Ասում է ֆրանսահայ հասարակական գործիչ, բարերար Լեւոն Քեբաբջյանը
«Այն, ինչ անում ենքՙ բարեգործություն չէ, այլ տնտեսական օգնություն, որպեսզի մարդիկ կարողանան ոտքի կանգնել եւ հոգալ իրենց ապրուստը: Կան նաեւ փոխադարձ պարտավորություններ, որոնք բարեխղճորեն կատարվում են», Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության Ֆրանսիայի մասնաճյուղիՙ Արցախում իրականացվող ծրագրերի ներկա ընթացքը «Ազգին» տված հարցազրույցում ներկայացնելիս նշեց ՌԱԿ կենտրոնական վարչության եւ ՀԲԸՄ կենտրոնական վարչության անդամ, փարիզահայ գործարար Լեւոն Քեբաբջյանը: «Ազգն» այս տարվա մայիսին արդեն անդրադարձել էր այդ ծրագրերին: Առաջինը վերաբերում է Մարդակերտի շրջանի զոհված ազատամարտիկների ընտանիքներին երկուական կով եւ հորթ տրամադրելունՙ պայմանով, որ 18 ամիս հետո մեկ կովը եւ նոր ծնված մեկ հորթը վերադարձվում են ու տրվում այլ ընտանիքների: Մյուս ծրագրերը նկատի են առնում դպրոցների, գյուղերի վերաշինություններ:
- Պրն Քեբաբջյան, ամիսներ առաջ Ձեր առաջին ծրագրի շրջանակներում արդեն 40 ընտանիքի կովեր էին հատկացվել: Ընտանիքների թիվը մեծացե՞լ է:
- Այո, այսօր ծրագրին մասնակցող 58 ընտանիք կա արդեն: Ծրագրի հեղինակը կինս էՙ Նադիա Քեբաբջյանը, որ տարին երկու անգամ այցելում է Արցախ եւ հետեւում գործի ընթացքին: Այսօր երեւում է, որ ծրագիրը համերաշխություն է ստեղծել շրջանի բնակիչների միջեւ: Նրանք օգնում են միմյանց եւ ունեն օգնելու հնարավորություն: Տարեցտարի նրանց սոցիալական վիճակը բարելավվում է: Հաճախ, բացառության կարգով կով ենք տալիս նաեւ ոչ միայն զոհված ազատամարտիկների, այլեւ ծայրահեղ աղքատ ընտանիքներին:
Առհասարակ ծրագիրն ընդարձակելու մտադրություն կա: Վերադարձիս մեր բարերարներին հաշվետվություն պիտի ներկայացնեմ, թե ինչպես են ծախսվել նրանց տրամադրած գումարները, եւ պիտի առաջարկեմ շարունակել այս գործը: Յուրաքանչյուր ընտանիքին տրվող կովերը մեծ ծախսեր չեն պահանջում: Եվ բարերարների տրամադրելիք փոքր գումարներով էլ ծրագիրը կարելի է շարունակել զոհված ազատամարտիկների շատ ուրիշ ընտանիքների հետ:
- Արցախում նաեւ վերակառուցման աշխատանքներ եք տանում: Մարդակերտի գիմնազիան վերաշինելուց զատ ձեռնամուխ էիք եղել Հադրութի շրջանի Նորաշեն գյուղի վերակառուցմանը: Ինչպե՞ս են ընթանում աշխատանքներն այստեղ:
- Նորաշենի վերաշինումը թերեւս մեր ամենակարեւոր ծրագիրն է, քանի որ շատ մտահոգ ենք Արցախի վերաբնակեցմամբ: Ողջ պայքարը նրա համար էր, որ այդ հողերը հայկական մնան, իսկ դրա ամենաառաջին պայմանը նրանց բնակեցումն է հայերով: Մենք ընտրեցինք Նորաշենը, քանզի ամբողջապես ադրբեջանական տներով էր շրջապատված ու իսպառ դատարկ էր: Այսօր արդեն տասը տուն վերանորոգված է, եւ տասը ընտանիքներ հաստատվել են գյուղում: Հավանաբար մեկ ամսից ինը նոր տներ եւ մանկապարտեզը եւս պատրաստ կլինեն: Հիմա վերանորոգված տներից մեկը որպես դպրոց է գործումՙ մեկ ուսուցչով: Հետագայում, երբ գյուղի ճանապարհները բարեկարգվեն, նպատակ ունենք մեկ ավտոբուս գնել, որը Նորաշենի երեխաներին կհասցնի հարեւան գյուղի դպրոցը եւ այնտեղի մանուկներին էլ կբերի Նորաշենի մանկապարտեզ: Գյուղում բժիշկ եւս կաշխատի: Բայց ընտանիքների ամենաառաջին պահանջը դպրոցն է: Ի դեպ, վերակառուցվող ինը տներին սպասող ընտանիքներից հինգը Հադրութում բնակվող փախստականներ են Բաքվից, երկուսը Արցախ են տեղափոխվելու Պարսկաստանից: Արդեն այնտեղ հաստատված ընտանիքներից երկուսը հենց Նորաշենի նախկին բնակիչներ են, մյուս ութըՙ Ադրբեջանից փախստականներ, որոնք մինչեւ հիմա ապրել են Հայաստանում:
- Ընդհանուր առմամբ քանի՞ տուն է նախատեսվում վերակառուցել:
- Կարող ենք կառուցել մինչեւ 40-50 տունՙ կախված ֆրանսահայ գաղութի տրամադրելիք գումարներից: Չպիտի մոռանանք, որ Ղարաբաղի վերաբնակեցումը մեկ գյուղով չի լուծվում, խոսքը հարյուրավոր գյուղերի մասին է:
Վերաբնակեցման խնդիրը համազգային շարժման պիտի վերածվի ողջ սփյուռքի համար: Եվ ոչ միայն Արցախի մասով, այլեւՙ Հայաստանի սահմանամերձ շրջանների: Վերաբնակեցում ասելովՙ նկատի ունեմ նաեւ այդ բնակչության համար սոցիալական նվազագույն պայմանների ապահովում:
- Պրն Քեբաբջյան, Դուք նաեւ ֆրանսահայ շուրջ 20 կազմակերպություններ համախմբող «Ապրիլ 24» կոմիտեի անդամ եք: Կոմիտեն նպատակ ուներ Ֆրանսիայում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման նորՙ արդեն քրեորեն հետապնդելի օրենքի նախագիծ առաջադրել:
- Այո, այդպիսի օրենք գործում է հրեաների ցեղասպանության առումով եւ կամենում ենք, որ մեր ցեղասպանությունը ճանաչող, քրեորեն հետապնդելի օրենք եւս գործի:
Բայց, եթե Ֆրանսիայում Հայոց ցեղասպանության փաստը որեւէ մեկը ժխտի, մենք կարող ենք դիմել դատարան այսօրվա եղած օրենքով էլՙ պատճառաբանելով, որ այդ մեկը Ֆրանսիայի Հանրապետության օրենքի դեմ է խոսում:
Կարող ենք նաեւ հետամուտ լինել, որ պատմական աշխատություններում էլ սույն փաստը չշրջանցվի, ինչն այսօր արվում է եվրոպական շատ մասնագիտական գրքերում:
- Այնպիսի մտավախություն կա, թե սփյուռքահայ նոր սերունդն աստիճանաբար կորցնում է մեր լեզուն, արմատների գիտակցումը, ի վերջոՙ իր հայկականությունը: Համամի՞տ եք այս տեսակետին:
- Չնայած զարմանալի է, բայց այս նոր սերունդը շատ հետաքրքրված է իր հայկականությամբ, Հայաստանով: Երիտասարդները շատ ակտիվ էին Հայոց ցեղասպանության ճանաչման համար Ֆրանսիայում տարվող պայքարում: ՀԲԸՄ-ի Փարիզի մշակութային ակումբում ամեն օր հայերենի դասեր են կազմակերպվում: 140 աշակերտ կա: Պարի խմբեր ունենք, երգչախմբեր:
Բայց, իհարկե, ժամանակի ընթացքում լեզուն կորսվում է, ինչպես ես եմ կորցնում (այնուամենայնիվ պրն Քեբաբջյանը հարցերին պատասխանում էր գեղեցիկ արեւմտահայերենով-Լ. Գ.): Լինում են ամուսնություններ ոչ հայերի հետ: Ասել է թեՙ աստիճանական ձուլում կա: Դժբախտաբար Սփյուռքը կամաց-կամաց պիտի ձուլվի, կորսվի: Իհարկե, որքան ուշ, այնքան լավ: Հիշենքՙ Լեհաստանում 17-18-րդ դարերում հայկական մեծ գաղութ կար: Այսօր իսպառ վերացել է:
Հայաստանն է մնացողը: Դրա համար Հայաստանին պիտի օգնենք: Միայն Հայաստանով կարող ենք պահել մեր ազգային միասնականությունը:
Լ. Գ.