ԲԱԹՈՒՄՈՒՄ «ՀԱՆԳՍՏԱՑԱՆՔ» ՍՈՒՐԵՆ Թ. ՍԱՐԳՍՅԱՆՏ Այս տարի էլ որոշեցինք Բաթումում հանգստանալ եւ մեկնեցինք: Ի տարբերություն նախորդ տարիների, հովեկների թիվն այնքան էլ տպավորիչ չէր: Հավանաբար ռուս-վրացական ոչ այնքան բարեկամական հարաբերություններին ու Մոսկվա-Թբիլիսի ավիաչվերթների չեղարկումն էր պատճառը: Միեւնույն ժամանակ զգացվում էր, որ ադրբեջանցիների ու պարսիկների թվաքանակն էլ նախկինը չէր: Սակայն ինչ որ չափով այդ պակասը լրացնում էին Միջին ու Մերձավոր Արեւելքի երկրներից ժամանածները: Հանդիպեցինք նաեւ զգալի թվով եվրոպացիների, որոնց թվաքանակը մեծ չէր, սակայն եթե հաշվի առնենք, որ վերջիններս անհամեմատ ավելի վճարունակ են, ապա կարելի է եզրակացնել, որ հարեւան Վրաստանի բյուջեն շարունակում է բարելավվել: Ավելանում են նաեւ նոր աշխատատեղեր եւ այդ ամենում իր մեծաքանակ դրամական հոսքերի շնորհիվ տարեցտարի զգալի է դառնում տուրիզմի բնագավառի ընդգծված դրական ազդեցությունը երկրի տնտեսության վրա: Սովորությանս համաձայն լողալուց ազատ ժամերին շրջում էի քաղաքում, փորձում լրացնել նախորդ տարիներին ստացած տպավորություններս: Շինարարական բումը նախկինը չէր այս տարի, ամեն ինչ թեւակոխել է հաստատուն քայլերով առաջ ընթացող մակարդակ: Արդեն քաղաքի ոչ բոլոր մասերում են շենքեր կառուցվում: Գրեթե անաղարտ պահպանվել է քաղաքի արեւելյան հատվածը: Այստեղ աչք են շոյում 19-րդ դարում կառուցված 2-3-հարկանի շենքերն ու սալահատակ փողոցները, որտեղ ամեն քայլափոխի կարելի է հանդիպել տարբեր չափերի ու նշանակության խանութ-արհեստանոցների: Հարյուր եւ ավելի տարիների վաղեմություն ունեցող ընդհանուր անդորրն ու համաչափությունը խախտում են մի քանի բարձրահարկերը: Դրանք հիմնականում պատկանում են հյուրանոցային այնպիսի համաշխարհային ցանցերին, ինչպիսիք են «Մարիոթ», «Շերատոն», «Ռեդիսըն բլյու» եւ այլն, որոնք իրենց 30-40-հարկանի մասնաշենքերով կարծես գալիս են ասելու, որ ժամանակն է վեր բարձրանալ, տարածքներ խնայել բնության բարիքներ մշակելու համար: Դեպի արեւմուտք քաղաքը զարգացել է ժամանակակից քաղաքաշինության բոլոր նորմերին համահունչ: Այստեղ կառուցվել ու կառուցվում են հիմնականում 40 եւ ավելի բարձր հարկանի եւ ծավալներով մեծ շենքեր: Դրանք հիմնականում հյուրանոցներ են լինելու: Այս թաղամասում ամենուրեք վեր են խոյացել բարձր ամբարձիչներ, եւ այստեղ է, որ քաղաքը նորանում է արագ թափով: Նորակառույցների ճնշող մեծամասնության կառուցապատողն ու սեփականատերը «Օրբի» հոլդինգն է: Ամենուրեք փակցված ու վազող տողերով գովազդային պաստառներից մի տեսակ ստացվում է, որ քաղաքի այս հատվածը Օրբիբաթում է: Քաղաքի միջին հատվածը` հավատարիմ իր միջին անվանը եւ դիրքին, հնի եւ նորի համակցություն է (սինթեզ): Նախկին, հիմնականում խորհրդային տարբեր հասակի բնակելիների կողքին, հետեւում կամ դիմացին նկատելի է հյուրանոցների առատությունը: Հետաքրքրվեցի դրանց գներով: Բարձրակարգ հյուրանոցներում (օրինակ` «Շերատոնում») երկտեղանոց համարի արժեքն սկսվում է 300 ԱՄՆ դոլարից, իսկ ավելի համեստ հյուրանոցներում` 30-40: Պարբերաբար հետաքրքրվելուս արդյունքում պարզեցի, որ ազատ տեղեր ավելի հաճախ ուղղակի չեն լինում: Եթե դրան էլ ավելացնենք այն հանգամանքը, որ շատ սեփական տներ ու բնակարաններ են վարձվում, ապա պարզ կդառնա, թե միայն բնակվարձից ինչ հսկայական գումարներ են «մնում» Բաթումում: Դրան էլ եթե գումարենք սննդի, ծովափնյա հազար ու մի ծառայությունների համար վճարները, հաճույքի վայրերում եւ հատկապես խաղատներում ծախսվող գումարները, ապա նույնիսկ համեստ հաշվումներով իսկապես պատկառելի թիվ է ստացվում: Այս տարի հավանաբար այդ հոսքերից շփանալու հետեւանքով նկատելի էին նաեւ մի քանի ոչ ցանկալի իրողություններ. Ծովին շատ մոտ, ափամերձ հատվածի ամբողջ երկայնքով վարձակալները վաղ առավոտյան շարում էին իրենց պառկելու հարմարանքները եւ համարյա ազատ հատված չէր մնում ու շատերը չցանկանալով, բայց ստիպվածՙ վարձակալում էին դրանք բավականին բարձր գներով: Ափին շատ մոտ, լողացող մարդկանց կողքին տեղացի աշխատողները սկուտերներով ցուցադրական լողաձեւեր էին անում եւ ոչ միայն իրենց առաջացրած ալիքներով խանգարում էին լողացողներին, այլեւ վտանգում նրանց կյանքը: Նախկինում (շուրջ 20 տարի է Բաթումում եմ հանգստանում) շատ հազվադեպ էր եղել, որ գողության դեպքեր լինեին, սակայն այս տարի հատկապես հեռախոսների գողության մասին իմանում էինք գրեթե ամեն օր: Մեզ հետ էլ նման դեպք եղավ եւ երբ փորձեցինք օգնության ակնկալիքով դիմել տեղի ոստիկանությանը, մեզ պարզապես ասվեց, որ ավելի զգույշ լինենք եւ ոչնչով չեն կարող օգնել: Ամենացավոտն այն էր, որ գոնե ձեւական անհանգստություն էլ ցույց չտվեցին: Իսկ ամենացավոտը մեր վերադարձը եղավ: Նախ` բացի նորակառույց «բետոնկաներից», ճանապարհը թեեւ շատ որակով է արված, սակայն շատ նեղ է, եւ տարբեր հատվածներում, մասնավորապես Զեստաֆոն քաղաքին մոտ, շուրջ 40-50 կիլոմետրանոց խցանում էր: Հանգստի երանելի օրերի հաճույքն էլ լիովին փչացավ սահմանանցման ժամանակ: Կարճ եթե ասեմ, ապա օգոստոսի 7-ին ավելի քան 10 կիլոմետրանոց հերթ էր գոյացել, որն առաջ էր շարժվում կրիայից էլ դանդաղ: Եթե պատկերացնենք մեծ թվով կանանց, երեխաների ու մեծահասակների այդ շոգ, ջուր ու սնունդ հայթայթելու անհնարինությունն ու զուգարանների իսպառ չգոյությունը, ապա ընդհանուր պատկերը պարզ կդառնա: Չեմ կարող չընդգծել նաեւ, որ որոշ ճարպիկ վարորդներ խախտելով երթեւեկության բոլոր նորմերը, դուրս էին գալիս երթեւեկելի հանդիպակաց մաս եւ փորձում խցկվել հերթի ավելի առաջ գնացած հատվածներում: Այդ վիճակից մարդիկ առանց այդ էլ խիստ լարված էին եւ ընդամենը մի փոքր առիթ ու կայծ էր անհրաժեշտ, որ այդ ամենն իսկական ողբերգության վերածվեր: Իսկ այդ նույն ժամանակ վրացական ոստիկանական մեքենան պարզապես անվրդով հետ ու առաջ էր անում` չնկատելու տալով այդ ամենը: Վիճակը փոքր ինչ բարելավվեց ժողովրդի հեռախոսազանգերից ազդված Վրաստանում ՀՀ դեսպանատան աշխատակիցների շատ ուշացած միջամտության արդյունքում միայն: Ակամա մտածում ես. անկախ այն հանգամանքից, թե որն էր եղել այդ խցանման պատճառը (ասում էին վրացական իշխանություններն իբր կրճատել էին իրենց աշխատակիցների աշխատավարձերը եւ նրանք որպես բողոքի նշան դանդաղ էին աշխատում), եթե միջամտությունից հետո հնարավոր եղավ շտկել իրավիճակը, ապա հնարավոր չէ՞ր ավելի շուտ միջամտել եւ թույլ չտալ, որ այդքան տառապեն մեր հայրենակիցներն (ի դեպ որոնց վճարված հարկերից են աշխատավարձ ստանում դեսպանատան աշխատակիցները) ու թեեւ փոքրաթիվ, բայց Հայաստան ժամանող հյուրերը: Ինչ որ է, գրեթե բոլորն էին դժգոհ հարեւան երկրի պաշտոնյաների այս տարվա վերաբերմունքից: Հաճախ կարելի էր լսել` լավ, քի՞չ փող ենք թողել, որ այսպես են վարվում: Վերջում մի հարցի մասին մասին էլ եմ ուզում նշել. հասկանալի է, որ շուկայական հարաբերություններ են, գնագոյացման մեխանիզմի հիմքը առաջարկ-պահանջարկ համակցությունն է, սակայն ապշել կարելի. Երեւան-Բաթում ինքնաթիռի տոմսն ամրագրեցինք 38 հազար դրամով, իսկ փաստացի գնեցինք 78 հազար դրամով: Լավ, որեւէ զսպիչ մեխանիզմ չկա՞ այս երկրում: Ընդամենը 40 րոպեանոց թռիչքի համար 165 ԱՄՆ դոլար գինը որքանո՞վ է տրամաբանական: Մի՞թե կարելի է այսպիսի ու այսքան կամայական մոտեցում դրսեւորել... Չգիտեմ, թե ինչ կլինի մեկ տարի հետո, սակայն այսօր արդեն ծանոթ-բարեկամներիցս շատերը որոշել են հանգստանալ ոչ Վրաստանում: Իսկ մեր կրակոտ ու խիստ զայրացած հարեւանը, ում պատահաբար հանդիպեցի սահմանանցման «շքերթում», այդ ամենը բնութագրեց հետեւյալ կերպ` վայ թե ավելի լավ էր Բաքվում հանգստանայինք... Հավանաբար շատ-շատ էր զայրացած ու վիրավորված: |
