Հայաստանն ունի 100-150 մլն դոլարի վարկավորման պահանջարկ
Փաստ է, որ հայաստանյան բանկերը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում զգալիորեն ընդարձակել են ծառայությունների ցանկը եւ վարկային ծավալները: Սակայն վարկավորման միջոցով անշարժ գույք կամ ավտոմեքենա ձեռք բերելը շատ ֆիզիկական անձանց համար դեռեւս անհասանելի է: Այսինքն, ոչ բոլոր քաղաքացիներն են կարողանում օգտվել հիպոթեկային վարկ ստանալու հնարավորությունից, քանզի չունեն վարկային պատշաճ պատմություն եւ վստահություն չեն ներշնչում բանկերին:
Վարկառուների հավաստմամբՙ վարկ վերցնելը բավական երկարատեւ ու բարդ գործընթաց է, բացի այդ, բարձր են նաեւ սահմանված տոկոսադրույքները:
Գերմանիայի վերականգնման վարկային հաստատության` KFW-ի հայաստանյան ներկայացուցիչ Կարապետ Գեւորգյանը այս կապակցությամբ որոշ պարզաբանումներ տվեց: Պատմական կարճ էքսկուրս անցկացնելով` նա առաջ բերեց այն փաստարկը, որ դեռեւս տասը տարի առաջ բանկերի սեփական միջոցներից հատկացվող վարկերի տոկոսադրույքները սկզբնական փուլում սահմանված էին 40-50%:
Երբ 1999-ից իր գործունեությունը սկսեց Գերմանա-հայկական հիմնադրամը, նրա միջոցով տրամադրվող վարկերի տոկոսադրույքները սկզբնական փուլում սահմանվեցին 30-36%` չխաթարելով շուկայի օրինաչափ զարգացումը: Վերջին յոթ տարիներին տոկոսադրույքները զգալիորեն նվազել են:
Իսկ վարկային հայտերի մշակման գործընթացը, Կ. Գեւորգյանի պարզաբանմամբ, այժմ որոշ չափով կարգավորվել է, այդ ժամանակահատվածը նախկինում կարող էր կազմել նույնիսկ 3 ամիս:
Իսկ ինչո՞ւ հիպոթեկը հասանելի չէ բոլոր խավերին եւ ինչո՞ւ ոչ բոլորը կարող են մուտք գործել վարկային դաշտ: KFW-ի հայաստանյան ներկայացուցիչը այս հանգամանքը բացատրում է նրանով, որ բանկերը գործում են խելամիտ ռիսկայնության գոտում, ուստի զգուշորեն են մոտենում հիպոթեկային վարկավորման գործընթացի իրականացմանը, հատկապես, որ Ռուսաստանում հիպոթեկային վարկավորումը սկսվել է 5-6 տարի առաջ, Ուկրաինայում` 3-4 տարի, իսկ Հայաստանում ընդամենը 1,5-2 տարի առաջ: Մեր զրուցակցից տեղեկացանք, որ մեր բանկային համակարգում ակտիվ հիպոթեկային վարկավորմամբ են զբաղվում 7-8 բանկեր եւ 2 վարկային կազմակերպություններ:
Վարկային ընդհանուր ծավալները ներկա դրությամբ կազմում են 18 մլն դոլար, ինչը հայաստանյան ներկայացուցչի համաձայն, փոքր ցուցանիշ է 100-150 մլն դոլարի շուկայի ներուժ ունենալու պարագայում:
«Իհարկե, շատերն են ցանկանում լավ բնակարան ունենալ, սակայն դրա համար պետք է կարողանան ժամանակին վերադարձնել վարկերը, որի համար պետք է ունենան կայուն եւ եկամտաբեր աշխատանք», նշեց Կարապետ Գեւորգյանը` հավելելով, որ քանի դեռ պրակտիկան մեզանում նոր է ներդրվել, ուստի բանկերը չունեն ռիսկերի գնահատման եւ կառավարման արդյունավետ մեխանիզմ:
«Յունիբանկ» ՓԲԸ վարչության նախագահ Վարդան Աթայանը համամիտ չէ այն կարծիքին, թե վարկավորման դաշտը բարդացված է, իսկ վարկավորման հասանելիությունը մատչելի չէ: Վարդան Աթայանը մեջբերեց այն տեսակետը, թե բոլոր երկրներում էլ հիպոթեկը հասանելի չէ բոլորին: Նա հայտնեց, որ վարկավորման գործընթացը պայմանավորված է քաղաքացու վճարունակ լինելով ու բավական մատչելի է մյուս երկրների հետ համեմատած: Տոկոսադրույքները բարձր են, քանի որ բանկերին հատկացվող ռեսուրսներն են թանկ, մատնանշում է պարոն Աթայանը` կարծիք հայտնելով, որ հիպոթեկային շուկայում չկա հատուկ սահմանված դրույքաչափ, որն էլ բանկերի միջեւ ստեղծում է մրցակցություն:
Վարկառուների այն հավաստիացմանը, թե գործառույթները երկարատեւ ընթացք են պահանջում եւ կարող են նույնիսկ 20 օր տեւել, Վ. Աթայանը փորձեց չհամաձայնել` տեղեկացնելով, որ դիմում ներկայացնելու պահից սկսած պետք է պայմանագիր կնքվի նախ նոտարի հետ, այնուհետեւ վկայական վերցվի կադաստրի ստորաբաժանումից, որ գնվող գույքը կալանքի տակ չէ: Վերոնշյալ գործընթացներն արդեն մի քանի օր են պահանջում, որը թերեւս բանկերի խնդիրը չէ:
Իսկ անհրաժեշտ փաստաթղթերից են անձնագրի, սոցքարտի, եթե վարկառուն ամուսնացած էՙ ամուսնության վկայականի առկայությունը, տեղեկություն բնակավայրից եւ եկամուտները հաստատող փաստաթուղթ կամ այլ երկրներից ֆինանսական օժանդակության փոխանցման կտրոն:
Զրույցից ակնհայտ դարձավ, որ իսկապես ոչ բոլոր քաղաքացիները կարող են հիպոթեկով բնակարան կամ այլ անշարժ գույք գնել, քանի որ միջինից ցածր խավը չի կարող լինել նույնքան վճարունակ, որքան լուրջ առեւտրով զբաղվողները, օրինակՙ գործարարները, որոնց համար էապես ձեռնտու է այս տարբերակով բնակարան գնելը, ինչպես հավաստեց պարոն Աթայանը:
Փորձեցինք հետաքրքրվել, թե որքան է կազմում «Յունիբանկի» վարկային ընդհանուր կապիտալը, որը Վ. Աթայանի տեղեկացմամբ 4 մլն դոլար է:
Կանխատեսումներ անելը երեւի թե վաղ է, թեեւ անշարժ գույքի առք ու վաճառքով զբաղվողները կարծիք են հայտնում, որ հիպոթեկային շուկայի զարգացման եւ վարկառուների թվի ավելացման պարագայում չի բացառվում անշարժ գույքի գների նոր բարձրացումը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ՆԱԶԱՐՅԱՆ