Հուշում է Դիտրիխ Շպեռլինգը
«Պարոն Կազիմիրովի նման ես էլ պաշտոնաթող անձ եմ եւ ժամանակս նվիրում եմ սիրած զբաղմունքներիս, իսկ Հարավային Կովկասն իմ հոբբիներից մեկն է»: ԳԴՀ Բունդեսթագի նախկին պատգամավոր, սոցիալ-դեմոկրատ Դիտրիխ Շպեռլինգը մեզ հետ ունեցած զրույցում այսպես բացատրեց Լոկկումում ղարաբաղյան հարցին նվիրված կոնֆերանսին իր ներկայությունը: ԳԴՀ Տնտեսական համագործակցության եւ զարգացման նախարարության հետ վերջերս է եղել Վրաստանում, Ադրբեջանում եւ Հայաստանում, թարմ տպավորությունը հետեւյալն է. «Տնտեսական վիճակը 3 երկրներում էլ փոքրամասնության համար բարելավվում է, մեծամասնության համարՙ վատթարանում»: Նրա հետ տարբեր առիթներով կայացած մեր զրույցներին «Ազգի» ընթերցողները ծանոթ են եւ երեւի հիշում են քաղաքագետիՙ 1998-ին մեզ տված «Ղարաբաղի հարցումՙ փոքրաչափ քայլերով երկարատեւ գործընթաց» հարցազրույցում արտահայտած կարծիքը: Հիմա էլՙ 3 տարի հետո, մեր զրույցից պարզ դարձավ, որ գերմանացի քաղաքագետի տեսակետներում լուրջ փոփոխություններ չեն գրանցվել: Ստորեւՙ մեր զրույցի համառոտ տարբերակը: Թեեւ ժամանակն արդեն որոշ ճշգրտումներ է արել (օր.ՙ Ժնեւի բանակցությունների հետաձգումը), բայց նախընտրում ենք կանխատեսումներն առանց սրբագրման ներկայացնել:
- Պրն Շպեռլինգ, կոնֆերանսն արդյունավե՞տ է:
- Այո, բայց չգիտեմ ում համար:
- Նկատի ունեմՙ հակամարտող կողմերի համար ինչ-որ առաջընթաց ուրվագծվո՞ւմ է:
- Վստահ չեմ: Ոչ: Վստահ չեմ, որ արդյունավետ է: Կարծում եմ, տեղի է ունենում այնպիսի մի ժամանակաշրջանում, երբ բոլորը սպասում են, որ ինչ-որ բան կկատարվի կամ Մինսկի խմբի ներսում, կամ համանախագահներին եւ կամ երկու նախագահներին: Այնպես որ, իմ կարծիքով, այստեղ ներկայացված կողմերը կառչած են մնում իրենց տեսակետներից, որոնք փոփոխության դեռ չեն ենթարկվել:
- Որեւէ փոփոխություն նկատելի չէ՞:
- Կարծում եմ, դիտորդների մոտ գաղափարների որոշ փոխանակում եղել է, որը ես արդյունավետ եմ համարում: Այդ պատճառով էլ ասացի առաջին հարցին որպես պատասխանՙ «չգիտեմ ում համար»: Որովհետեւ վստահ չեմ, որ արդյունավետ է հակամարտությունը ներկայացնող կողմերի համար:
- ԼՂ քաղաքական ուժերը հանդես եկան համատեղ հայտարարությամբՙ կա՚մ անկախություն, կա՚մ Հայաստանի հետ վերամիավորում: Ձեր կարծիքը:
- Մինսկի խմբի բանակցություններից նման արդյունք չի կարելի ակնկալել: Իմ կարծիքով, Ղարաբաղը դժվարություններ է ունենալու ընդունելու Մինսկի խմբի առաջարկած ելքը, որովհետեւ չեմ կարողանում տեսնել, թե ինչպես Ադրբեջանը, որը բանակցող խմբի անդամ է, կընդունի իր նախագահին, եթե վերջինս կորցնի Ղարաբաղը: Տարածքային ամբողջականության սկզբունքը Ադրբեջանը բարձր է պահում եւ կարծես պետք է ընդունելի դառնա հայկական կողմի համար: Մնում է որոշակի կետերով հստակեցնել Ղարաբաղի անվտանգության հարցը, բայց եթե Ղարաբաղը պահանջի Ադրբեջանի կազմից դուրս գոյություն, ապա երեւի հուսախաբ լինի Մինսկի խմբի բանակցություններից: Չգիտեմՙ երկու նախագահները ինչի մասին են իրականում զրուցում, սակայն չեմ պատկերացնում, որ Ալիեւը համաձայնի անկախ Ղարաբաղի կամ Հայաստանին պատկանող Ղարաբաղի կարգավիճակին:
- Ի՞նչ կարծիք ունեք բանակցային գործընթացում Իրանի հնարավոր ներգրավման առնչությամբ:
- Իրանի քաղաքացիների հետ հարցը քննարկելու տեսակետիցՙ դրական, սակայն պաշտոնական բանակցությունների կազմում լինելու տեսակետիցՙ ոչ: Պետք է սպասենք եւ տեսնենք, թե ինչ կտա մեզ Մինսկի խումբը: Եվ եթե հաջող տարբերակ չստացվի, հավանական է, որ չստացվի, այդ դեպքում կարելի է մտածել բանակցային նոր կազմ ընտրելու մասին:
- Ի՞նչ կարծիքի եք Թուրքիայի ներգրավման վերաբերյալ:
- Թուրքիան շահագրգռված է Հարավային Կովկասով եւ միջամտում է ճիշտ այնպես, ինչպես Իրանը, Ռուսաստանը եւ Մ. Նահանգներն են միջամտում: Բոլորը միջամտում են, սակայն եւ բանակցում: Ինչո՞ւ ուրեմն նրանց էլ չընդգրկել այն խմբի մեջ, որ Հարավային Կովկասին խաղաղ ճակատագիր է որոնում: Թե ինչ կնշանակի դա, եւ թե ինչ դեր կխաղան նրանք, եթե Մինսկի խումբը հաջողության չհասնի, չգիտեմ: Հուսով եմ, որ Մինսկի խումբը կգտնի մի ելք:
- Որտե՞ղ, Ժնեւո՞ւմ:
- Ժնեւը, կարծում եմ, շատ վաղ է, բայց երեւի մինչեւ այս տարվա վերջը: Որովհետեւ, եթե նախագահներից որեւէ մեկն իր պաշտոնում չլինի այլեւս կամ ցանկացած այլ պատճառ առաջանա, ապա Մինսկի խմբի այս ամբողջ գործընթացը հօդս կցնդի: Կարծում եմ նաեւ, որ մենք հավիտենական չենք կարող բանակցել: Մինչեւ տարեվերջ Մինսկի խումբը, համանախագահները եւ 2 նախագահները պետք է հասնեն որոշակի արդյունքի:
- Ի՞նչ եք կարծումՙ որտե՞ղ է հակամարտության լուծման բանալին:
- Բանալին Հարավային Կովկասում է: Եթե նախագահները գտնեն լուծումը, ինչպիսի փոքր ու մեծ քայլերի համապարփակ փաթեթ էլ լինի, ներկա ժամանակների հանգամանքները հաշվի առնելով, նույնիսկ որոշ խնդիրներ հետագայում լուծելու տարբերակով, ապա ընդունելի է լինելու: Հարավային Կովկասն է, որ հավանություն է տալու, եւ ոչ թե դրսից որեւէ մեկը: Իհարկե, դրսից որոշ մարդիկ կարող են փորձել քայքայել Հարավային Կովկասը: Այդ դեպքում որոշակի խմբակցություններ Հարավային Կովկասում, իհարկե, կընդդիմանան առաջարկված կարգավորմանը: Բայց, կրկնում եմ, բանալին Հարավային Կովկասում է: Եթե գանձ եք փնտրում, այդ գանձը Հարավային Կովկասում է:
- Հարավային Կովկասում հակամարտության թեժ կետերը շատ են: Համեմատության մեջ Ղարաբաղյանը մո՞տ է հանգուցալուծման:
- Մոտ է հանգուցալուծման հնարավորությանը: Թե դա հնարավորությունից մի փոքր ավելին է, չգիտեմ: Բայց հնարավորությունը պետք է օգտագործել: Շատ ժամանակ է անցել եւ շատ ջանք է գործադրվելՙ ստեղծելու այդ հնարավորությունը, ուրեմն պետք է փորձել բաց չթողնել: Կարծում եմ, տարվա վերջում կիմանանքՙ դա սոսկ հնարավորությո՞ւն էր, թե՞ ավելինՙ միգուցե լիակատա՞ր հաջողություն:
ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, Լոկկում, Գերմանիա