Միջազգային գիտաժողով Երեւանում
Ա. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
Երեւանում երեկ մեկնարկած «Ընդլայնված սեւծովյան տարածաշրջան. միջազգային եւ տարածաշրջանային անվտանգության հեռանկարներ» միջազգային երկօրյա գիտաժողովի կազմակերպիչը Հայկական միջազգային տնտեսական հետազոտությունների խումբն (AIPRG) է` Շվեդիայի շրջանավարտների հայաստանյան միության հետ համատեղ եւ ԵԱՀԿ, ՆԱՏՕ, Նիդեռլանդների Թագավորության դեսպանատան ու ԵՊՀ շրջանավարտների միության հովանավորությամբ:
Գիտաժողովին մասնակցում են քաղաքական-հասարակական գործիչներ, վերլուծաբաններ, ԶԼՄ ներկայացուցիչներ մի շարք նախկին խորհրդային երկրներից, նաեւ Բուլղարիայից, Ռումինիայից, Հունաստանից, Թուրքիայից, Սլովենիայից, Գերմանիայից, Մեծ Բրիտանիայից, Պորտուգալիայից եւ ԱՄՆ-ից: «Ընդլայնված սեւծովյան տարածաշրջան» հասկացությունը վերաբերում է Սեւ ծովի ափամերձ պետություններին, Մոլդովային, Հունաստանին եւ Հարավային Կովկասի երկրներին:
AIPRG-ի գործադիր տնօրեն Տիգրան Մկրտչյանի խոսքերով, գիտաժողովի նպատակն է խթանել ընդլայնված սեւծովյան հասկացության քննարկումները, որոշել Հայաստանի դերն այդ տարածաշրջանում եւ խոսել անվտանգության խնդիրներից:
Ողջույնի խոսքով հանդես եկած Հարավային Կովկասում ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Պիտեր Սեմնեբիի խոսքերով, սեւծովյան տարածաշրջանում համագործակցությունը առաջնահերթություն է ԵՄ համար, հատկապես որ Հարավային Կովկասը մոտեցել է ԵՄ սահմաններին` Բուլղարիայի եւ Ռումինիայի եվրոընտանիք մուտքից հետո եւ ԵՄ-տարածաշրջանի երկրներ համագործակցության հիմնական մեխանիզմն էլ այդ երկրներում իրագործվող Եվրոպական նոր հարեւանության ծրագիրն է:
Միեւնույն ժամանակ, Սեւ ծովի ավազանի երկրները կարեւորվում են նաեւ տրասնպորտային եւ էներգետիկ հաղորդակցության ու ճանապարհների բազմազանությամբ` Կենտրոնական Ասիայից եւ Միջին Արեւելքից Եվրոպա գծի կտրվածքով: Ռուսաստանը, Թուրքիան եւ Իրանն էլ, ըստ Սեմնեբիի, իրենց յուրահատուկ դերով ու շահերով տարածաշրջանը դարձնում են հանդիպման վայր ԵՄ շատ կարեւոր գործընկերների եւ միջազգային ուժերի համար:
Սեմնեբին գտնում է, որ չլուծված հակամարտությունները մեր տարածաշրջանում խոչընդոտում են Կովկասում կայունության հաստատմանը: Ու չնայած տնտեսական անսպասելի աճին` տարածաշրջանն, ըստ Եմ ներկայացուցչի, դեռ ասոցացվում է խնդիրների ու հակամարտությունների հետ: Բացի այդ, փակ սահմանները Ռուսաստանի ու Վրաստանի, Հայաստանի ու Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի միջեւ թույլ չեն տալիս օգտագործել տարածաշրջանի ներուժը:
ԵԱՀԿ երեւանյան գրասենյակի ղեկավարի տեղակալ Մարկ Բոյանիչի խոսքերով, ՆԱՏՕ-ն, ԵԱՀԿ-ն, ԱՊՀ-ն կարող են ապահովել սեւծովյան տարածաշրջանի երկրների, մասնավորապես` Հարավային Կովկասի կայուն զարգացումը: Ըստ Բոյանիչի, լայն իմաստով, մեր տարածաշրջանը բնորոշվում է ոչ միայն հակամարտություններով, այլեւ ապօրինի միգրացիայով եւ թմրանյութերի շրջանառությամբ, ընդ որում, հակամարտություններն էլ հենց հիմք են կազմակերպված հանցավորության ձեւավորման համար:
Այսօր գիտաժողովի աշխատանքները կշարունակվեն` ընդլայնված սեւծովյան տարածաշրջանի համար ինստիտուցիոնալ եւ գլոբալ մարտահրավերների, տարածաշրջանային դերակատարների տեսակետների, համատեղ հնարավոր ռազմավարության հարցերի քննարկմամբ: Եվ եթե երեկ «Գոլդեն փալաս» հյուրանոցում գիտաժողովի ընթացքում ղարաբաղյան հակամարտությանն անդրադարձավ Վլադիմիր Կազիմիրովը` հակամարտության չեզոքացումը որպես սեւծովյան տարածաշրջանային ապահովության եւ համագործակցության համար անհրաժեշտ պայման ներկայացնելով, ապա այսօր ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալի օգնական Մեթյու Բրայզան կներկայացնի ընդլայնված սեւծովյան տարածաշրջանի կտրվածքով ԱՄՆ ռազմավարական տեսակետը: Ի դեպ, միեւնույն ժամանակ ղարաբաղյան հակամարտության հարցով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ամերիկացի համանախագահ Բրայզան, ֆրանսիացի եւ ռուս համանախագահների հետ արդեն երեկ Երեւանում էր` Բաքվում հանդիպումներից հետո: