360 հազար դոլարի դրամաշնորհ հայ գիտնականին
ԿԱՐԻՆԵ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
Երեւանյան (պարբերական) հիվանդությունը ավանդաբար համարվում է աշխարհագրական առումով մերձավոր ժողովուրդների` հրեաների, հույների, արաբների ու հայերի հիվանդությունը: Հիվանդությունը «տարածքային» դրդապատճառներով բացատրելու այլ հիմքեր էլ կան: Արձանագրվել են բազում դեպքեր, որ բնակավայրը փոխած հիվանդը կարողացել է ձերբազատվել այդ հիվանդությունից: Թուրքերն այս հիվանդությանը բավական խանդով են վերաբերվում: Հայ գիտնականների շրջանում ասելիք է դարձել 1997 թվականին Երուսաղեմում պարբերական հիվանդությանը նվիրված միջազգային գիտաժողովի ժամանակ կատարվածը: Թուրք գիտնականները ելույթներ են ունեցել` փորձելով ապացուցել, որ պարբերական հիվանդությունը միայն հայերի կամ հույների մենաշնորհը չէ, որ թուրքերն էլ են հիվանդանում այս հիվանդությամբ: Կա այն տեսակետը, թե այս ախտը հնագույն գենի, հին ազգերի հիվանդությունն է, եւ գուցե այս հանգամանքն է դրդում թուրքերին իրենց եւս վերագրելու այս հիվանդությունը:
Ինչ էլ լինի, հիվանդության հստակ պատճառներն ու բուժումը հայտնի չեն:
ՀՀ ԳԱԱ մոլեկուլյար կենսաբանության ինստիտուտի տնօրեն, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ղարագյոզյանը, այնուամենայնիվ, պատմում է, որ երկրաշարժից հետո ծանր ստրես ապրած հիվանդներից շատերն առողջացել են: Սակայն ստրեսն ընդհանրական «դեղատոմս» չէ:
Հնարավոր է, որ հայ գիտնականների գյուտը բախտորոշ դառնա այս հիվանդությամբ տառապողների համար: Ժաննա Կծոյանի ղեկավարած գիտնականների խումբը հայտնաբերել է հատուկ մանրէների նյութափոխանակության միջոցով առաջացած այն նյութը, որ հայտնվում է միայն այդ հիվանդության ժամանակ: Հենց այդ նյութի կուտակումներն են նոպայի հանգեցնում: Միայն այս հիվանդության դեպքում այդ նյութի հայտնվելու փաստը հաստատվել է Մոսկվայում իրականացված հետազոտություններով:
Աշխատանքները շարունակելու եւ զարգացնելու Ժաննա Կծոյանի ներկայացրած ծրագիրը 360 հազար դոլարանոց ամերիկյան դրամաշնորհ է շահել: Հիվանդության բուժամիջոցը գտնելու հույսն իրական է այնքանով, որ յուրաքանչյուր մանրէ բնության մեջ իր հակամանրէն ունի, որի միջոցով կարելի է ներգործել նրա վրա:
Հայ գիտնականների հետ նաեւ ամերիկացիներ, ռուսներ ու անգլիացիներ են աշխատում: Երեւանյան կամ պարբերական հիվանդությունը մինչ օրս համարվել է գենետիկ հիվանդություն, որ ժառանգաբար կարող է փոխանցվել հաջորդ սերնդին:
Այս ախտը սովորաբար արտահայտվում է որովայնի, կրծքավանդակի շրջանում ուժեղ ցավերով, որոնք հետո լորձաթաղանթի բորբոքային երեւույթներ են առաջացնում: Հիվանդի համալիր հետազոտությունը, նույնիսկ վիրահատությունները որպես կանոն որեւէ շեղում չեն հայտնաբերում նրա օրգանիզմում:
Հայաստանում հիվանդների տարեկան միջին թվի 15 տոկոսը պարբերական հիվանդությամբ է տառապում: