգեյ Լավրովը Կրեմլի համար առաջին դիվանագետն է, որի խոսքերը կշիռ ունեն: Նա մեղադրեց Հայաստանի նոր կառավարությանը, նշելով, որ նրա գործողությունները չեն համապատասխանում նախօրոք տրված խոստումներին: «Ռուսաստանը, որպես դաշնակից միշտ էլ շահագրգռված է եղել Հայաստանի կայունությամբ եւ այժմ խիստ մտահոգված է Հայաստանում կատարվող զարգացումների առիթով», հայտարարեց նա հույս հայտնելով, որ հարցը «կառուցողական» լուծում կստանա: Փաշինյանը անմիջապես չարձագանքեց, բայց մեկնաբանները հավատացած են, որ օգոստոսի 17-ին համընդհանուր հանրահավաք անցկացնելու նրա կոչըՙ իր իշխանության 100-օրյա ժամկետի առթիվ, իր պատասխանն է լինելու Լավրովին, քանի որ ենթադրվում է, որ այդ օրը նա հանդես կգա կարեւոր հայտարարությամբ: Հայկական լրատվամիջոցները, սակայն, բուռն կերպով արձանգանքեցին: «Ժողովուրդ» թերթն, օրինակ, գրեց, որ Լավրովի հայտարարությունը աչք ծակող միջամտություն է մեր երկրի ներքին քաղաքականությանը: Դա առաջին ակնարկն էր, որ նշում էր մեր երկրի վարած քաղաքականությանը Ռուսաստանի անհամաձայնության մասին: Մամուլում եղան նաեւ դեպքեր, երբ մեկնաբանները ծածկանուններով հանդես եկան, ինչպես օրինակ Սարգիս Արծրունին եւ Արմեն Ամատունին , որոնք կարող են լինել պաշտոնական անձինք կառավարությունում (*): Սարգիս Արծրունին գրում էր, որ Լավրովի հայտարարությունը թշնամական արարք է, որ փորձում է Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության դեմ պատերազմ հրահրել, զորակոչի ենթարկելով երկրում հակահեղափոխական ուժերին: Արմեն Ամատունին, մյուս կողմից, նշում էր, որ Փաշինյանի հանրահավաքի կոչը պատասխան է ուղղված Ռուսաստանի արտգործնախարարին: Հանրահավաքում, շարունակում էր նա, Երեւանը ցույց է տալու օրինականության աստիճանը, հիշեցնելով Ռուսաստանին, որ այս անգամ գործ ունի Հայաստանում տարբեր տեսակի մի կառավարության հետ, որի հետ պարտավոր է նոր ձեւով խոսել: Եթե նշված օրինակները հիստերիա կարելի է անվանել, ապա վաստակավոր մի դիվանագետի կարծիքը տարբեր չէր դրանցից: Հատուկ դեսպան Արման Նավասարդյանը հատկապես փոխադարձ շահերի մասին էր ակնարկում ասելով, որ Ռուսաստանի համար Հայաստանը նույնքան կարեւոր է, որքան Հայաստանի համար Ռուսաստանը: Եթե Ռուսաստանը կորցնի Հայաստանը, ապա կկորցնի նաեւ ամբողջ Հարավային Կովկասը: Ըստ երեւույթին, փոխադարձ նման հայտարարությունների հիմքում ընկած են Ռուսաստանին մտահոգող ավելի լուրջ խնդիրներ: Հայաստանի մերձեցումը Բրյուսելին, նրա մասնակցությունը Վրաստանում անցկացված նԱՏՕ-ի զորավարժություններին, եւ վերջապես ԱՄՆ-ի սենատում հայկական հարցերով զբաղվող խմբավորման եւ այլ լոբբիստական կազմակերպությունների ջանքերն ուղղված Թրամփ-Փաշինյան հնարավոր հանդիպման անցկացմանը, նշանակում են վերաձեւավորում Հայաստանի քաղաքական մերձեցումների ոլորտում: Հայաստանն արժանի է դասվելու ամբողջապես ժողովրդավարական երկրների շարքում, որոնցում արմատախիլ է արված կոռուպցիան եւ գործում է կառավարման եվրոպական համակարգը: Հայաստանի ժողովուրդը ի վիճակի է հասնելու դրան առանց Եվրոպայի կամ Արեւմուտքի օգնության: Արեւմուտքին հարելն ունի իր վտանգի ռիսկերը: Արեւմուտքը հետաքրքրված է Հայաստանով այնքանով, որքանով կարող է Հայաստանին օգտագործել որպես Ռուսաստանի դեմ գործելու միջոց: Բայց հենց Հայաստանը հայտնվի Արեւմուտքի շարքերում, տարբեր պայմաններ են ստեղծվելու նրա համար: Արեւմուտքն ունի իր առաջնահերթությունները, եւ այդ առաջնահերթությունների ցանկում Հայաստանը գտնվում է ավելի ցածր հորիզոնականում, քան, ասենք, Թուրքիան է, որ ավանդականորեն ՆԱՏՕ-ի դաշնակից երկիր է, կամ Ադրբեջանն է, որն ունի էներգիայի պաշարներ: Հիշենք, որ Արեւմուտքը մատը մատին չխփեց Հյուսիսային Կիպրոսից Թուրքիային դուրս վանելու գործում, չնայած հույներն էլ ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցներ են: Այնպես որ Հայաստանին էլ նույն ճակատագիրն է սպասում: Ռուսաստանի հետ դաշնությունը իդեալական կացություն չի կարելի համարել, բայց Հայաստանի նման թշնամիներով պաշարված մի երկրի համար իդեալական կացություններ չեն լինում: Փաշինյանի ուսուցիչ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը մի անգամ կշտամբեց Մոսկվային ի վնաս իրեն, եւ մենք կորցրեցինք Ղարաբաղի երկու երրորդը: Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը սնվելու է երկրին նոր շունչ հաղորդած երիտասարդների վարած ներքին քաղաքականությունից եւ դրանով է ամրապնդվելու: Հայաստանն ամբողջ թափով առաջ է գնում իրականացնելու իր առաջ դրված խնդիրները: Արտաքին քաղաքականության վերադասավորումները չպետք է երկիրն առաջնորդեն դեպի սխալ մերձեցումների: Թարգմ. ՀԱԿՈԲ ԾՈՒԼԻԿՅԱՆԻ (The Armenian Mirror-Spectator), 11.08.18 (*) Ճիշտ էՙ կեղծանունով, բայց ոչ թաքնվելու նպատակով եւ, մանավանդ, ամենեւին ոչ կառավարական անձինք են նշյալները:- «Ազգ»: | 
