«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ

https://www.azg.am | WAP | WAP-CULTURE

#30, 2001-02-17 | #31, 2001-02-20 | #32, 2001-02-21


ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄԸ ՑՆՑՈՒՄ Է ԹՈՒՐՔԻԱՆ

Իսկ պետականըՙ մթագնում նրա ապագան

ՀԱԿՈԲ ՉԱՔՐՅԱՆ

«Ազգը» նախորդ համարում անդրադառնալով նախագահ Ահմեդ Նեջդեթ Սեզերի եւ վարչապետ Բյուլենթ Էջեւիթի հակասություններին, որոնք փաստորեն գագաթնակետին են հասել ազգային անվտանգության խորհրդի փետրվարի 19-ի նիստում, կարծիք էր հայտնել, թե Թուրքիայում պետական ճգնաժամ է: Հատկանշական է, որ փետրվարի 20-ին այդ կարծիքը հաստատեց թուրքական պետհեռուստատեսությունը, մատնանշելով. «Էջեւիթ-Սեզեր հակասությունները պատճառ են դառնում Թուրքիայի Հանրապետության պատմության մեջ աննախադեպ ճգնաժամի»: Նույն օրվա համարում վերոհիշյալ ճգնաժամը աննախադեպ բնութագրեց նաեւ կենտրոնական «Սաբահ» թերթը:

Ինչ վերաբերում է մյուսներին, ապա դրանք իրենց պարտքը համարեցին ընդգծել, որ Էջեւիթ-Սեզեր լարվածությունը, դրա արտահայտման վայրն ու դրսեւորման ձեւերը միանգամայն հակասում են թուրքական պետության ավանդույթներին: Ի՞նչ է իրականում տեղի ունեցել Ազգային անվտանգության խորհրդի չարաբաստիկ նիստում, որտեղ զինվորական իշխանության ներկայացուցիչներն ակնհայտորեն գերակայում են քաղաքացիականներին: Նիստը Սեզերի նախագահությամբ գումարվել է տեղական ժամանակով 09:30-ին: 45 րոպե անց, այսինքնՙ 10:15-ին վարչապետ էջեւիթը զայրացած լքել է դահլիճը: Նրա օրինակին են հետեւել փոխվարչապետներ Մեսութ Յըլմազն ու Հուսամեթթին Օզքանը, ներքին գործերի նախարար Սադեթթին Թանթանը, ինչպես նաեւ պաշտպանության նախարար Սաբահաթթին Չաքմաքօղլուն: Այս ամենից հետո նախագահ Սեզերն ստիպված նիստը շարունակել է զինվորականների հետ:

Ակամա հարց է ծագումՙ Էջեւիթը ինչո՞ւ է հեռացել դահլիճից: Այդ հարցին պատասխանում է թուրքական մամուլըՙ մատնանշելով Սեզերի 6 րոպեանոց ելույթը: Թուրքական մամուլի տվյալներով Սեզերն իր ելույթում սկսել է հանդիմանել Էջեւիթին եւ մասնավորապես ասել. «Մեծարգո վարչապետ, հանուն կառավարող կոալիցիայի կայունության, շարունակում եք կեղտի մեջ նստել, անօրինականության հեղինակները, որոնց թվում են նաեւ մի քանի նախարարներ, դեռ իրենց զբաղեցրած պաշտոններում են: Դուք չեք խորշում միջամտել դատական իշխանությունների գործերին, հալածելով նրանց, ովքեր վճռական պայքար են մղում անօրինականությունների դեմ: Ձեր այս վերաբերմունքը հակասահմանադրական է, քանի որ սահմանադրությամբ տարանջատված են իշխանության տարբեր թեւերի ֆունկցիաները»:

Ի պատասխան Սեզերի, Էջեւիթը հայտարարում է, որ ստեղծված իրավիճակում չի կարող մասնակցել նիստի աշխատանքներին: Երբ նա պատրաստվում էր լքել դահլիճը, նախագահ Սեզերը նրա կողմն է շպրտում Թուրքիայի սահմանադրությունը: Այդ ընթացքում փոխվարչապետ Օզքանը, որ համարվում է էջեւիթի աջ թեւը թե՚ կառավարության եւ թե՚ «Ձախ ժողովրդավարական» կուսակցության մեջ, միջամտում է: Նա այդ նույն ոճով, ինչպես Սեզերը, սահմանադրությունը ետ է շպրտում նրա վրա, բացականչելով. անշնորհակալ կատու: Այնուհետեւ Օզքանը Սեզերի վրա սկսում է գոռալ. «Դուք արժանի չեք Ձեր պաշտոնին: Ձեր արածը վարչապետին առնվազն դավաճանություն է»: Ակնարկը նախագահի պաշտոնում Սեզերի ընտրության մասին է, ինչը Մեջլիսում մեծապես հաջողվել էր Էջեւիթի կառավարության մաս կազմող «Ձախ ժողովրդավարական», «Ազգայնական շարժում» եւ «Մայր հայրենիք» կուսակցությունների պատգամավորների ձայներով:

Թուրքական թերթերը փետրվարի 20-ի համարներում նշում են, որ Էջեւիթըՙ հեռանալով ազգային անվտանգության խորհրդի նիստից, շտապել է վարչապետարան, որտեղ հրաժարականի պատրաստակամություն է հայտնել: Միայն զինվորականության միջամտության շնորհիվ կանխվել է նրա հրաժարականը: Ըստ «Ջումհուրիեթի», զինվորականությունը տեղեկանալով հրաժարականի մասին, անմիջապես վարչապետարան է ուղարկել Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար, բանակի գեներալ Ասբուրուքին, հաղորդելու համար չհրաժարվելու մասին թուրքական զինված ուժերի գլխավոր շտաբի խնդրանքը Էջեւիթին: Վերջինս տեղի է տվել, բայց շուտափույթ նախարարների խորհրդի արտակարգ նիստ է հրավիրել, որի ավարտին կառավարությունը նախագահ Սեզերից պահանջել է հրապարակավ ներողություն խնդրել վարչապետ Էջեւիթից: Դրան գրավոր հայտարարությամբ պատասխանել է նախագահի ապարատը: Այդ ընթացքում զինվորականությունը գլխավոր շտաբի շենքում խորհրդակցություն է հրավիրել: Այսպիսով, Էջեւիթ-Սեզեր լարվածությունը Թուրքիայում վերաճել է պետական ճգնաժամի, ներառելով նախագահին, կառավարությանը եւ զինվորականներին:

Հարցը, սակայն, սոսկ պետական ճգնաժամը չէ, այլ դրա կայծակնային անդրադարձը դրամական բորսայի վրա: Ինչպես այդ մասին նշվում է թուրքական թերթերում, Ազգային անվտանգության խորհրդի վերոհիշյալ միջադեպից ընդամենը երեք ժամ հետո Թուրքիայի Կենտրոնական բանկը 5,1 մլրդ ամերիկյան դոլարի կորուստ է կրել: Այնուհետեւ այդ գումարը հասել է 7,5 մլրդ-ի: Այլ կերպ, պետական ճգնաժամի հետեւանքով ցնցվել է նաեւ բորսան: Քանի դեռ շարունակվում է այդ ճգնաժամը, կշարունակվեն բորսայի ցնցումները: Դա հղի է ֆինանսական խորը ճգնաժամով: Եթե դրան գումարենք էներգետիկ ճգնաժամը, որն անցյալ տարվա հոկտեմբերից թուրքական տնտեսությունն է ցնցում, ապա դժվար չէ հանգել երկրում առկա համընդհանուր տնտեսական ճգնաժամի եզրակացությանը: Թվում է, թե պետական ճգնաժամը գալիս է տնտեսականը լրացնելու, այս պայմաններում մթագնման սպառնալիքի առջեւ է կանգնում թուրքական պետության ապագան:


© AZG Daily & MV, 2009, 2011, 2012, 2013 ver. 1.4