Վերջին տարիներին Իսրայելի կառավարությունն ու ամերիկա-հրեական մի քանի խմբակցություններ աջակցում են Թուրքիային տարբեր հարցերում, երբեմն նաեւ ի վնաս հայկական շահերի:
Հայոց ցեղասպանությունը ժխտելուն, Մ. Նահանգների Կոնգրեսում ցեղասպանության դեմ խափանարարական աշխատանքներ տանելուն, Ադրբեջանին նեցուկ կանգնելուն զուգընթաց այս հրեական խմբակցություններն այժմ էլ հայերի դեմ իրենց անհամաձայնություններին նոր միջոց են ավելացրել: Անցյալ դեկտեմբերին պատրաստած իր զեկուցման մեջ Ամերիկա-հրեական կոմիտեի (ԱՀԿ) գործադիր տնօրեն Դեյվիդ Հարիսը նշում էր, որ Թուրքիայի հետ բանակցություններ սկսելու Եվրոմիության որոշումը «իրապես կարեւոր նշանակություն ունեցող» քայլ է: Նա ավելացրել էր, որ Թուրքիան այդ հարցում իր հույսը դնում է ԱՀԿ-ի եւ մի շարք այլ ամերիկա-հրեական կազմակերպությունների վրա:
Այս խանդավառ եւ կույր աջակցությունը Թուրքիային հակասում է հայերիս շահերին, քանի որ փորձում ենք այդ անդամակցության դիմաց առնվազն հասնել նրա կողմից ցեղասպանության ճանաչմանն ու սահմանային շրջափակման վերացմանը:
Զեկույցի հետեւյալ հատվածում Հարիսը պարզ ու հստակ ամրագրում է Իսրայելի, ԱՀԿ-ի եւ Թուրքիայի միջեւ գոյություն ունեցող սերտ համագործակցությունը:
«Բրյուսելից ստացված անցյալ շաբաթվա լուրը ոգեւորությամբ է ընդունվում Թուրքիայի հրեական համայնքում, որի հետ ԱՀԿ-ն սերտորեն կապված է: Հրեական համայնքը վաղուց էր հանգել այն տեսակետին, որ արեւմտյան կառույցների հետ Թուրքիայի առնչվելը ազգային անվտանգության, կայունության եւ բարգավաճման լավագույն երաշխիքն է: Իսրայելում էլ այդ լուրը լավ կընդունվի: Իսրայելը հրապարակայնորեն հայտարարել է, որ կաջակցի Թուրքիայի ԵՄ անդամակցությանը:
ԱՀԿ-ի անդամների վերջերս Թուրքիա կատարած այցելության ժամանակ Եվրոմիությունը քննարկման համար առաջին (նաեւ 2-րդ եւ 3-րդ) հարցն էր կառավարության պաշտոնյաների, այդ թվումՙ վարչապետի եւ արտգործնախարարի օրակարգում:
Թուրքիայի առաջնորդները ԱՀԿ-ին դիտում են որպես կարեւոր գործոն քաղաքական դաշտում: Նրանք մեզ կայուն եւ հուսալի են համարում ոչ միայն թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների զարգացման համար, այլեւ շնորհիվ Եվրոպայում ունեցած մեր լայն կապերի, նաեւ Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, հույն եւ այլ եվրոպացի ղեկավարների հետ իրենց հարաբերությունների համար: Չունենալով լավ կազմակերպված սփյուռք, նրանք ամերիկացի հրեաներին են ապավինում այդ գործում:
Իսրայելն այսօր Թուրքիայի հետ հարաբերությունները համարում է կենսականորեն կարեւոր եւ փոխադարձ շահավետ:
Եվ վերջապես, Թուրքիայի հրեական համայնքը, հակառակ արտագաղթի հետեւանքով նոսրացած լինելուն, վայելում է բարգավաճ կյանք: Հակասեմականություն կա երկրում, բայց չի դիտվում որպես սպառնալիք»:
Իրենց դիրքորոշմամբ Իսրայելի կառավարությունն ու ամերիկա-հրեական որոշ խմբավորումներ խորապես վիրավորել են բոլոր հայերին: Այդուհանդերձ, հրեաներն ու հայերը պարտավոր են ուշադիր լինել հետեւյալ առանցքային հարցերում:
Հայերը չպետք է մոռանան, որ շատ կան հայտնի ամերիկա-հրեական կազմակերպություններ նաեւ անհատ բարձրաստիճան հրեաներ քաղաքական ու գիտական ասպարեզներում, որոնք պաշտպանում են հայերին վերոնշյալ հարցերում: Իրենց վրդովմունքի պահերին հայերը չպետք է մոռանան նրանց: Օրինակ, երբ վատ դաստիարակված եշիվա ուսանողները Երուսաղեմում անարգեն հայ կղերականին, հայերը չպետք է բոլոր հրեաներին մեղադրեն հակահայկականության մեջ: Իսրայելցի պաշտոնական անձնավորություններ եւ ռաբբիներ, ինչպես նաեւ ամերիկա-հրեական մի շարք կազմակերպություններ քննադատեցին այդ կոպիտ վերաբերմունքը: Ավելինՙ առաքինի շատ հրեաներ չեն տատանվել քննադատելու Իսրայելի կառավարությանը Հայոց ցեղասպանությունը ժխտելու համար:
Մյուս կողմից, իսրայելցիներն ու Ամերիկայում ապրող հրեաները չպետք է բոլոր հայերին մեղադրեն հակահրեականության մեջ մի քանի անհատների անպատասխանատու հայտարարությունների պատճառով: Քաղաքական տարաձայնությունները պետք է լուծվեն ոչ թե վիրավորական արտահայտություններ փոխանակելով, այլ երկխոսության միջոցով:
ՀԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆՅԱՆ, «Կալիֆոռնիա կուրիեր»