«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ

«ԵՐԿՐԻ ՀԻՄՔԵՐԻՑ ՄԵԿԸ ՀԱՐԿԵՐ ՎՃԱՐԵԼՆ Է»

Ասում է «Ֆլեշ» ընկերության նախագահ Բարսեղ Բեգլարյանը

Մեր իրականության մեջ դեպքեր, երբ մտավորականը, գիտության մարդը դառնում է խոշոր գործարար, հաճախ չեն պատահում։ Այդ հազվադեպ հանդիպող օրինակներից է Բարսեղ Բեգլարյանի անցած ճանապարհըՙ երկար տարիների դասախոսական աշխատանքիցՙ նավթային (բենզինի եւ դիզվառելիքի ներմուծում) բիզնես։ «Ֆլեշ» ընկերության նախագահի հետ հարցազրույցը սկսեցինք հենց այս անցման վերաբերյալ հարցով։

- Պրն Բեգլարյան, ինչպե՞ս եղավ, որ դարձաք գործարար։ Ձեր էությունն ու գործարարությունը որքանո՞վ են մոտ։ Նկատի ունեմ, որ նախկինում դասախոս եք եղել։

¬ Խորհրդային Միության տարիներին իմ սերնդակիցների մոտ կարծես թե ամեն ինչ ծրագրված էր։ Ավարտում էինք դպրոցը, ընդունվում բուհ, որից հետո անցնում աշխատանքի։ Նույնն էր նաեւ պիոներ, կոմերիտական, կուսակցական ճանապարհը։ Առաջ անցնելով ասեմ, որ որեւէ կուսակցության անդամ չեմ եղել։

Այդպես էր մինչեւ 1988 թ., երբ սկսվեց արցախյան շարժումըՙ կյանքիս համար մի նորություն, որին եւս անտարբեր չէի կարող լինել։ Լինելով ծնունդով արցախցի, անմիջապես ներգրավվեցի այդ շարժմանը, ավելի ճիշտՙ այդ շարժման պրագմատիկ մասին։ Այն ժամանակ շատ-շատերը հավաքվելով օպերայի հրապարակում, չէին ենթադրում, որ ընդամենը 2-3 տարի հետո լուրջ հակամարտություն, լուրջ պատերազմ կսկսվի երկու «եղբայրական» հանրապետությունների միջեւ։

Պատերազմից հետո, մաթեմատիկոս եւ տնտեսագետ լինելով հանդերձ, սկսեցի զբաղվել բիզնեսով։ Պարզապես այդպես ստացվեց։ Մեր ընկերությունը հիմնադրվել է 1995 թ. եւ զբաղվում է բենզինի ու դիզվառելիքի ներկրմամբ։

- Բացի նավթային բիզնեսից, ուրիշ ի՞նչ բիզնես ունեք։

¬ Մեծ ներդրումներ եմ կատարել թռչնաբուծության ոլորտում։ «Արզնի ԹՏԽ»-ում, որը խոշոր գյուղատնտեսական համալիր է, բաժնետոմսեր ունեմ։ Լուրջ ներդրումներ եմ կատարել Ղարաբաղում։ Ես եւ իմ գործընկեր Արա Հարությունյանն այնտեղ ստեղծել ենք «Ղարաբաղ գոլդ» ընկերությունը։ Երկու բնակավայրերումՙ Մարտունի եւ Կարմիր շուկա, ձեռք ենք բերել գինու, կոնյակի, օղու գործարանները։

- Ձեր անունը կապում են իշխանության գլուխ գտնվող անձանց հետ։ Ինչպե՞ս եք դա ընդունում։

¬ Ես հպարտանում եմ, որ իմ 20-30 տարվա ընկերները, որոնց հետ ընկերություն եմ արել, առանց իմանալու, թե ապագայում ով ինչ պաշտոնների է հասնելու, դարձել են երկրի ղեկավարներ։ Այլ խնդիր է, որ դա նաեւ ինչ-որ տեղ ինձ կաշկանդում է, որովհետեւ իմ ամեն մի սայթաքում վերագրելու են նրանց։ Սակայն իմ բիզնեսի հաջողությունն իմ ջանքերի, իմ թիմի շնորհիվ է ձեռք բերվել։

- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում «օլիգարխ» հասկացությանը։ Ձեզ այդպիսին համարո՞ւմ եք։

¬ Շնորհակալություն այդ հարցի համար։ Համոզված եմ, որ մեր հասարակության մեջ շատերն այդ բառի իմաստը չգիտեն։ Օլիգարխիան հարուստների խումբն է, որը տիրապետում է իշխանության լծակներին։ Միաժամանակ ասեմ, որ այդպիսի օլիգարխ Հայաստանում չկա։ Մեր ժողովուրդն օլիգարխ ասելով հասկանում է հարուստ մարդ, որը տիրացել է այդ հարստությանը զարտուղի ճանապարհով։ Այդ իմաստով եւս ես ինձ օլիգարխ չեմ համարում։

- Կա նաեւ այլ ընկալումՙ օլիգարխը իշխանության վերին ատյաններում կապեր ունեցող եւ դրա շնորհիվ արտոնյալ վիճակում գտնվող գործարարն է։ Դուք նման վիճակում չե՞ք գտնվում։

¬ Ոչ մի արտոնություն ես չունեմ։ Շատ լավ հասկանում եմ, որ երկրի հիմքերից մեկը հարկեր վճարելն է։ Մեր բիզնեսում ամեն ինչ հստակ է։ Սահմանված է հաստատագրված վճար, որը գանձվում է սահմանի վրա։ Դրանից բացի, վճարվում է շահութահարկ։

- Դուք ասում եք, որ արտոնյալ չեք։ Կարո՞ղ եք ասել, թե որքան են կազմում Ձեր ղեկավարած ընկերության վճարած հարկերը։

- Իհարկե։ «Ֆլեշ» ընկերությունը վճարում է տարեկան առնվազն 12 մլն դոլար հարկ։

- Այդուհանդերձ, ընդունված է ասել, որ այս ոլորտը գերշահութաբեր է։ Դուք համամի՞տ եք այդ կարծիքին։

¬ Ճիշտ աշխատանքի դեպքում այս բիզնեսը շահութաբեր է։ Սակայն եթե որեւէ մեկն ակնկալում է մի քանի ամսվա ընթացքում այստեղ շահույթ ստանալ, չարաչար սխալվում է։ Սա երկարատեւ աշխատանք, մեծ ներդրումներ եւ համբերություն է պահանջում։ Հայաստանում 7-8 ընկերություններ ներկրում են բենզին եւ նման մրցակցության պայմաններում արագ եկամուտներ հնարավոր չէ ակնկալել։ Գերշահույթի մասին խոսելն ընդհանրապես անիմաստ է։

- Դա հիմա։ Իսկ ինչպիսի՞ն էր իրավիճակը 7-8 տարի առաջ։

¬ Ես այս բիզնեսի մեջ եմ 1995 թ.-ից։ Տարածված է այն տեսակետը, թե այստեղ մենաշնորհ է եղել։ Մենաշնորհ չի եղել։ Եղել են մի քանի ընկերությունների ներքին որոշակի պայմանավորվածություններ։ Պարզապես հայկական մենթալիտետը թույլ չի տալիս, որ մարդիկ իրար հետ երկար եւ համերաշխ աշխատեն։ Յուրաքանչյուրը ցանկանում է շատ վաստակել եւ առաջ անցնել։

- Իսկ բենզալցակայանների նման առատությունն ինչպե՞ս կբացատրեիք։

¬ Ազատ գումարներ ունեցող մարդիկ մտածում են, որ բենզալցակայան կառուցելը ձեռնտու է, որ դա անշարժ գույք է եւ ցանկացած պահի կարող են վաճառել ավելի լավ գնով, քան կառուցումն արժեցել է։ Կգա ժամանակը, երբ կտեսնեն, որ դա սխալ էր։ Ասեմ, որ բենզալցակայանների հետ կապված թերացումներ կան հարկային եւ ստանդարտների դաշտում։

- Վերադառնանք Ղարաբաղին։ Դուք ասացիք, որ այնտեղ մեծ ներդրումներ եք կատարել։ Մինչդեռ Ձեր բիզնեսի գործընկերներից մեկը վերջերս կարծիք հայտնեց, որ Ղարաբաղում նպատակահարմար չէ ներդրումներ կատարել։

¬ Ինձ համար շատ զարմանալի էր նման կարծիքը։

Ղարաբաղում հարկային դաշտը խիստ նպաստավոր է, աշխատուժնՙ էժան։ Ժողովրդի հետ աշխատելը հեշտ է։ Մարդիկ պարզ են, հավատ ունեն եւ քչով բավարարվում են։ Այո, ես Ղարաբաղում լուրջ ներդրումներ եմ կատարել (ավելի քան 500 հազար դոլար)։ Այդ ձեռնարկությունները հիմնովին ավերված էին։ Նրանց համար հումք ստանալու նպատակով մեծ հողատարածքներ ենք վերցրել եւ խաղող ու նուռ ենք աճեցնում։ Կոնյակ, կոնյակի սպիրտ, օղի, գինիներ։ Ժամանակը ցույց կտա, թե սրանցից որն առավել նպատակահարմար կլինի արտադրելը։ Ասեմ, որ ԽՍՀՄ տարիներին Ղարաբաղում տարեկան 150-180 հազար տոննա խաղող էր ստացվում, իսկ հիմաՙ 2,5-4 հազար տոննա։ Նպատակադրվել ենք 2005 թ. միայն մեր հողատարածքներից ստանալ 5 հազար տոննա խաղող։ Բացի նրանից, որ Ղարաբաղում այդ գործն ինձ համար բարոյական եւ հոգեկան պարտք է, ես համոզված եմ, որ այն նաեւ շահութաբեր կլինի։

Ղարաբաղում ինձանից բացի ներդնողներ կան եվրոպական երկրներից, Ավստրալիայից, Լիբանանից, Հայաստանից։ Ընդ որում, ոչ միայն հայեր, այլեւ օտարազգիներ («Ֆրանկ Մյուլլեր», «Ղարաբաղտելեկոմ» եւ այլն)։ Այնպես որ, իմ գործընկերոջ վերոհիշյալ պնդումն ինձ համար առնվազն տարօրինակ է։

- Իսկ ի՞նչ է անհրաժեշտ նոր ներդրումներ ներգրավելու համար։

¬ Ներդնողը պետք է հասկանա, որ Լեռնային Ղարաբաղում ներդրված գումարները չեն փոշիանա, որ պատերազմը վերսկսելու հավանականությունը չնչին է, քանի որ Ղարաբաղի ինքնապաշտպանության բանակը դա թույլ չի տա։ Ադրբեջանում դեռեւս հիշում են այն կորուստները, որ կրել են իրենք այդ պատերազմում։

- Պրն Բեգլարյան, ունե՞ք որեւէ լուրջ մտահոգություն, որին կցանկանայիք անդրադառնալ։

¬ Իհարկե։ Խոսում ենք տնտեսական աճի մասին, որը փաստ է։ Սակայն այդ աճը մեր ժողովրդի վրա չի երեւում, ինչն էլ շահարկում են որոշ քաղաքական գործիչներ։ Անկախության ավելի քան 10 տարիների ընթացքում մենք տեսանք ԽՍՀՄ փլուզում, պատերազմ, տնտեսական եւ քաղաքական հասարակարգերի փոփոխություններ եւ այլ իրադարձություններ։ Այս ամենից հետո ավելի մեծ պահանջներ չենք կարող դնել։ Սակայն այստեղ իսկապես լուրջ խնդիր կա, որտեղ իշխանության դերը շատ մեծ է։ Կոռուպցիայի խնդիր կա, որի լուծումը տեսնում եմ սոցիալական իրավիճակի բարելավման մեջ։ Հայերն իրավունք չունեն իրենց հայրենիքում վատ ապրելու։ Պետք է նշել, որ սովորել ենք ծուլության։ Յուրաքանչյուրը պետք է վստահ լինի, որ եթե աշխատի, արդյունք կստանա։ Միայն թե պետք է լինի օրինապաշտպանության, ենթարկվելիության գաղափարը։

- Սակայն շարքային քաղաքացին մտածում է, թե ինչու ինքը պետք է ենթարկվի օրենքին, երբ պաշտոնյան ինքն է այն խախտում։ Այդ գաղափարի իրականացումը թերեւս պետք է վերեւից սկսել։

¬ Լիովին համամիտ եմ։ Մեր իշխանավորներից շատերը ապաշխարանքի խնդիր ունեն։ Այո, նրանցից պետք է սկսել։ Նրանք պետք է իմանան, թե ինչ լուծ է դրված իրենց ուսերին, որ պատասխան պետք է տան պատմության առաջ։ Մինչդեռ լծակներն են օգտագործում անձնական շահի համար։ Նրանք լավ գիտեն իրենց իրավունքները, բայց մոռանում են, որ նաեւ պարտավորություններ ունեն։ Այլապես ինչպես հասկանալ, որ մեծ գումարների հետ գործ ունեցող պատգամավոր գործարարը ձգտում է նախարար դառնալ, որի աշխատավարձը 300 դոլար է։ Չէ՞ որ այդ ամենը ժողովուրդը հասկանում է։ Իշխանավորները պետք է հասկանան, որ չի կարելի նրա համբերությունը չարաշահել։

Կցանկանայի նաեւ, որ ժողովուրդը վերադառնար իր քրիստոնեական հավատին։ Մենք ձեւով ենք քրիստոնյա, այլ ոչ բովանդակությամբ։ Այնուհետեւ, պետք է մեծ ուշադրություն դարձնել դպրոցներին, միջոցներ չխնայել դրանց համար։ Կոչ եմ անում մեր գործարարներին այս հարցում նմանվել Մանթաշովին։

- Վերջում ի՞նչ կցանկանայիք ասել, որի մասին հարց չտրվեց։

¬ Կցանկանայի համբերություն մաղթել բոլորին, հանդուրժողականություն, հոգու խաղաղություն, որպեսզի մարդիկ իսկապես սիրեն մերձավորին ինչպես իրենց։ Շատերը կասեն ձայնդ տաք տեղից է գալիս։ Սակայն պետք է ասեմ, որ ես կյանքում նեղություններ էլ եմ տեսել, ծանր վիճակներ էլ։ Մաղթում եմ, որ բոլոր նեղություն կրողներն ի վերջո ունենան նաեւ հաջողություններ։

Բարսեղ Բեգլարյանը չցանկացավ պատասխանել մեր այն հարցին, թե ի՞նչ բարեգործություններ է կատարել, ասելով, որ դրա մասին ինքը չէ, որ պետք է խոսի։ Այդուհանդերձ, «Ազգի» նախկին հրապարակումներից մեկում նշել էինք, որ Ասկերանի շրջանում նրա միջոցներով կառուցվել է եկեղեցի, նորոգվել է հայրենի Խանբադ գյուղի դպրոցը, բարեկարգվել են գյուղին հարող ճանապարհները, տարբեր կարգի օժանդակություն է ցուցաբերվել մի շարք այլ դպրոցների, զոհված եւ հաշմանդամ ազատամարտիկների ընտանիքների։ Սա մեր զրուցակցի հիմնական, բայց ամենեւին էլ ոչ բոլոր բարեգործական ձեռնարկումներն են։

ԱՐԱ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ