ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԱՆՀԱՆԳՍՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ԲՈՂՈՔԻ ԵՎ ԸՆԴՎԶՈՒՄՆԵՐԻ ՏԱՐԻ ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ Միջազգային վերլուծաբանները անցնող 2018 թվականն իր քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական ու հասարակական անհանգստություններով եւ պոռթկումներով նմանեցնում են անցյալ դարի 30-ական թվականներին, որն ավարտվեց, ինչպես հայտնի է, 2-րդ աշխարհամարտով: Հինգ ցամաքամասերում եւ բազմաթիվ երկրներում, հաճախ շղթայաձեւ ռեակցիաների տեսքով, անցնող տարին հատկանշվեց իշխող վարչակարգերի դեմ ընդվզումներով, կոռուպցիոն երեւույթների դեմ պայքարով, համաշխարհային վտանգների, հասարակական ընդհանուր կամ տեղական չարիքների նկատմամբ բողոքների, գործադուլների եւ պայքարի այլ դրսեւորումների իրարահաջորդ շարժումներով, որոնցից զերծ չմնաց նաեւ, առանց վայրագության, սակայն, մեր երկիրը: Եվ այդ ամենըՙ աշխարհի ռազմաքաղաքական թեժ կետերի նորանոր բորբոքումների ֆոնին: Տարին սկսվեց Իրանի համեմատաբար փոքր քաղաքներում արձանագրված ապստամբական ելույթներովՙ ընդդեմ տիրող վարչակարգի վարած տնտեսական քաղաքականության եւ հանրային ազատությունների սեղմումների: Իրանյան հզոր հակահետախուզությանը հազիվ էր հաջողվել ճնշել ըմբոստական երեւույթները, երբ, փետրվարին, Մ. Նահանգներում սկիզբ առավ կանանց իրավունքների համար մղվող պայքարը, որն իսկույն շարունակվեց, հաճախ տեղական դրսեւորումներով, Իտալիայում, Ռումինիայում, Թունիսում, ապա վերադարձավ Ամերիկյան ցամաքամասՙ Հոնդուրաս, Վենեսուելա եւ այլուր: Պայքարը գագաթնակետին հասավ Հնդկաստանում, որտեղ ընդհանրապես կանանց եւ հատկապես դեռատի աղջիկների խմբակային բռնաբարումները ընդվզման հսկայական ալիք բարձրացրին միլիարդանոց այդ երկրումՙ բողոքի ցույցերի վայրագ դրսեւորումներով, որոնց մոտ գրեթե աննկատելի մնացին Իսպանիայում, ցուլերի վազքի տոնակատարության ընթացքում, 18 տարեկան աղջկա բռնաբարումը 5 տղամարդկանց կողմից եւ դրան հետեւած բազմաթիվ ցույցերը, որոնց հաջորդեց տնտեսական եւ, անշուշտ, ներգաղթյալների դեմ նախորդ տարիներից սկսված պայքարը, որն օրակարգի վրա է մինչեւ օրս, եւ ոչ միայն Իսպանիայում: Շարունակական բողոքի ցույցերից զերծ չմնաց նաեւ աշխարհի հզորագույն տնտեսությունն ունեցող «երազային» Մ. Նահանգները, որտեղ հակաթրամփյան տեւական շարժումը շարունակվեց նոր պոռթկումներով ողջ տարվա ընթացքում, մերժելով նրաՙ այսպես կոչված հակակլիմայական քաղաքականությունը, հակագաղթականական միջոցառումները, անձնական օգտագործման զենքերիՙ ընդհուպ կրթական հաստատություններում կատարվող մեծաքանակ սպանությունների առաջքը չառնելու դեմ շղթայազերծված պայքարը: Այդ եւ բազմաթիվ այլ խնդիրների առիթով, ինչպեսՙ Կալիֆոռնիայի անտառային հրդեհների, նույնիսկՙ «Ամազոն» on-line վաճառքի խոշորագույն ընկերության դեմ բողոքներում հաճույքով ընդգրկվեց ամերիկյան շոու-բիզնեսի գրեթե ողջ համակարգըՙ հատկապես ռեփ եւ հիփ-հոփ կատարումներով... Սակայն գլոբալ ընդվզումներից հավանաբար ամենահատկանշականն սկսվեց Փարիզի արվարձաններից մեկում, ընդամենը բեռնատարի 2 վարորդների կոչից, որոնք դիզելային վառելիքի չափորոշիչների խստացման եւ թանկացման դեմ կոչ արեցին փակել քաղաք մտնող գլխավոր պողոտաները, եւ սկսվեց «Դեղին ժիլետներ» շարժումը, որին իսկույն միացան 200000-ից ավել կատաղած ժիլետավորներ: Ու մինչ բողոքի շարժումը,- որը տարիքով ավագներին հիշեցրեց 1968 թվականի ուսանողական կատաղի ըմբոստությունը,- կտարածվեր հարեւան երկրներՙ Բելգիա, Գերմանիա եւ այլուր, ցույցերը նոր թափ հավաքեցին ողջ Ֆրանսիայումՙ նախագահ Մակրոնի հրաժարականի պահանջով փաթեթավորված: Այն նույն Մակրոնի, որն ընդամենը 2 տարի առաջ նախագահական աթոռին էր հասել «En marche» («Քայլ արա») շարժմամբ... Փոքր կայծով հասարակական մեծ հրդեհ ու պայթյուն առաջացնելու այդ ֆենոմենը, որի համար կայծ տվողները առաջին հերթին պարտական են համացանցին եւ մասնավորաբար սոցիալական ցանցերին, հայկական տարբերակով կրկնվեց մեր երկրում, ինչպես կրկնվում է այժմ Հունգարիայումՙ 1993 թ.-ից ի վեր երկիրը ղեկավարող, ֆաշիստական հայացքների տեր Վիկտոր Օրբանի, առավել եւսՙ 1960-ականների Սանդինիստական հեղափոխության հերոս, արդեն 40 տարի, ընդհատումներով, Նիկարագուայում իշխող Դանիել Օրտեգայի դեմ: Թե ինչ կլինի վերջինների վախճանըՙ առայժմ չգիտենք, սակայն մեզ քաջ հայտնի է ապրիլի 3-ին 7-8 հոգով (Չալոն էլ հետները) Գյումրիից սկսված շարժումը, որը կայծակի արագությամբ ծավալվեց «Քայլ արա, մերժիր Սերժին» կարգախոսի ներքո եւ նույն արագությամբ էլ վերածվեց, ամենակարեւորըՙ առանց արյունահեղության, «Իմ քայլի» հաջորդական քայլերովՙ դեպի կառավարություն եւ ընդհուպՙ Ազգային ժողով երթի, ապա դրանց տիրապետմանը: Հիմա, այլեւս քայլելու տեղ չի մնացել: Մնացել է նստել-մտորելու, ավելի ճիշտՙ աշխատելո՛ւ ժամանակը, երկրի ու ժողովրդի բազում ու բազմաթիվ հարցերը լուծելո՛ւ ժամանակը: Ներկա պահին այդ աշխատանքը ուրիշ ոչ ոք չի կարող կատարել, չկա՛ այլընտրանքՙ բառի քաղաքական ամբողջակա՛ն իմաստով, ինչքան էլ որ դա, դարձյալ քաղաքական տեսակետից, արտառոց թվա, նաեւ վտանգավոր: Մեզ մնում է, Նոր տարվա սեմին, իմաստություն մաղթել մեր երկրի նոր ղեկավարությանը, նաեւ համբերություն, խաղաղ աշխատանք ու հաջողություններ մեր ժողովրդին: Շնորհավոր Նոր տարի եւ Ս. Ծնունդ: |
