«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ

«ԱՆԱՐԴԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱՐՁԵԼ Է ՊԵՏԱԿԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐՄԱ»

ԹՄՄ նախագահ Ռուբեն Միրզախանյանը համոզված էՙ Հայաստանը դառնալու է ժողովրդավարական երկիր

Ավելի քան 10 տարի Ռուբեն Միրզախանյանն ակտիվ քաղաքականության մեջ էր: 2003 թ. գլխավորեց Թեքեյան մշակութային միությունը (ԹՄՄ): Միրզախանյանը նաեւ «Ազգ» օրաթերթի հիմնադիր բաժնետերերից է: Նրա հետ զրույցում փորձեցինք ամփոփել անցնող տարին. ԹՄՄ-ի ծրագրերը, հաջողությունները, ներքաղաքական իրավիճակ, խորհրդարան, Արցախի խնդիր:

- Պրն Միրզախանյան, ինչպիսի՞ն էր 2004-ը ԹՄՄ-ի համար:

- Մեր ծրագրերը 2004 թ. համար իրականացվել են ամբողջությամբ եւ հաջողությամբ: Ձեւավորվեց Թեքեյան թատերախումբը, ունեցանք փայլուն ներկայացում. ԱՄՆ-ից ժամանած Վիոլետա Գեւոգյանի մասնակցությամբ վերականգնվեց «Աշնան արեւը», ինչը լավագույն ընդունելություն գտավ թատերասերների շրջանում: Երեքի փոխարեն տեղի ունեցավ 5 ներկայացում անշլագի պայմաններում:

Ուզում եմ նշել «Հայկաշեն Ուզունյան» մրցանակաբաշխությունը: Այս տարի մրցանակների արժանացան Հենրիկ Էդոյանը, Պերճ Զեյթունցյանը, Վահան Վարդանյանը եւ Աշոտ Մելքոնյանը: Թեքեյան ամենամյա մրցանակաբաշխության ամփոփումը նախատեսված է 2005-ի հունվարին: Գրականություն անվանակարգում ներկայացված է 34 աշխատանք, ինչը ցույց է տալիս, որ հետաքրքրություն կա: Այս տարի կլինի 8 անվանակարգ, մտադիր ենք այդ թիվն ավելացնել:

Կազմակերպվեցին ստեղծագործական երեկոներ, նշվեցին հոբելյաններՙ Ֆադեյ Սարգսյան, Էդվարդ Իսաբեկյան, Ջիվան Գասպարյան: 2005 թ. հունվարին ունենալու ենք գեղարվեստական աշխատանքների ցուցահանդես, արդեն հայտ են ներկայացրել 30 ստեղծագործողներ:

ԹՄՄ-ն շարունակելու է սերտ աշխատանքը Թեքեյանի անունը կրող միջնակարգ ուսումնական հաստատությունների հետ: Վերջիններս 4-ն են: Վերանորոգման կարիք ունի Կարբիի դպրոցը, որը բացառիկներից է հանրապետությունում, որտեղ աշակերտների թիվն աճել է, եւ լավ է, որ այդ գյուղում կա Թեքեյանի անունը կրող դպրոց:

- Դուք նաեւ «Ազգի» բաժնետերերից եք: Հաճախ ասվում է, որ թերթի նիշն իջել է: Ընդհանուր առմամբ գո՞հ եք այսօրվա «Ազգից»:

- «Ազգն» ունի իր սոլիդ տեղը մեր մամուլի ընտանիքում: Կարո՞ղ է թերթը լինել ավելի լավը: Միգուցե այսպես դնենք հարցադրումը: Անշուշտՙ կարող է: Տեղի է ունեցել բաժնետերերի ընդլայնում, նախկինում 3-ն էին, այսօր 5-ն են: Այս հանգամանքը կնպաստի թերթի նյութատեխնիկական հագեցվածության բարելավմանը, արդեն կան որոշակի տեղաշարժեր, դա պետք է ավելի արտահայտված լինի:

«Ազգը» չի խուսափում այն թերություններից, որոնք ընդհանուր առմամբ հատուկ են մեր մամուլին: Սակայն ունենում է նաեւ ակնհայտ առավելություններ: Օրինակ, վերջերս վրաց-ռուսական սահմանում ստեղծված տնտեսական-քաղաքական իրավիճակի մասին «Ազգի» նյութերը կարող ենք համարել օպերատիվ ժուռնալիստիկայի օրինակներ, ինչը մեր մամուլին շատ է պակասում:

Այո, «Ազգը» պետք է ավելի լավը լինի, բայց ոչ թե նրա համար, որ վատն է: Կան թերթեր, որոնց տպաքանակն ավելին է, քան «Ազգինը»: Դա ցուցանի՞շ է: Այո: Բայց եկեք տեսնենք բովանդակությունը. բամբասանք, պաշտոնյաների մասին ինչ-ինչ տեղեկություններ, շատ է սուբյեկտիվ ուղղվածությունը: «Ազգն» ընդհանուրի մեջ, չխուսափելով բացասական միտումներից, ավելի բարվոք վիճակում է: Կարծում եմ, թերթը պետք է անդրադառնա ծավալով փոքր, բովանդակությամբ հարուստ հրապարակումներին:

- Պրն Միրզախանյան, ամփոփենք այլ թեմաներ: Ղարաբաղում արդեն 11-րդ տարին չկա պատերազմ: Դուք հետեւո՞ւմ եք բանակցային գործընթացին:

- Այո, ես հետեւում եմ գործընթացին: Մենք մեր ռազմական հաղթանակների հաշվին բավականին առաջ ենք գնացել: ԼՂՀ-ն կայացած պետական ինստիտուտների երկիր է, որտեղ ձեւավորվել է սերունդ, որն այլ ձեւով չի պատկերացնում, քան անկախությունը Ադրբեջանից:

- Դուք որպես ԹՄՄ նախագահ, քաղաքացի, ընդունելի կհամարե՞ք այն լուծումը, ըստ որի Ադրբեջանը հետ է ստանում ղարաբաղյան ուժերի վերահսկողության տակ գտնվող բոլոր շրջանները, բացի Լաչինի միջանցքից, եւ Ղարաբաղը միանում է Հայաստանին: Ի դեպ, այդ մասին վերջերս հոդված էր տպագրվել ֆրանսիական «Ֆիգարո» թերթում:

- Դա ընդամենը հոդվածներից մեկն է: Արեւմտյան մամուլում, ցավոք, արտահայտվում են նաեւ այլ կարծիքներ: Այո, այդ լուծումը հայանպաստ է: Կա հայտնի զեկույց (դեւիսաթկինսոնյան), որը հայանպաստ չէ: Հիմնախնդրի լուծման մեջ կան հարցեր, նրբերանգներ, որոնք մասնակի են մեզանով պայմանավորված: Իսկ ի՞նչն է պայմանավորված մեր իշխանություններով, քաղաքական համակարգով: Կարծում եմ, տնտեսական իրական աշխուժացումը եւ Հայաստանի ժողովրդավարացումն ամենադրական ազդեցությունը կունենային ԼՂ հիմնահարցի կարգավորման գործում: Իմ նշած երկու գործոններըՙ տնտեսական իրական աշխուժացում եւ Հայաստանի ժողովրդավարացում, կարծես թե անմիջական կապ չունեն հիմնախնդրի հետ: Բայց երբ Հայաստանի տարբեր ընտրությունների վերաբերյալ տրվում են հայտնի գնահատականներն Արեւմուտքի կողմից, անշուշտ, դա ձեւավորում է որոշակի մոտեցում նաեւ Ղարաբաղի հիմնախնդրի շուրջ:

- Դուք ասում եք, որ ժողովրդավարությունը կարեւոր գործոն է: Այս առումով մեր մխիթարանքը երեւի թե պիտի լինի այն, որ Ադրբեջանում ընտրություններն ավելի շատ են կեղծվում: Դուք նշեցինք նաեւ տնտեսությունը. չե՞ք տեսնում առաջընթաց, երկրում կյանքը փոխվում է, մայրաքաղաքում ավելի շատ են լույսեր վառվում:

- Տեսնում եմ: Դրան կարող եմ ավելացնել նաեւ այն, որ գրել էր սփյուռքի թերթերից մեկը. մարդիկ ավելի շատ են ժպտում: Տեսնում եմ նաեւ ուրիշ երեւույթ այդ վառվող լույսերի մեջՙ սարսափելի սոցիալական բեւեռացում, ըստ էության չկա միջին խավ: Մեր ազգաբնակչության ճնշող մեծամասնությունը դժգոհ է, որ հասարակական կյանքում, պետական կառույցներում, պետական պաշտոնյաների հետ շփումներում իրենք յուրաքանչյուր պահի բախվում են անարդարությունների: Ամենուր անարդարություն է: Անարդարությունը դարձել է պետական քաղաքականության նորմա, եւ դա իր հերթին բերում է մեկ այլՙ հավատի ճգնաժամի: Չեն հավատում իշխանություններին, ընտրություններին, իսկ ոմանք արդենՙ անկախ պետության, պետականության գաղափարին:

- Հայաստանը չունի ելք դեպի ծով, մեր երկրով չեն անցնում խողովակաշարեր, չունենք էներգակիրներ, հարեւանների հետ ունենք լուրջ խնդիրներ: Կա տեսակետ, որ այս անհանգիստ տարածաշրջանում Հայաստանի համար ժողովրդավարությունը կարող է դառնալ ռեսուրս: Ձեր կարծիքով Հայաստանը կարո՞ղ է դառնալ ժողովրդավարական պետություն, թե՞ մենք ավելի շատ ասիական երկիր ենք, որտեղ բնորոշ է կլանայնությունը, ավտորիտարիզմը:

- Համոզված եմ, որ Հայաստանը դառնալու է ժողովրդավարական երկիր: Ե՞րբ: Դժվարանում եմ ասել, բայց ժողովրդավարությունն այլընտրանք չունի: Հիշենք Չերչիլի խոսքերը. իշխանության ժողովրդավարությունից ավելի բացասական ձեւ գոյություն չունի, սակայն ավելի լավ բան մարդկությունը չի մտածել: Այո, մենք արեւելք ենք, բայց մի մոռացեք, որ քրիստոնյա ժողովուրդ ենք, քրիստոնեական քաղաքակրթության կրողներն ենք, ընդ որում մեծ ավանդույթներով: Դրա հետ մեկտեղ, մեր կենցաղի մեջ ավելի մոտ ենք Արեւելքին, քան Եվրոպային:

Ի՞նչ է ժողովրդավարությունըՙ իշխանության ձեւավորումն է ընտրությունների միջոցով: Վերջերս քաղաքագիտական բառարանը հարստացել է անհեթեթ բառերով. ընտրություններից առաջ օգտագործում են ազատ, արդար եւ նմանօրինակ այլ բառեր: Եթե ընտրություն է, պիտի ազատ լինի: Անազատ ընտրությունը ո՞րն է: Կամ ասում ենՙ ազատ էր, բայց արդար չէր: Կա՛մ իշխանության մարմինները ձեւավորվում են ընտրությունների միջոցով, կա՛մ ընտրությունների միջոցով չեն ձեւավորվում:

Մի պարզ օրինակ բերեմ. թե իմ, թե շատ-շատերի կարծիքով Հայաստանում առկա է խորհրդարանական ճգնաժամ, որովհետեւ չի կարող որեւէ երկրում խորհրդարանը լինել առանց ընդդիմության: Նորմալ պառլամենտարիզմ ունեցող երկրներում խորհրդարանական ճգնաժամին հետեւում է քաղաքական ճգնաժամը եւ ունենում է իր հանգուցալուծումներըՙ նոր խորհրդարանական ընտրությունների կամ այլ ձեւերով: Հայաստանում խորհրդարանական ճգնաժամը ձգվում է 1 տարուց ավելի եւ բացառապես չի վերածվում քաղաքականի, տնտեսականի, որովհետեւ մեր խորհրդարանը չի արտահայտում ժողովրդի մեծամասնությունը:

Ընտրությունների հետ կապված Հայաստանում մի այսպիսի հարցադրում էլ է արվումՙ բայց չէ՞ որ ընտրությունների արդյունքում կարող է ընտրվել մի հիմար, ասվում է, թե ի վերջո մեր ժողովուրդը մակարդակ չունի, թե տեսեք, ինչպիսի քաղաքական այրեր ունենք: Ես այս տեսակետին համաձայն չեմ: Եթե ընտրում են, ուրեմն դա է ժողովրդավարությունը:

Մենք մեզ կարող ենք մխիթարել Ադրբեջանով կամ մերձարեւելյան եւ աֆրիկյան տարբեր երկրներով, որոնցում մարդկանց մահապատժի են ենթարկում կախաղանի միջոցով կամ նույնիսկ պարզապես ուտում... Դա էլ է ձեւ: Իսկ մենք, տեսեք, արդեն մահապատիժը վերացրել ենք:

- Ի՞նչ ամանորյա մաղթանք ունեք «Ազգի» ընթերցողներին:

- Մաղթում եմ, որ յուրաքանչյուր անձ եւ յուրաքանչյուր ընտանիք ինչ բարի նպատակ դրել է, կյանքի կոչվի:

ԹԱԹՈՒԼ ՀԱԿՈԲՅԱՆ