Այսօր ամենուր պատմական, հայրենամշակութային ցուցահանդեսներ են բացվում Ֆրանսիայումՙ Հայաստանի տարվա առիթով: Մեծ տոնակատարություն է նաեւ Մարսելումՙ նվիրված հայոց գրերի գյուտի 1600-ամյակին:
Ցուցահանդեսը կոչվում է «Հայաստանՙ գրության մոգականությունը», որի աշխատանքները ղեկավարում է մաթեմատիկոս, պատմաբան Արմեն (Կլոդ) Մութաֆյանը: Հայաստանից յոթ հաստատություններ են մասնակցում ցուցահանդեսին. պատմության թանգարանը, Մատենադարանը, գրականության եւ արվեստի թանգարանը, Մայր աթոռ Սբ. Էջմիածինը, Ստեփանակերտի պատմության թանգարանը, ժողովրդական ստեղծագործության թանգարանը:
Ցուցահանդեսում ներկայացված են նաեւ հայ երեք ամենախոշոր եւ կարեւոր մշակութային գաղութներըՙ Իտալիայի միջնադարյան գաղութը, Արեւելյան Եվրոպայի եւ Ղրիմի գաղութները: Հատուկ բաժին է տրվել այդ երեք մշակութային գաղութներին, որոնք տպագրական ոլորտում շատ մեծ դեր են ունեցել ժամանակին:
Չնայած Ֆրանսիայի Անտոնի քաղաքում այսօր գործում է «Նոր Ջուղա-400 տարի» մշակութային ցուցահանդեսը, սակայն Մարսելիՙ հայ գրերի գյուտի 1600-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսում իր ուրույն տեղն է ունենալու նաեւ «Նոր Ջուղա-400 տարի» ցուցահանդեսը, որը մեզ հաղորդակից է դարձնում Պարսկաստանի հայկական համայնքի ներկայությանն Սպահանում: Հայերը 4 դար պահեցին հոգեւոր եւ պատմական ինքնությունն իսլամական շրջապատում իրենց ճարտարապետության, նկարչության եւ արվեստի շնորհիվ:
Ցուցահանդեսի զարդը 16-րդ դարի «Գոհար» գորգն է, որը հայտնաբերվել է ԱՄՆ-ում: Առաջին անգամ ցուցահանդեսը կզարդարի նաեւ Լվովի ավետարանը, որը բերվելու է Լեհաստանի ազգային թանգարանից: Մեզ համար անակնկալ է, որ ցուցահանդեսում ցուցադրվելու է Սիմեոն Լեհացու ինքնագիրը, որը նույնպես կորած էր համարվում:
Մարսելի ցուցահանդեսին ավելի հանգամանորեն «Ազգը» կանդրադառնա Արմեն (Կլոդ) Մութաֆյանի հետ «Հայաստան, գրության մոգականությունը» թեմայով մեր հարցազրույցում:
ԳՈՀԱՐ ԱՃԵՄՅԱՆ