ՈՒՂԱՐԿԵԼ ՀԵՂԻՆԱԿԻՆ

Եթե կա անհրաժեշտություն ստանալ պատասխան խմբագրությունից, ապա խնդրում ենք հաղորդագրության մեջ նշել նաև Ձեր էլ.հասցեն։

(Չ)ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՒՄ

ԱԴՐԲԵՋԱՆԸ ՈՐՈՇԵԼ Է «ՍԵՓԱԿԱՆ ՈՒԺԵՐՈՎ ԼՈՒԾԵ՞Լ» ԼՂ ԽՆԴԻՐԸ

ՎԱՀՐԱՄ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ

«Հինգ օր առաջ Ադրբեջանի «օկուպացված տարածքներում» (այստեղ եւ հետագայում չակերտները մերն են- Վ. Ա.) անցկացվել են զորավարժություններ: Հիշեցնեմ, որ մեկ ամիս առաջ Ռուսաստանը զորավարժություններ է անցկացրել ուկրաինական սահմանից 150 կմ. հեռավորության վրա: Արեւմուտքում անհանգստություն էր արտահայտվել զորավարժությունների նպատակի եւ այն կապակցությամբ, թե դրանք ում համար են վտանգ ստեղծում, այդ թեմայով անցկացվեցին քննարկումներ: Ահա, իսկ ինչո՞ւ համանման վերաբերմունք չի դրսեւորվում «ադրբեջանական օկուպացված» տարածքներում անցկացված զորավարժությունների նկատմամբ»,- հռետորական հարց է հնչեցրել Իլհամ Ալիեւի աշխատակազմում արտաքին քաղաքական հարցերով պատասխանատու Նովրուզ Մամեդովը: (http://haqqin.az/oldage/34011):

Նորություն չէ, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցում Ադրբեջանը միայն նենգափոխումներով է զբաղված` 1988-ից ի վեր: Փաստեր վկայակոչելը ժամանակ եւ տեղ կխլեր: Կփորձենք Մամեդովի հռետորական հարցի պատասխանի օգնությամբ ամփոփիչ պատկեր ներկայացնել:

Բանն այն է, որ շփման գծում տեղակայված հայկական զորքերն ամենեւին էլ «օկուպացիոն» չեն: Ոչ թե այն տրամաբանությամբ, որ 1991-94 թ.թ. պատերազմական գործողությունների ժամանակ պատմական հայկական տարածքներ են ազատագրել, ոչ թե այն բացատրությամբ, որ այդ ընթացքում կանխվել է արցախահայության բռնատեղահանումը կամ պարզ ոչնչացումը, այլ` Ադրբեջանի կողմից ստորագրված` զինադադարի մասին համաձայնության իրավական ուժով:

Այսինքն, 1994թ. մայիսի 12-ին, ինչպես արձանագրված է փաստաթղթում, ԼՂՀ հետ «համաձայնեցնելով զորքերի տարանջատման բնագծերը», Ադրբեջանն ընդունել է նույն այդ զորքերի` իրենց զբաղեցրած բնագծերում մինչեւ խնդրի քաղաքական կարգավորում տեղաբաշխվելու օրինականությունը: Իսկ դրանից հետեւում է, որ իրենց զբաղեցրած բնագծերում այդ զորքերն իրավասու են իրականացնել ցանկացած գործողություն, որն ուղղված չէ զինադադարի մասին համաձայնության խախտմանը:

Միջազգային հանրությունը, ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրները, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը քաջատեղյակ են 1994 թ. մայիսի 12-ին ուժի մեջ մտած` զինադադարի մասին անժամկետ համաձայնագրի կնքման նախապատմությանը, փաստաթղթի բոլոր մանրամասնություններին: Եւ միայն այդ պատճառով է, որ «ադրբեջանական օկուպացված» տարածքներում հայկական զինուժի զորավարժությունները չեն դատապարտվում: Ավելին, դրանք լիովին համընկնում են միջազգային հանրության շահերին, քանի որ փաստացի կրում են տարածաշրջանում խաղաղապահ առաքելություն իրականացնող բնույթ:

Մամեդովը վերոհիշյալ հայտարարությունն արել է նոյեմբերի 19-ին Բաքվում գումարված` «Ոչ կառավարական կազմակերպությունների ձեռքբերումները եւ համագործակցության հեռանկարները» խորհրդաժողովում եւ շարունակել. «Ինչո՞ւ միջազգային ոչ կառավարական կազմակերպությունները այդ (հայկական զինուժի զորավարժությունների- Վ. Ա.) առթիվ չեն արտահայտվում... Մենք Արեւմուտքից հայ-ադրբեջանական հակամարտության (խնդրի նենգափոխման եւս մի օրինակ- Վ. Ա.) հարցում արդարացի կեցվածք ենք պահանջել: Ինչո՞ւ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները չեն կարողանում հաջող քայլեր ձեռնարկել: Որովհետեւ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահներն անտեսում են միջազգային իրավունքը»: (նույն տեղում)

Մամեդովը մշտապես ներկա է գտնվում ԼՂ հարցով բարձր մակարդակի հանդիպումներին: Դրանց ավարտին Իլհամ Ալիեւը սովորաբար պնդում է, որ «միջազգային հանրությունը լիովին պաշտպանում է Ադրբեջանի տեսակետը»: Ինչպես վկայում է Մամեդովի վերոբերյալ հավաստիացումը, որ «ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահներն անտեսում են միջազգային իրավունքը», այսինքն չեն պաշտպանում Ադրբեջանի մոտեցումները, Իլհամ Ալիեւը պարզ ստախոս է ոչ միայն բանակցությունների սեղանի շուրջ, այլեւ` սեփական հպատակներին դրանց մասին տեղեկություններ փոխանցելիս: Կամ էլ «ստում է» Նովրուզ Մամեդովը, բայց դա բացառված է, որովհետեւ եթե նոյեմբերի 19-ի հայտարարությունը համաձայնեցված չլիներ, ապա կհետեւեր Նովրուզին «անհապաղ գլխատելու» հրամանը:

Մամեդովի ճակատագիրն, իհարկե, մեզ չի հետաքրքրում` Ադրբեջանում մի «նովրուզ» ավել կամ պակաս` դրանից ոչինչ չի փոխվում: Իսկ որ Իլհամ Ալիեւն ու իր ողջ վարչախումբը վտանգավոր են դարձել տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդների եւ միջազգային անվտանգության համար առհասարակ` ահա դա պետք է ոչ միայն մեզ, այլեւ խնդրի խաղաղ կարգավորման պարտավորություն ստանձնած կառույցներին եւ հատկապես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրներին հուզի: Որովհետեւ խոսքի ավարտին Մամեդովը եզրահանգել է հետեւյալին. «Աշխարհում արդարության բացակայության դեպքում չի կարելի խոսել միջազգային իրավունքի մասին... Եթե ԵԱՀԿ ՄԽ գործունեությունը շարունակվի նման ձեւով, ապա գուցե մենք փորձենք հակամարտությունը լուծել սեփակա՞ն ուժերով: Դա մեր իրավունքն է»: (նույն տեղում)

Մամեդովը, իբրեւ «իրավունքի» գործադրման օրինակ վկայակոչել է նոյեմբերի 12-ին հայկական ՄԻ-24 ուղղաթիռի խոցումը: Եւ, ըստ էության, բացել Իլհամ Ալիեւի բոլոր խաղաքարտերը. ուղղաթիռը կործանելու հրաման արձակվել է անձամբ նրա կողմից` բանակցություններում «ուժի գործոն» ցուցադրելու նպատակով: Ամեն ինչ վերադառնում է ելման կետին. եթե Ստեփանակերտում ԼՂԻՄ մարզխորհրդի նստաշրջանը բարձրացնում է ինքնավար մարզի սահմանադրական կարգավիճակի վերանայման միջնորդության հարց, ապա Բարդայից եւ Աղդամից «դաստիարակչական» խառնամբոխ է շարժվում դեպի Ասկերան:

Եթե հարցը հասնում է Խորհրդային Միության կոմկուսի քաղբյուրո, ապա հետեւում է Սումգայիթի հայ բնակչության սպանդը: Որպեսզի խորհրդային կառավարությունը լուծարի Լեռնային Ղարաբաղի հատուկ կառավարման կոմիտեն, ավերվում է խորհրդա-իրանական սահմանի ադրբեջանական հատվածը` Նախիջեւանից մինչեւ Լենքորան: Որպեսզի դրա համար ոչ ոք պատասխանատվության չենթարկվի, խորհրդային իշխանությունը տապալվում է Իրանի հետ սահմանամերձ բոլոր շրջաններում եւ Բաքվում, կազմակերպվում է բաքվահայության սպանդը: Եւ այսպես` շարունակ: Մինչեւ 1993-94 թ.թ. «ձմեռային կամպանիա»` Հեյդար Ալիեւի անմիջական գերագույն գլխավոր հրամանատարությամբ, որի անփառունակ 5 000 զոհերին Իլհամ Ալիեւի վարչախումբը ներկայացնում է որպես «Հայաստանում առայսօր պահվող ռազմագերիների»:

Հայկական կողմերի համար Իլհամ Ալիեւի մարտահրավերը նորություն չէ: Նրա նախորդների` վերը թվարկած բոլոր «նախաձեռնությունները» միշտ արժանի, բացառիկ դեպքերում` նույնիսկ շատ անհամաչափ եւ ցավոտ պատասխան ունեցել են: Կունենան նաեւ այն դեպքում, երբ Ադրբեջանը «փորձի խնդիրը լուծել սեփական ուժերով»: Բայց այդ մարտահրավերի հասցեատերն այսօր նաեւ միջազգային հանրությունն է, ԵԱՀԿ ՄԽ-ն` ժամանակակից աշխարհի ճակատագիրը տնօրինելու հավակնություն ունեցող` համանախագահ երկրներով հանդերձ:

Ժամանակին խորհրդային կառավարությունն ընկրկեց «ադրբեջանական գործոնի» առջեւ: Հայկական ինքնապաշտպանական ուժերը պատվով կատարեցին տարածաշրջանային ահաբեկիչ «պետությանը» սանձահարելու եւ նրան իրավունքի դաշտ բերելու առաքելությունը: Փոխարենը փլուզվեց ԽՍՀՄ-ը: Ի՞նչ է սպասվում ԵԱՀԿ-ին, եթե այս անգամ էլ հայկական զինուժն ստիպված լինի միայնակ մարել կործանիչ պատերազմի հրդեհը, Ադրբեջանին կրկին ցույց տալ իր տեղը տարածաշրջանում եւ ազգերի համակեցության համակարգում:

Պատրա՞ստ է ԵԱՀԿ-ն կիսել ԽՍՀՄ ճակատագիրը: Իսկ գուցե դրանում խիստ շահագրրգռված «երրորդ ուժի» դրդմա՞մբ է Իլհամ Ալիեւը հետեւողականորեն արժեզրկում միջազգային այդ հեղինակավոր կառույցի նշանակությունը: Չէ՞ որ 1987-ի աշնանը ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի նախագահի 1-ին տեղակալի եւ ԽՄԿԿ քաղբյուրոյի անդամի պաշտոնները կորցնելուց հետո Հեյդար Ալիեւն ամեն ինչ արել է, որպեսզի արագացնի Միխայիլ Գորբաչովի եւ Խորհրդային Միության մահը:

Դա մերժվածի վրեժխնդրություն էր: Քաղաքակիրթ աշխարհը, Եվրոպան մերժում են Իլհամ Ալիեւին: Եզրակացությունն ինքնին է ծնվում: Չէ՞ որ նա իրեն հայտարարել է «արժանավոր հոր գործի արժանավոր շարունակող»:

Ստեփանակերտ

https://www.archive.azg.am/AM/2014112111

© AZG Daily, 2008