142 հազար հաշմանդամներ դեռ մատչելի միջավայր են ուզում
Հաշմանդամների խնդիրներով զբաղվող տասնյակ հասարակական կազմակերպություններ կան Հայաստանում, որոնց ջանքերը սակայն մինչեւ այսօր գոնե մատչելի միջավայր ստեղծելու հարցում բավարար արդյունք չեն տվել: Մեր երկրում կան մոտ 142 հազար հաշմանդամներ, որոնցից 11 հազարը երեխաներ են: Ինչպե՞ս պիտի նրանք ինտեգրվեն հասարակությանը, երբ առ այսօր լուծված չէ թիվ մեկ` միջավայրի մատչելիության խնդիրը. հաշմանդամները կանգնած են ազատ տեղաշարժվելու խնդրի առաջ, իսկ քաղաքում կառուցված թեքահարթակները բավական չեն:
Հաշմանդամների «Փյունիկ» միության երեկ հրավիրված հանդիպման ժամանակ միության նախագահ Հակոբ Աբրահամյանը շեշտեց, որ այսօր հաշմանդամների խնդիրներին ուշադրություն դարձնելու առումով վիճակն ավելի բարվոք է` շատացել են հաշմանդամների հիմնախնդիրներով զբաղվող հասարակական կազմակերպությունները (ՀԿ), սերտացել է համագործակցությունը պետական կառույցների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ, ստեղծվում են նոր թեքահարթակներ: Միության նախագահը իրավացիորեն նկատեց, որ հաշմանդամների խնդիրներով զբաղվող ՀԿ-ների ավելացումը դեռ չի նշանակում, թե խնդիրները լուծվում են: Հակոբ Աբրահամյանի խոսքով, հիմնական խնդիրը մնում է չհարմարեցված միջավայրը, որտեղ սահմանափակ կարողություններ ունեցող հաշմանդամները չեն կարողանում ազատ տեղաշարժվել: Խնդիր է նաեւ հաշմանդամների աշխատանքի հարցը:
Հաշմանդամների խնդիրներով զբաղվող ՀԿ-ների կատարած աշխատանքի արդյունքը բավարար չէ այն պատճառով, որ մեզ մոտ, ըստ օրենքի, ՀԿ-ներն առանձին ֆինանսավորում չունեն, որպեսզի կայուն գործունեություն իրականացնեն: Այս կարծիքին է հաշմանդամների «Յունիսոն» կազմակերպության նախագահ Արմեն Ալավերդյանը, ում խոսքով, հաշմանդամների հարցերով զբաղվող ՀԿ-ներն անընդհատ մտավախություն ունեն, որ դրամաշնորհների ավարտից հետո նոր դրամաշնորհ չի լինի, հետեւաբար աշխատանքի շարունակականությունը չի ապահովվի. «Իսկ դրամաշնորհի համար մրցակցությունն արդեն իսկ լավ նախապայման չէ համագործակցության համար»: Պարզ է, թե ինչ հանգրվանում է մի հարցի լուծումը, եթե շատ բան կախված է դրամաշնորհներ հայթայթելուց:
Որպես հաշմանդամների հաջորդ խնդիր` Արմեն Ալավերդյանը մատնանշեց հաշմանդամների աշխատանք չունենալը. «Աշխատունակ հաշմանդամների 8 տոկոսն է ապահովված աշխատանքով, իսկ թոշակների չափն ամոթ է նույնիսկ»: Նրա տեղեկացմամբ, բավականաչափ հաշմանդամներ այսօր աշխատում են «Վիվասել» ընկերությունում եւ կատարում են այն աշխատանքը, ինչ մյուսները: «Յունիսոն» կազմակերպության նախագահը համոզված է, որ մեզ մոտ էլ պետք է լիներ Եվրոպայում ընդունված քվոտաների համակարգը, երբ օրենքը բոլոր հիմնարկներին պարտադրում է որոշակի քանակի հաշմանդամների աշխատանքի վերցնել. «Մեզ մոտ ասում են` ինչպես կարող ենք մասնավորին պարտավորեցնել, որ աշխատանքի վերցնի հաշմանդամի: Դրա համար օրենք կա, ինչպես են, օրինակ, մասնավորին պարտավորեցնում հարկեր վճարել: Եթե նման օրենք այստեղ էլ լինի, զբաղվածության հարցը կլուծվի»:
Սպորտի եւ երիտասարդության հարցերի փոխնախարար Արթուր Պողոսյանը «Ազգի» հետ զրույցում նշեց, որ իրենց նախարարության գործառույթի շրջանակում փորձում են ներգրավել երիտասարդ հաշմանդամներին միջոցառումներում եւ տարատեսակ խաղերում: Իսկ սպորտի մասով` նախարարությունը համագործակցում է «Փյունիկ» ՀԿ-ի հետ` պարաօլիմպիկ խաղերում հաշմանդամներին ընդգրկելու համար: Փոխնախարարը տեղեկացրեց նաեւ, որ սպորտի եւ երիտասարդության հարցերի նախարարությունը հաշմանդամների խնդիրների լուծմանն աջակցում է որոշ ծրագրեր ֆինանսավորելով:
ԳՈՀԱՐ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ