ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ ԵՆ ԼԱՎ ԲԱՆ ԱՆԵԼ, ՍՏԱՑՎՈՒՄ Է` ԻՆՉՊԵՍ ՄԻՇՏ ԳԵՂԱՄ ՔՅՈՒՐՈՒՄՅԱՆ Հայաստանյան առօրյան գիտականին համընթաց անգամ սիրողական մակարդակով վերլուծելիս ու գնահատելիս տպավորություն է ստեղծվում, որ մեր խնդիրների համար հիմնականում ինչ-որ կառույցներ, ուժեր եւ անգամ պետություններ են մեղավոր, որոնց հանդեպ ՀՀ իշխանություններն անզոր են: Այսկերպ կազմավորվում է մի միջավայր, որտեղ հնարավոր չէ արագ ու ցանկալի լուծումնր գտնել, մեր մարդկանց առօրյան բարեփոխել, ռազմավարության հարցերը կանոնակարգել, հույսի նշույլներ ուրվագծել: Այստեղ չեն օգնում անգամ Հ1-ով հեռարձակվող գունագեղ պատումները, որոնցից խելացի անասնագոմերին վերջերս ավելացավ խելացի գյուղատնտեսություն հաղորդաշարը, որի անվանումը հուսանք երբեւէ կհամապատասխանի հռչակված նպատակին: Հայաստանաբնակներիս մեր առօրյայից մասամբ իսկ շեղելու նպատակով շատ հաճախ է օգտագործվում մեզ թշնամի պետություններում ֆինանսա-տնտեսական վիճակի վերաբերյալ ահագնացող լրատվությունը, իշխանությունների էլ` կոռուպցիայում ընդգրկվածությունը: Այսկերպ մեր մարդկանց մոտ փորձ է արվում տրամադրություն ստեղծել, որ ուր որ է նրանց մոտ անհաղթահարելի խնդիրներ կստեղծվեն: Ավա՜ղ, մոռացել ենք հանրահայտ «գա առաջինը` հիշվի վերջինը» ասացվածքը, որը հերթական փորձաքննությունն է անցնում հենց մեր առօրյայում: Չենք մոռանում, չէ, ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի տարեսկզբին արած այն հայտարարությունը, ըստ որի տնտեսությունում երկնիշ տնտեսական աճ էր խոստանում եւ ներդրումների միլիարդավոր դոլարներ: Տարին ուր որ է կավարտվի, իսկ ինը ամիսներին ՀՀ տնտեսությունն աճել է հազիվ 4,4 տոկոսով: Այն բացարձակապես կապ չունի նոր աշխատաոլոտների ու առանձին ճյուղերի ստեղծման հետ, այլ ընդամենը ստվերի ինչ-որ հատված հարկման դաշտ բերելու գործընթաց է: ՀՀ տնտեսությունում ոչ մեքենաշինության ու քիմիայի, ոչ էլ կենցաղային տեխնիկայի ու էլեկտրոնիկայի սարքավորումների արտադրության նախանշաններ չեն ուրվագծվում: Սրանց շուրջ անգամ խոսակցություն վարելու ու ծավալելու արգելք է դրված, քանզի այլ կերպ գործելը կարող է հարվածել դրանք ներմուծողների շահերին, որոնք ներկա իշխանավորների համար մի 3-4 տարի առաջ օլիգարխներ էին, հիմա` ազնիվ հարկատու գործարարներ: Այսուհանդերձ փաստ է, որ 2022-ի համար կանխատեսվող 7.8 տրիլիոն համախառն ներքին արդյունքով, որը ներկայիս դրամ-դոլար հարաբերակցության պայմաններում մոտ 15.5 մլրդ դոլար է կազմում, ներկայիս հարկման պարագայում լավատեսության մեծ պաշար չի պարունակում. կարելի է գոտիները շարունակել ամրացված պահել, հաշտվել հերթական թանկացումների ու այլեւայլ խնդիրների ծագման հետ: Ասենք` ժամանակակից էլեկտրական լամպերի տեղական արտադրության կազմակերպման հարցի գրեթե անհնարինության առումով: Ոչ հեռավոր տարիներին Երեւանում նման արտադրական հզորություն կար, որի թողարկած էլեկտրական լամպերը միլիոնավոր քանակներով արտահանվում էին: Հիմա էլ երբեմնի գործարանի հսկա արտադրամասերը կանգուն են, սակայն անշունչ ու դատարկ, դրանք շահագործած որակայալ մասնագետներն էլ տանը նստած կամ մասնագիտությունները ժամանակավորապես փոխած: Էլեկտրալամպը որպես արտադրանք մեծ նյութածախս չունի, հազիվ մի քանի գրամներ պահանջող նյութերից է բաղկացած: Ամեն անգամ խոսելով հայաստանյան գիտական ներուժից, պարզ չէ, թե ինչու, ասենք ՀՀ ներդրումների խթանման պետական մարմինը չի զբաղվում սույն հարցով. տարածքն ու շինությունները կան ու կանգուն են, արտադրանքի պահանջարկը մշտապես կա, արտահանումն էլ քաշի ու ծավալի առումներով նպաստավոր է: Օրեր առաջ նշված կառույցի անմիջական ղեկավար ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարը Հ-1-ին տված հարցազրույցի ընթացքում մի նկատառում արեց, ըստ որի եւ ըստ իրեն ՀՀ-ից արտահանվողը հիմնականում մեկ գրավչություն է ունենում` էժան գինը: Դե, պարոն նախարար, այնպիսի էլեկտրական լամպեր արտադրեք, որ որակը երաշխավորելով սպառողների վստահությանն արժանանաք, գինն էլ` ըստ արժանվույն: Նախարարը տվյալ հարցազրույցում հիշեց տարիներ առաջվա մի փաստ, ըստ որի ՀՀ-ում երշիկեղենն արտադրվում էր Հնդկաստանից ներմուծված գոմեշի մսից: Այն ինչ-ինչ հանգամանքների արդյունքում կանխվեց, միայն պարզ չէ, թե հիմա՞ ինչ մսից թե ինչից է պատրաստվում հայաստանյան արտադրության երշիկեղենն ու մսամթերքները: Դրանք հաճախ են «Կես գին» ակցիաների տեսքով սպառողներին առաջարկվում, մեր մարդկանց ասածՙ ջրի գնով, սակայն որեւէ ոգեւորություն չեն առաջացնում: Այստեղ առավել քան տարօրինակ է, որ երկրում անասնատեսակների գլխաքանակների կտրուկ նվազման պայմաններում էապես աճում է ՀՀ-ից կենդանական սննդի արտահանումը, 2021-ի 9 ամիսներին 46 տոկոսով: Տարօրինակորեն թե ցավալիորեն ՀՀ տնտեսության վիճակը նվազագույնս ոգեւորող չէ, որը հաստատվում է նաեւ հայրենական արտադրության արտադրանքի գովազդի գրեթե բացակայությամբ, բացառությամբ թերեւս վերամշակողների մի քանի պահածոների ու հյութերի: Ոլորտի պատասխանատուները բարեփոխման հույսի նախանշաններ են ակնկալում հայկական սփյուռքից, պարզապես չնկատելով կամ չնկատելու տալով, որ հենց միայն հայաստանյան բանկերում մեր համերկրացիների մի մասը մինչեւ 10 միլիարդ դոլարի մոտեցնող ավանդներ ունեն, պատրաստ` ներդնելու հուսալի ծրագրերում: Այստեղ մեր հարյուր հազարավոր քաղաքացիները բարեխղճորեն հարկեր ու տուրքեր մուծելով պետական բյուջե են կազմավորում, որն այս օրերին քննարկվում է ՀՀ ազգային ժողովում: Թե ինչ ընթացք կստանան տնտեսական գործընթացները 2022-ին, կապրենք կտեսնենք: Հուսանք, որ չի ստացվի հանրահայտ ասացվածքի պես, երբ ցանկություն է լինում լավ բան անել, սակայն ստացվում է ինչպես միշտ: Ավա՜ղ` տառապանքներս փորձ ունի: 02.11.2021թ |
