Սկզբում սկզբունքներ, հետո համաձայնություն կամ հակառակը
ԿԱՐԻՆԵ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
Սահմանադրական բարեփոխումների շուրջ Աժ նախագահի մոտ երեկ հրավիրված քաղաքական խորհրդակցությանը մասնակցեցին միայն կոալիցիայի ներկայացուցիչները, «Ազգային միաբանությունը», «Ժողպատգամավորը», «ՄԱԿ»-ը: Հիշեցնենք, որ «Արդարություն» խմբակցությունը ԱԺ նախագահին էր ներկայացրել սահմանադրական փոփոխությունների իր տարբերակները եւ երեկ առավոտյան գրավոր պատասխանի էր սպասում: Այդ պատասխանից էր կախված «քաղաքական համաձայնության» գործունեությանը նրա մասնակցության նպատակահարմարությունը, ինչի մասին նախօրոք ասել էր:
Գրավոր պատասխան չեղավ, եւ «Արդարություն» խմբակցությունից ոչ ոք չներկայացավ:
Փաստորեն խորհրդակցություն որպես այդպիսին, չկայացավ, եւ կարճ ժամանակ անց կոալիցիան ընդամենը հրապարակեց իր հայտարարությունը: Վերահաստատելով ընդդիմության հետ համագործակցելու իր անփոփոխ մտադրությունը, ափսոսանք հայտնելով, որ համաձայնության ոգով բարեփոխումների շուրջ քննարկումներին ընդդիմությունը հրաժարվեց մասնակցել, կոալիցիան, այնուամենայնիվ, կրկին առաջարկում է նրան համատեղ աշխատել գլխադասային հանձնաժողովում ու լիագումար նիստում, գտնելով, որ սահմանադրության փոփոխությունների վերաբերյալ կոնկրետ մոտեցումները կհստակեցվեն այդ կարգի համագործակցության եւ հասարակական-քաղաքական համատեղ քննարկումների ընթացքում:
Կոալիցիայի հայտարարությունը ընդդիմության կողմից միարժեքորեն բացասական հակազդեցության արժանացավ: Մասնավորապես Ալեքսան Կարապետյանն ասաց. «Ի տարբերություն մեր կոնկրետ առաջարկների դա շատ ընդհանուր, դեկլարատիվ բնույթի հայտարարություն է: Մենք առաջարկել ենք կոնկրետ սկզբունքներ կապված կառավարման, դատական, տեղական ինքնակառավարման համակարգերի հետ: Մենք ուզում Էինք ճշտել կոալիցիայի մոտեցումները գործադիրի, դատական իշխանության, տեղական ինքնակառավարման խնդիրների վերաբերյալ, ինչի մասին առաջարկներ կան ընդդիմության ներկայացրած փաթեթում: Դրանց վերաբերյալ որեւէ խոսք չի եղել»:
«Արդարություն» խմբակցության քարտուղար Վիկտոր Դալլաքյանը թեեւ նշեց, որ խմբակցությունն իր պաշտոնական արձագանքը կարտահայտի հատուկ նիստ գումարելուց հետո, այնուամենայնիվ, հընթացս ծանոթանալով փաստաթղթի բովանդակությանը, մի քանի գնահատականներ տվեց: «Արձագանքը լղոզված էր, ընդհանուր ձեւակերպումներով: Մեր հարցադրումները նենգափոխվել են, մեր կոնկրետ առաջարկներին ըստ էության պատասխան չի տրվել:
Եթե մեր առաջարկած սկզբունքներն ընդունելի են, ապա մենք կմասնակցենք սահմանադրական բարեփոխումների ողջ գործընթացին:
Մենք առաջարկում ենք սկզբունքները ընդունելուց հետո գնալ համաձայնությունների ճանապարհով: Իրենք առաջարկում են գործընթացներին մասնակցել` հետո:
Եթե այդ սկզբունքները չընդունվեն, եւ մենք քննարկումներին մասնակցենք, մենք ընդամենը դեկորացիայի դեր կկատարենք: Իմ տպավորությունն այն է, որ մեզ քաղաքավարի մերժեցին»:
Նախօրեին ՀՀ նախագահի մոտ կայացած նիստից առաջ կոալիցիայի անդամ կուսակցություններից եւ ոչ մեկը ընդդիմության առաջարկած սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ կարծիք չհայտնեց: Նոր հրապարակված փաստաթղթի մեջ եւս ոչ մի կոնկրետ ակնարկ չկա այդ մասին:
Հայտարարության ոգու ու տառի մասին «ՕԵ»-ի, ըստ էության նաեւ կոալիցիայի գնահատականն արտահայտեց Մհեր Շահգելդյանը, որը, բնականաբար, այլ որակ ու բովանդակություն ունի: «Այս հայտարարությունը ընդդիմության հետ համագործակցության ընդհանուր սկզբունքների շուրջ մեր դիրքորոշման փաստումն է: Այդտեղ ես խուսափողական ոչինչ չեմ տեսնում, բոլոր կետերը հստակ են, մեր մոտեցման փիլիսոփայությունն են նաեւ արտահայտում: Այսօրվա հանդիպման խնդիրը մենք տեսնում էինք ընդհանուր սկզբունքների ներկայացման մեջ, իսկ կոնկրետ սահմանադրության այս կամ այն հոդվածի ձեւակերպումը արդեն զուտ աշխատանքային գործընթացում համաձայնեցման խնդիր է, որը եւ կարելի է իրականացնել համատեղ աշխատանքի արդյունքում»:
Իսկ Դաշնակցությունը սահմանադրական փոփոխությունների ընդդիմության տարբերակի շուրջ նրա հետ համագործակցելը բացառում է այլ պատճառաբանությամբ: Նա սահմանադրական բարեփոխումները, իսկ հետո սահմանադրական հանրաքվեն իշխանափոխության լծակ դարձնելու հեռահար նպատակ է տեսնում ընդդիմության գործողություններում. «Մեզ համար անընդունելի է, որ սահմանադրության հետ կապված որեւէ հարց սպասարկի մեկ այլ, օրինակ, իշխանափոխության խնդրին... Ցանկացած այդպիսի փորձի մենք հակազդելու ենք:
Ժամանակին, երբ կոալիցիան միասնական աշխատանքի առաջարկ արեց ընդդիմությանը, բարդ քաղաքական իրավիճակ էր երկրում: Հիմա գործընթացները շատ ավելի առաջ են գնացել, սահմանադրության եւ ընտրական օրենսգրքի նախագծերը փորձաքննության փուլեր են անցել, իսկ առաջ համատեղ աշխատելու կարիք կար: Այժմ խոսքը կարող է գնալ միայն գործնական աշխատանքներին միանալու մասին: Բայց նախկին իրավիճակը փորձել վերակենդանացնել ուլտիմատիվ հարցադրումների միջոցով, ուղղակի հնարավոր չէ»:
Ընդդիմությունն, այնուամենայնիվ, հայտարարում է, որ իրենք վերջնագրի լեզվով չեն խոսել, այլ ընդամենը գրավոր հարցադրմանը գրավոր պատասխան են ակնկալել ու մերժվել:
Անկախ ամեն ինչից, ուշագրավ է մեկ այլ հանգամանք: Սահմանադրական բարեփոխումների վերաբերյալ ընդդիմության առաջարկները ձայնակցում են եվրոպական, այսինքն, Վենետիկի հանձնաժողովի եզրահանգումներին, որ գրեթե նույնօրինակ գնահատումներ է անում կառավարման համակարգում գործադիր ու օրենսդիր իշխանության հավասարակշռությունների, քաղաքապետի ընտրովի լինելու վերաբերյալ եւ այլն: Չհանդուրժելով դրանք, կոալիցիան փաստորեն մերժում է նաեւ Վենետիկի հանձնաժողովի ներկայացրած եվրոպական սկզբունքները: