«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ

ՄԵՆՔ ՇԱՏ ԱՎԵԼԻ ՎՃՌԱԿԱՆ ԵՆՔ, ՔԱՆ ՆՐԱՆՔ, ՈՒՄ ՀԱՅՀՈՅԱԽԱՌՆ ԱՐՏԱՀԱՅՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՀԱՃԱԽԱԿԻ ՀԵՌՈՒՍՏԱՏԵՍՈՒԹՅԱՄԲ ԼՍՈՒՄ ԵՔ

Հարցազրույց ՀՀ նախագահի թեկնածու Վահան Հովհաննիսյանի հետ

- Պարոն Հովհաննիսյան, Դաշնակցությունը հանձին ձեզ հանդես է գալիս իր թեկնածուով, ինչը նախկինում չկար, այսինքնՙ կայի՞ն ինչ-որ պայմանավորվածություններ նախագահ Քոչարյանի հետ, որոնք դադարում են գործել նրա հեռանալու հետ, ինչով եւ պայմանավորված ՀՅԴ-ն հանդես է գալիս իր թեկնածուով:

- Բնականաբար մենք սերտորեն աշխատել ենք նախագահ Քոչարյանի հետ ոչ միայն ներհայաստանյան հարցերով, այլեւ միջազգային` ցեղասպանության ճանաչման հետապնդումը բարոյական ոլորտից քաղաքական ոլորտ է անցել եւ այլն: Բայց, իհարկե, ամենակարեւորը Արցախի հարցն է, որտեղ մենք գիտեինք նրա դիրքորոշումը, այդ դիրքորոշումը նաեւ համաձայնեցված է եղել, թեեւ տարբերություններ կան դետալների մեջ, նախագահ Քոչարյանի եւ նրա թիմի` արտգործնախարարի մոտեցումների եւ պատկերացումների մեջ, բայց դրանք իսկապես վերաբերում են միայն դետալներին, սկզբունքային առումով մեր միջեւ եղել է փոխհամաձայնություն: Նման փոխհամաձայնություն այլեւս չկա, կարող է առաջանալ, չառաջանալ, ամեն ինչ կախված է նրանից, թե ինչպես կավարտվեն ընտրությունները: Վերջապես մեզ համար ակնհայտ է, որ այն թերությունները, որոնք կային 90-ական թվականներին, ամբողջությամբ վերացված չեն: Եվ սա է պատճառը, որ նպատակահարմար ենք գտնում սեփական թեկնածուով առաջ գնալ:

- Եթե խոսենք թերությունների մասին, ո՞ր խնդիրներն են, որոնց հատկապես պատրաստ եք ուշադրություն դարձնել:

- Հիմնական արատները, որոնք այսօր մեր կյանքում կան կապված կոռուպցիայի հետ, լիբերալիստական մոտեցումների բոլորովին անսանձ եւ անխոհեմ կիրառման հետ, արդարության բացակայության, սոցիալական ծրագրերի անտեսման, կադրային ուղղակի ձախողումների հետ, ապա, այո, դրանք իսկապես արմատավորված էին 90-ականներին, բայց սահուն եկել անցել են նաեւ մեր ժամանակները, եւ եթե դրանց արմատները 90-ականներում ենՙ ՀՀՇ-ական ժամանակաշրջանում, ապա դա բացարձակապես չի արդարացնում դրանց գոյությունն այսօր: Սրանք են այն նպատակակետերը, որոնք պետք է իմ ընտրվելու պարագայում ուշադրության կենտրոնում լինեն:

- Միջազգային կառույցների վերջին հաշվետվությունների համաձայն, Հայաստանը կոռուպցիայի ցուցանիշով հետընթաց է ապրել:

- Այո, չնայած որոշ կազմակերպական լուծումների փորձ արվեց, բայց դրանց արդյունավետությունը մենք բարձր չենք գնահատում:

- Իշխանությունները նույնպես խոսում են կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին, սակայն մինչ օրս չենք տեսել ոչ մի բարձրաստիճան կոռուպցիոների, որը կանգնի դատարանի առաջ: Հնարավո՞ր են այդպիսի քայլեր, եթե դուք ընտրվեք նախագահ:

- Դրանք ոչ միայն հնարավոր են, դրանք շատ արագ տեղի կունենան: Ու ոչ միայն նրանք, որոնք կգնան դրան ապագայում, այլեւ նրանք, ովքեր արդեն գնացել են: Առնվազն, ճչացող դեպքերը, որոնք կասկածի առարկա չեն, որոշ դեպքերում պետք է վերանայվեն, շատ բան կա վերանայելու: Սկսված պրիվատիզացիոն գործարքներում առկա պայմաններից, մինչեւ ակնհայտորեն անարդար դատավճիռները, որոնց մենք վերջին ժամանակներում ականատես ենք եղել: Այսինքնՙ եթե դրանք չարվեն, ի՞նչ երաշխիք, որ չեն կրկնվի ապագայում:

- Դատական համակարգում առկա որոշումները, որոնք շատ դեպքերում անարդար են, ժողովրդի մեջ կարծիք են ստեղծում, որ անարդար երկրում ենք ապրում: Դաշնակցությունն ունի՞ մեխանիզմներ կամ կա՞ն դրանք ձեր ծրագրում, որոնք կօգնեն այդ դատական կոռուպցիոն երեւույթների դեմ պայքարել:

- Դաշնակցության մեխանիզմների մասին չպետք է մենք խոսենք, այլ նախագահի ձեռքում եղած մեխանիզմների, որովհետեւ դաշնակցականը դառնալով նախագահ բոլորինն է, նա միայն Դաշնակցության նախագահը չէ: Իսկ նախագահն ունի հզոր լծակներ: Օրինակ, կոնկրետ այն ասպարեզում, որի մասին դուք հիշատակեցիք, կա արդարադատության խորհուրդ եւ արդարադատության խորհուրդն է, որ պետք է ձեռնամուխ լինի մի շարք ճչացող, աղաղակող անարդարությունների եւ դրանց հետեւանքների վերանայմանը:

- Դաշնակցությունը վերջին տարիներին իշխանության մաս է կազմել, հնարավոր չէ՞ր այս հարցերը լուծել այդ ժամանակ:

- Ոչ, որովհետեւ թյուր պատկերացում կա, որ իշխանության մեջ մասնակցությունն ամբողջական պատասխանատվության տակ է դնում: Մենք երբեք չենք խուսափել այն մասով պատասխանատվությունից, որ մասը մեզ վստահվել է: Ընդ որում վստահվել է ոչ թե որպես նվեր կամ լավություն, այլ դա մեր շահած ձայների ու մեր աճող քաղաքական ազդեցության արդյունքն է: Սակայն չեք կարող դրախտ ապահովել մի ոլորտում, մնացած ոլորտները, ասենք, թողնելով աղբակույտի մեջ: Դա հնարավոր չէ, որովհետեւ կառավարման համակարգը, ամբողջ պետական սիստեմը փոխկապակցված է եւ միայն համակարգային փոփոխությունները կարող են բարելավում բերել առանձին ոլորտներում: Օրինակ, ինձ հաճախ հարց են տալիսՙ կրթության ոլորտում կոռուպցիա կա՞, թե՞ չկա. կա՞, բա կրթության նախարարը դաշնակցական է: Մոռանում են երկու բան, առաջինը` անհնարին է ապահովել բացարձակապես իդեալական վիճակ առանձին ոլորտում: Երկրորդՙ կրթական համակարգի կադրային եւ վարչական ամբողջ մասը հանձնված է տեղական ինքնակառավարման պատասխանատվությանը, եւ նախարարությունը հիմնական քաղաքականությունը որոշողն է միայն: Գուցե վաղ էր դեռ չկայացած տեղական մարմիններին հանձնել այս կամ այն համակարգի կոնկրետ հիմնարկները, բայց քայլն արդեն արված է, եւ մենք պետք է գնանք այդ մարմիններն ուժեղացնելու ճանապարհով: Սակայն համակարգային փոփոխությունների պարագայում այս հարցերն էլ են լուծվում:

- Կա կարծիք, թե դիմակայությունը, որը սրվում է Սերժ Սարգսյանի եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի միջեւ, նպաստում է երրորդ ուժի հզորացմանը: Դուք ընկալո՞ւմ եք ձեզ որպես այդ երրորդ ուժ:

- Ես ոչ թե ինձ ընկալում եմ, ես հենց այդ ուժն եմ, որ կամ: Բայց ճիշտ չի լինի մտածել, որ մեզ եկող ձայները կամ մեր էլեկտորատը աճում են արհեստականորեն ստեղծված բեւեռների հակադրության արդյունքում: Մենք այսպես թե այնպես բերում ենք մեր ձայները: Եթե ատելության քարոզչությունից մի կողմից եւ անպատժելիությունից մյուս կողմից հիասթափված ժողովուրդը գալիս է դեպի մեզ, ապա դա բնականոն է, սա արհեստական հակադրության հետեւանք չէ:

- «Ժառանգությունը» կոչ արեց մի քանի ընդդիմադիր թեկնածուների միավորվել եւ այդ թեկնածուների մեջ նաեւ ձեր անունն էր: Դուք ձեզ համարո՞ւմ եք ընդդիմադիր թեկնածու:

- Տվյալ պահինՙ այո: Մեր երկրում, ցավոք, ընդդիմություն հասկացությունը աղավաղված է: Այնպիսի պայմաններ են ստեղծված, եւ դա, իմիջիայլոց, 90-ական թվականներից է գալիս, երբ ընդդիմությունը ընկալվում է որպես բարիկադից այն կողմ թշնամական ուժ ու երեւույթ: Ընդդիմությանը դնում են նեղը, այնպիսի պայմանների մեջ են նետում, որ նրան ոչինչ չի մնում, բացի հայհոյելուց, եւ դա էլ հնարավորություն է տալիս իշխանությանը էլ ավելի սեղմելու նրա հնարավորությունը: Սա նաեւ ընդդիմության անճարակության հետեւանք է, որովհետեւ ընդդիմությունը չպետք է թույլ տա իրեն այդ վիճակի մեջ դնել: Սակայն Դաշնակցությունը այդ դասը վաղուց արդեն սովորել է, եւ մենք շատ հստակ, եվրոպական քաղաքակիրթ սխեմաներով ենք շարժվում: Մենք չունենք մեր օրակարգի մեջ ընտրությունից ընտրություն ընկած ժամանակահատվածում ամեն օր իշխանափոխության հարց: Ինչպիսին, ցավոք, միշտ ունեցել է եւ ունի ընդդիմությունը: Մենք հասկանում ենք, որ իշխանափոխության ժամանակն ընտրություններն են, որից հետո սակայն սկսվում է աշխատանքը: Եթե ես հաղթեմ, բնական է, հանրապետականների հետ պիտի աշխատեմ, ինչպես նաեւՙ նույն «Ժառանգության» կամ այլ ուժի: Եթե ուրիշը հաղթի, մեր կուսակցությունը նորից աշխատելու է եւ նեղացածի կեցվածքի, ծայրահեղ դրսեւորումների չի գնա: Իհարկե, սա կախված է նաեւ նրանից, թե ինչպես կանցնեն ընտրությունները, որը նույնիսկ ավելի կարեւոր հարց է, քան այն, թե ով կընտրվի: Բայց ես կարծում եմ, որ փոխադարձ վստահության, ավելի տոլերանտ վերաբերմունքի ժամանակներն են եկել, դրա համար մենք մեր քարոզարշավի մեջ, ինչպես տեսնում եք, ոչ մեկին ո՛չ հայհոյում ենք, ո՛չ կեղտոտում, սա մեր ոճը չէ: Մենք գտնում ենք, որ ընդդիմությունը պետք է լինի մասնակից կարեւորագույն որոշումների կայացմանը: Իհարկե, ընտրությունների արանքում դու կարող ես համագործակցել կամ պայքարել ինչ-որ քաղաքական ուժերի հետ կամ դեմ: Բայց ընտրությունների ժամանակ դու բացարձակապես ինքնուրույն ես եւ ինքնուրույնությունը արտահայտվում է ընդդիմադիր կեցվածքով: Բնականաբար մենք այսօր այդ կեցվածքի մեջ ենք, պարզապես մեր ընդդիմադիր կեցվածքը տարբերվում է ընդունված լաչառական մոդուսից, դրա համար էլ շատերը զարմանում են: Բայց մենք շատ ավելի վճռական ենք, քան նրանք, ում հայհոյախառն արտահայտությունները մենք հաճախակի հեռուստատեսությամբ լսում ենք:

- Անդրադառնանք հայհոյախառն արտահայտություններին: Ընտրությունների ընթացքում նորից լսվում է, եւ շատ հաճախ առաջին նախագահի ճամբարից, հայաստանցի-ղարաբաղցի այդ արհեստական հակադրությունը: Չե՞ք կարծում, որ սա Հայաստանի զարգացման առումով վտանգավոր է:

- Սա ոչ միայն Հայաստանի զարգացման առումով է վտանգավոր: Սա մեր ազգի ընդհանուր շահի գիտակցմանն ուղղված հարված է, իսկ այդ ընդհանուր շահի գիտակցումը մեր երկրի ընդհանրապես շարժիչ ուժն է: Մեր ժողովրդի ազգի վերածվելու հիմնական գործոնն է: Եթե մենք սկսենք մասնատել մեր ազգի շահերը ղարաբաղյան շահերի եւ հայաստանյան շահերի, հաջորդ քայլը կարող է լինել երեւանցիների շահերը հակադրել զանգեզուրցիների կամ շիրակցիների շահերին եւ դա վերջն է թե՛ ազգի, թե՛ պետության:

- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում ազատագրված տարածքների խնդրին, որովհետեւ այստեղ կան տարբեր կարծիքներՙ տալ-չտալ:

- Նախ ասեմ, որ տալ-չտալու հարց Դաշնակցության համար ընդհանրապես չկա եւ ինձ համար էլ ընդհանրապես չկա: Եվ ոչ թե զգացական պատճառներով, արյուն ենք թափելՙ չենք կարող տալ, դա չէ խնդիրը: Խնդիրն այն է, որ Հայաստանն, ի դեմս մեր նախագահի եւ արտգործնախարարի, բազմիցս հայտարարել է իր պատրաստակամությունը փոխզիջումների եւ դա արվել է, նույնիսկ մի քիչ էլ չափն ենք անցել: Այն դեպքում, երբ Ադրբեջանի կողմից մենք երբեք չենք լսել նրանց զիջումի ճիշտ արտասանված բովանդակությունը: Նրանք էլ են հայտարարում, որ փոխզիջումների են պատրաստ, բայց դրան անմիջապես հաջորդող նախադասության մեջ ասում են, որ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը պիտի վերականգնվի անվերապահորեն եւ դրանով զրույցը վերջանում է: Այսինքն, լսել ենք միայն տարածքային ամբողջականություն եւ որպես այլընտրանք պատերազմ: Եթե մեզ այդ երկու այլընտրանքի առջեւ են դնում, ապա ես կարծում եմՙ Հայաստանը ընդհանրապես չպետք է տարածքների մասին խոսի: Մենք հայտարարել ենք, որ պատրաստ ենք փոխզիջումների, այդ փոխզիջումների մեր կողմի բովանդակությունը կարող է քննարկման առարկա դառնալ միայն այն ժամանակ, երբ Ադրբեջանը հստակ կասի, թե որն է իր զիջման սահմանը: Սա չի արվել, ուրեմն խոսակցությունն ավելորդ է:

- Սկսվել է քարոզարշավը, դուք եղել եք շրջաններում: Ձեր տպավորությամբ ինչպե՞ս է բնակչությունն ընտրություններին տրամադրված:

- Ինձ ուրախացնող հանգամանքներ կան: Ակտիվ տարրի տոկոսը կարծես թե սկսում է աճելՙ հետաքրքրված մեր ծրագրերով, մեր առաջարկներով: Օրինակ, արդեն 150 հազարից ավելի քաղաքացիներ ինձ հետ համաձայնագիր են կնքել: Մեր այդ ակցիան բավականին հաջող է ընթանում, մենք մոտենում ենք այն թվին, որքան ձայն էինք հավաքել խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, ես վստահ եմ, որ մենք կարող ենք կրկնապատկել այդ թիվը: Սա նշանակում է, որ հետաքրքրություններն աճում են: Կլինե՞ն, թե՞ ոչ մեծ խախտումներՙ ես չգիտեմ, ես գիտեմ, որ իշխանության վերարտադրման ռեզերվը հիմնականում ոչ թե կատարված ծրագրերն են, ցավոք սրտի, դրանք միայն մեկ մասով, որովհետեւ մենք չենք կարող նաեւ ժխտել, որ ինչ-որ դրական միտումներ 90-ական թվականներից հետո մեր կյանք մտել են, ոչ անհրաժեշտ տեմպերով եւ ուղղություններով, բայց կան:

Բայց մյուս կողմիցՙ այն հարցերը, որ մեզ ուղղում են, այն հետաքրքրությունը, որ կա դահլիճային կամ բացօթյա հանդիպումներում, ցույց են տալիս, որ մեր հասարակության մեջ հետաքրքրությունը բարձր է, եւ եթե նորմալ ընթացք ապահովվի ընտրություններում, ես գտնում եմ, որ իմ հաջողելու շանսերը շատ բարձր են:

Հարցազրույցը վարեց ԱՐՄԵՆ ՄԱՆՎԵԼՅԱՆԸ