Գրող, հրապարակախոս Ալվարդ Պետրոսյանն ակտիվ հասարակական եւ քաղաքական գործիչ է։ Իր կյանքի մի շրջանումՙ 70-80-ական թթ., նա բուռն գրական ստեղծագործությամբ էր զբաղված։ Եղել է նաեւ «Առագաստ» կանանց շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիրը։ Երբ սկսվեց ղարաբաղյան շարժումը, նա ընդլայնեց իր գործունեությունը։ Սկզբում տարվեց հասարակական աշխատանքով։ 1994 թվականից ղեկավարեց ՀՕՄ-ի հայաստանյան վարչությունը, որի կենտրոնը ԱՄՆ-ում է։ 1999 թվականից Ալվարդ Պետրոսյանը ԱԺ պատգամավոր է։ Նա նվիրված մայր է եւ ամուսնուՙ դերասան Լորենց Արուշանյանի եւ որդուՙ նկարիչ Նարեկի ստեղծագործությունների առաջին քննադատներից մեկը։
- Ձեր բազմազբաղ պարագայում հաջողվո՞ւմ է ժամանակ տրամադրել գրական ստեղծագործությանը։
¬ Ես կարծում եմ, որ գրականությամբ եւ ընդհանրապես արվեստով կարող են զբաղվել մարդիկ, ովքեր զբաղված են։ Ես, իհարկե, չեմ թողել արձակը (ես երդվյալ արձակագիր եմ), բայց ըստ երեւույթին պոպուլիզմի այս տասնամյակը շատախոսությամբ ինձ մի քիչ հոգնեցրեց։ Եվ ես վերջին շրջանում շատ ակտիվ չափածոյի եմ անցել։ Հույս ունեմ, որ այս տարի գիրք կտպագրեմ։ «100 բանաստեղծություններ»ՙ այդպես եմ նախատեսել գրքի խորագիրը։ Հրապարակախոսությունը, էսսեն ես նույնպես լուրջ գրական ժանր եմ համարում։ Ճիշտ է, Հայաստանում այն բարձր չեն գնահատում եւ վերջերս դարձել է պարզապես ամենախոսություն։ Անհրաժեշտության դեպքում ես դիմում եմ այդ ժանրին։ Եվ այդ իմաստով համարում եմ, որ միշտ զբաղվել եմ գրականությամբ, երբեք չեմ ընդհատել։
¬ Յուրաքանչյուր ստեղծագործողի համար անհրաժեշտ է ֆինանսական աջակցություն։ Այլ խրախուսանքները նշանակություն ունե՞ն իսկական ստեղծագործողի համար։
¬ Եթե մարդը շքանշանն իր վաստակի համար է ստանում, այլ ոչ թե որպես բարձրաստիճանավորների ֆավորիտ, իհարկե, շատ հաճելի է։ Բայց դա երկրորդական նշանակություն ունի։ Իմ բուռն ստեղծագործական տարիներին գրական դաշտում շատ տխուր երեւույթ էր տիրում։ Այդ ժամանակ գրական ստեղծագործական չափանիշները սուբյեկտիվ էին, ճանաչում էին ստանում ֆավորիտները։ Մի անգամ դառը սարկազմով խոսեցի այդ մասին գրական պլենումներից մեկի ժամանակ։ Դրանից հետո նախընտրեցի ազատությունը, ինչն այդ տարիներին ավելի գայթակղիչ էր։ Ստեղծագործողները փառասեր են եւ ուզում են իրենց բոլոր թեւիկները, գույներն ի ցույց դնել։ Եվ դրա մեջ մանկական, անմիջական մի բան կա։ Բայց երբեք չի կարելի այդ ամենն արժանապատվության եւ ազատության հաշվին անել։ Ընտրելով ազատությունը, ես այլեւս ոչ մեկի կամքից եւ քմայքից կախված չէի։ Ես ունեմ իմ գաղափարները եւ համառությունը, ինչի շնորհիվ դրանք պաշտպանում եմ։ Բայց առանց ֆինանսական աջակցության դժվար է գործել։ Իմ աշխատանքի բերումով ես շփվում եմ սփյուռքի հետ եւ հնարավորություն ունեցել եմ գիրք տպելու։ Բայց ես նախընտրեցի բարեկամներիս ֆինանսական միջոցներով առաջին հերթին շնորհալի գրողներ Արմեն Հովհաննիսյանի եւ լուսահոգի Մանուկ Մնացականյանի ու Սիփան Շիրազի գրքերը հրատարակել։ Սերժ Սարգսյանը խոստացել է դրամական միջոցներ տրամադրել հրատարակելու Արա Նազարեթյանիՙ արցախյան պատերազմին նվիրված գիրքը եւ Մանուկ Մնացականյանի նվիրումների գիրքը։ Ես խնդրեցի, որ վերահրատարակեն 20-րդ դարի լավագույն պատմավեպերից մեկըՙ Միքայել Շաթիրյանի «Արծաթե դարը»։ Գիրքը թարգմանվել էր ֆրանսերեն եւ մեծ հաջողություն ունեցել Ֆրանսիայում։ Ինչ վերաբերում է իմ գրքերի հրատարակմանը, ապա համարում եմ, որ ես ինքնադրսեւորման այլ ասպարեզներ էլ ունեմ։ Ի վերջո, գրականությունը մնայուն է, եւ ես դեռ կհասցնեմ իմ գրքերը տպագրել։
¬ Նոր զգացողություններ ձեռք բերելու նպատակո՞վ է պայմանավորված ձեր քաղաքական հետաքրքրությունը։
¬ Ես այն տարիքում չեմ, որ նոր զգացողություններ փնտրեմ։ Ինձ մոտ ընդգծված գաղափարական հետաքրքրությունների ոլորտ է, որը դաստիարակությունից է գալիս։ Ես ակտիվ մարդ եմ, ունեմ իմ հստակ դիրքորոշումը։ 17 տարեկանից տպագրվել եմ Բեյրութում հրատարակվող, սովետական ընթերցողի համար փակ «Բագին» ամսագրում։ Հետո արդեն սկսեցի տպագրվել «Գարունում», «Ավանգարդում»։ Տարիներ հետո «Բագինի» գլխավոր խմբագիր Պողոս Սնապյանն ինձ ասաց. «Դու մերն ես»։ Այսինքնՙ դաշնակցության գաղափարները եւ իմ ստեղծագործությունները համահունչ էին, նույն ուղղությունն ունեին։ Իմ դիրքորոշումը ձեւավորել եմ մի ընտանիքում, որտեղ խիստ ազգային նկարագիր էր տիրում, որը հետո ժառանգեց որդիսՙ Նարեկ Արուշանյանը։
¬ Դուք կրկին ԱԺ պատգամավոր եք։ Ինչպիսի՞ն կցանկանայիք տեսնել նոր կազմավորված ԱԺ-ն։
¬ Այս ընտրությունները համարում եմ գաղափարազուրկ, դրանք ազնիվ չեն եղել։
Ես որոշակի ֆունկցիաներ ունեմ ԱԺ-ում, ինչը, հուսով եմ, կիրագործվի։ Կցանկանայի, որ ԱԺ-ում ավելի շատ կանայք ներգրավված լինեին։ Այդ դեպքում ԱԺ-ն ավելի քաղաքակիրթ դիմագիծ կստանա։ Տղամարդիկ կանանց ներկայությամբ ձգտում են իրենց սեռին հատուկ հատկանիշներով հանդես գալՙ ասպետական, գալանտ, զուսպ, խելացի։ Ես երբեք խելակորույս ֆեմինիստ չեմ եղել եւ ազգային ավանդական հայի իշխանության կողմնակից եմ։ Բայց հասարակության նորմալ զարգացման համար անհրաժեշտ է ներդաշնակ հավասարակշռություն։ Եվ հետո մեր կանայք ցույց տվեցին, որ կամքի ուժ եւ հսկա կրթական ներուժ ունեն, ուստի ինչո՞ւ չպիտի մասնակցեն ԱԺ աշխատանքներին։ Ասենք, Կարինե Դանիելյանի գիտելիքները էկոլոգիայի հարցերում համաշխարհային հանրությունն է գնահատում, իսկ մեր պետությունըՙ ոչ։ Կարելի է բազմաթիվ կանանց անուններ թվարկել։ Նորա Հակոբյանին կանանց հասարակական գործունեության ակտիվացման ոլորտում մաեստրո եմ համարում։ Հենց նա ինձ ներգրավեց հասարակական գործի մեջ։
¬ Դուք երկու անգամ Ռոբերտ Քոչարյանի թեկնածությունն եք պաշտպանել։ Անձնական համոզմունքներից ելնելո՞վ եք հանգել այդ որոշման, թե՞ ենթարկվել եք կուսակցական կարգապահությանը։
¬ Մեր կուսակցական կարգապահությունն անձերի կամքի գումարելիներից է գալիս։ Մենք ներքեւից վերեւ ենք գնում։ Կուսակցությունը վերեւից հրահանգներ չի իջեցնում։ Ե՛վ 1998-ին, ե՛ւ այժմ ես այն մարդկանց թվում եմ, որոնք պնդում են, որ պետք է Ռ. Քոչարյանի թեկնածությունը պաշտպանել, ինչը մեր երկրի կայացման եւ ամրապնդման համար կարեւոր է։ Բայց դա չի նշանակում, որ մենք բոլոր հարցերում համաձայն ենք նրա հետ։ Մեզ մի շարք չլուծված հարցեր են անհանգստացնումՙ կադրային քաղաքականությունը, կոռուպցիայի դեմ պայքարը, կլանների դեմ ուղղված հակամոնոպոլ քաղաքականությունը։ Իրավական պետություն ստեղծելու ընթացքում սոցիալական արդարություն ապահովելու համար անհրաժեշտ է պայքարել սոցիալական բեւեռացման դեմ, որ հասարակությունում չլինեն ծայրահեղ հարուստներ եւ ծայրահեղ աղքատներ։ Ի տարբերություն մյուս կուսակցությունների, մենք երկակի ստանդարտներով չենք ուղղորդվել։ Արդարությունից խոսելիս ոչ ոք չի կարող մեզ մեղադրել ստվերային գործունեության մեջ։ Մենք քննություն տված, փորձառու մարդու ենք ընտրել։ Ինձ համար կարեւոր է Ղարաբաղի հիմնահարցի ճիշտ լուծումը, ինչին, իմ տեսակետից, մենք կհասնենք գործող նախագահի օրոք։ Մենք միայն նախագահ չենք ընտրել, գերագույն հրամանատար ենք ընտրել, որը կարող է կայունություն եւ անդորր պահպանել մեր երկրում։
¬ Ինչպիսի՞ն եք դուք տանը, սիրո՞ւմ եք զբաղվել տնտեսությամբ։
¬ Իմ տունը ես շատ եմ սիրում։ Այստեղ իմ ձեռագիրն է, շունչը, ճաշակը։ Ինձ համար թանկ են իմ գրքերը, նկարները, որոնք ինձ հարազատներս եւ ընկերներս են նվիրել։ Ինձ լավ տնտեսուհի եմ համարում։ Ամեն ինչ իմ տանը պետք է տեղում լինի, չեմ սիրում թափթփվածություն։ Հաճույքով եմ պատրաստում, եւ ասում են, որ համով է։ Տարին մեկ-երկու անգամ դեպրեսիվ վիճակում եմ լինում։ Այդ օրերին տնեցիներին խորհուրդ եմ տալիս իրենք իրենց պահեն։
¬ Այնուամենայնիվ, հակառակ հասարակական, քաղաքական գործունեության, Դուք մնում եք կանացի։ Ո՞րն է դրա գաղտնիքը։
¬ Կանացիությունն ավելի եմ գնահատում, քան գեղեցկությունը։ Այն չի թառամում, մնայուն է։ Եթե դուք ինձ կանացի եք համարում, ես շնորհակալ եմ։ Քաղցր-մեղցր, ձեւական կոկետություն չեմ ընդունում, անճաշակ է։ Ջրիկ կոկետությունըՙ նույնպես։ Չնայած տարիքիս (ես արդեն տատիկ եմ) անտեսանելի կոկետություն պահպանվել է իմ մեջ։ Երբեք չեմ խուսափել կանացի սկզբից։ Մանկուց հայրս ներշնչել է ինձ ուժեղ լինել։ Անպաշտպան, խեղճ կնոջ մեջ ինչ-որ անհուսալի եւ վտանգավոր բան էր տեսնում։ Չէ՞ որ էգն է խնամում եւ պաշտպանում իր ձագին, ասում էր նա։ Հորս դաստիարակությունը տվել է իր արդյունքը։ Բայց կանացի հեզությունն ընդունում եմ։ Տանը, ընտանիքում ես հեզ եմ։ Կանանց հարաբերությունների մեջ կարեւորում եմ նաեւ, երբ մի կինը տեսնում եւ գնահատում է մյուս կնոջ արժանիքները։ Դա մեծ մշակույթ է, ինչին պետք է ձգտի մեզնից յուրաքանչյուրը։ Կինը պետք է պահպանի իր բուրմունքը, որ հիշողություն թողնի։
Ընկերությունն եմ գնահատում եւ շատ ընկերներ ունեմ։ Մենք հավատարիմ ընկերներ ենք, ինչը մեր ժամանակների համար մեծ արժեք է։
ԱԻԴԱ ԱՐՇԱԿՅԱՆ