Վարշավայում Էրդողանը Երեւանին հորդորեց «նայել առաջ, այլ ոչ թե արխիվները»
ԹԱԹՈՒԼ ՀԱԿՈԲՅԱՆ, Վարշավա
Թուրքիայի վարչապետը Եվրոխորհրդի գագաթաժողովի իր երեկվա ելույթն ամբողջությամբ նվիրեց, իր խոսքերովՙ «այսպես կոչված ցեղասպանությանը»: Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին ակնհայտորեն մտահոգել ու զայրացրել էր Հայաստանի նախագահիՙ նախօրեին հնչած ելույթի այն հատվածը, որը վերաբերում էր 1915 թ. Հայոց ցեղասպանությանը:
«Պետք է նայել առաջ, այլ ոչ թե արխիվները», լարված շարժումով խոսում էր Էրդողանը: «Այսպես կոչված ցեղասպանությունը վերաբերում է Օսմանյան կայսրության ժամանակներին», ասաց Թուրքիայի վարչապետը: Չնայած ընդամենը մեկ նախադասություն առաջ Էրդողանը Երեւանին եւ ցեղասպանությունը դատապարտող աշխարհի տարբեր պետությունների խորհրդարաններին հորդորել էր «նայել առաջ, այլ ոչ թե արխիվները», պնդեց, որ Թուրքիայի արխիվները բաց են:
«Եկեք ուշադրություն դարձնենք փաստերին: Թուրքիայի արխիվները բաց են, ռազմական արխիվներն էլ են բաց: Հայաստանին էլ հորդորում ենք բացել իր արխիվները», ասաց Էրդողանըՙ մտահոգություն հայտնելով, որ լոբբիինգի հետեւանքով տարբեր երկրների խորհրդարաններ տեղի են տալիս:
Նախօրեին Ռոբերտ Քոչարյանն ասել էր. «Եվրոպական արժեքների հանդեպ հավատով է պայմանավորված Օսմանյան Թուրքիայում 1915 թ. հայերի ցեղասպանության միջազգային ճանաչման մեր ջանքերը: Այս տարի մենք նշում ենք այդ ողբերգական դեպքերի 90-րդ տարելիցը եւ երախտապարտ ենք մեզ աջակցած պետություններին»:
Էրդողանն իր ելույթում նաեւ ասաց, որ միացյալ Եվրոպան պետք է լինի առանց բաժանարար գծերի: Հիշեցնենք, որ Եվրոպայի բաժանարար գծերից մեկն անցնում է հայ-թուրքական սահմանի երկայնքով, հենց Թուրքիան է փակել սահմանը, շրջափակման ենթարկել Եվրոպային մաս կազմող իր արեւելյան հարեւանին, ինչն ագրեսիայի մի ձեւ է:
«Մենք հանդիպելու պլաններ չունեինք»
Թուրքիայի վարչապետն Ադրբեջանի նախագահի հետ հանդիպումից հետո լրագրողներին ասել է, որ Ռոբերտ Քոչարյանի հետ Վարշավայում հանդիպելու պլաններ չեն եղել: Փաստորեն, Էրդողանը հաստատել է հայկական կողմի ավելի վաղ արած պնդումները, որ Եվրոխորհրդի գագաթաժողովի շրջանակներում հայ-թուրքական բարձր մակարդակի բանակցություններ նախատեսված չեն:
Էրդողանը Վարշավայում Իլհամ Ալիեւի հետ հանդիպումից հետո, ի տարբերություն թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյաների, ղարաբաղյան կարգավորման հարցում Հայաստանի հանդեպ կոշտ հայտարարություն չի արել: Նա միայն ասել է, որ Թուրքիան ցանկանում է այդ հակամարտությունը որքան հնարավոր է շուտ կարգավորված տեսնել:
Մամեդյարովի ելույթը
Գագաթաժողովի աշխատանքներին երեկ նախատեսված էր Իլհամ Ալիեւի երկրորդ ելույթը: Ադրբեջանի նախագահի փոխարեն նույն բաների մասին խոսեց արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովը, քանի որ նախագահը երկկողմ հանդիպումներ էր անցկացնում: Ի տարբերություն Ալիեւի, Մամեդյարովն իր որակումներում փոքր-ինչ զուսպ էր: Նա եվրոպական միասնությանը, ժողովրդավարությանը, մարդու իրավունքներին անհարիր համարեց ուժ գործադրելով տարածքների զավթման եւ էթնիկ զտումների քաղաքականությունը:
Մամեդյարովը հույս հայտնեց, որ միացյալ Եվրոպայում հնարավոր է ադրբեջանցիների եւ հայերի խաղաղ համակցությունն «Ադրբեջանի Լեռնային Ղարաբաղի շրջանում»:
Գագաթաժողովն առանց Շիրակի, Պուտինի, Բլերի եւ Բեռլուսկոնիի
Եվրոպայի «ծանրքաշային» պետությունների ղեկավարներից վարշավյան գագաթաժողովին մասնակցում էր միայն Գերմանիայի կանցլեր Գերհարդ Շրյոդերը: Տարբեր պատճառներով ԵԽ գագաթաժողովին չէին մասնակցում Ֆրանսիայի, Ռուսաստանի, Մեծ Բրիտանիայի եւ Իտալիայի առաջնորդները: Այս եւ գագաթաժողովի այլ ուշագրավ մանրամասների մասին կպատմենք մեր վաղվա թղթակցությունում: