ՀՀԿ փոխնախագահ, ՀՀԿ խորհրդարանական խմբակցության նախագահ Գալուստ Սահակյանի հետ զրույցն սկսեցինք նոյեմբերի 28-ին կայանալիք ՀՀԿ հերթական համագումարի թեմայից:
Գ.Ս.- Հերթական համագումար է, որի ժամանակ կուսակցության նախագահի եւ երկրի նախագահի ողջ զեկույցը կվերաբերի ե՛ւ կուսակցական աշխատանքներին, ե՛ւ երկրի քաղաքական խնդիրներին, որի հիման վրա կձեւավորվի մեր հետագա մարտավարությունը` կապված այսօրվա ակտուալ հարցերի հետ:
- Մասնավորապես ո՞ր հարցերի պատասխանին եք սպասում այդ համագումարից:
- Հայ-թուրքական հարաբերությունների, ինչպես նաեւ քաղաքական այլ հարցերի մասին խոսք կլինի համագումարում, կարծում եմ, բայց մեր մոտեցումները ձեւավորվում են տարիներ շարունակ քննարկումների արդյունքում, որոնց հետեւանք է կուսակցության նախագահի գործունեության սատարումը մեր կողմից: Այսինքն` հայ-թուրքական հարաբերությունների առումով էլ մեր որոշմամբ է եղել, էնպես որ առավել մեծ խորությամբ ներկայացնելու խնդիր չկա. թռուցիկ, քաղաքական վերլուծություն կլինի, երեւի ելույթներն էլ դրան կնպաստեն: Բայց ահա կուսակցության կանոնադրական փոփոխությունների խնդիր ունենք` կապված կուսակցությունների մասին օրենքին եւ ընտրական օրենսգրքին մեր կանոնադրությունը համապատասխանեցնելու հետ: Ընդ որում` այդ երկու օրենքներն էլ համապատասխանեցնելու խնդիր կա, որի վերաբերյալ արդեն օրենսդրական նախաձեռնություն ունենք Ազգային ժողովում: Տարածքային սկզբնական կառույցների ամրապնդման նոր խնդիրներ ենք առաջ քաշել, սրա հետեւանքով նաեւ կանոնադրության մեջ կազմակերպական բնույթի փոփոխություններ ենք կատարել: Համագումարը կընտրի նոր խորհուրդ, նոր գործադիր մարմին:
- Ձեր կարծիքովՙ Դուք կփոխարինվե՞ք, թե՞ կմնաք ՀՀԿ փոխնախագահի պաշտոնում:
- Համագումարը կորոշի, չեմ կարծում, որ մեծ փոփոխություններ կլինեն:
- Իսկ խորհրդի բավական մեծ կազմը այդպես էլ մնալո՞ւ է:
- Կուսակցության ղեկավար երկրորդ մարմինն ըստ էության գործադիր մարմինն է, իսկ խորհուրդը ներկայացուցչական մարմին է ընդամենը, էնպես որ նրա մեծությունն ու փոքրությունը կախված է նրանից, թե կուսակցական էլիտան որքանով է ներկայացված, բայց, կարծում եմ, թվի առումով էլ մեծ փոփոխություններ հազիվ թե լինեն: (ՀՀԿ գործադիր մարմինը 13 անդամ ունի, խորհուրդը ներկայացված է 100-ից ավելի անդամներով):
- Տեր-Պերոսյանի վերջին ելույթի երկասացությունները ինչի՞ հետեւանք կարող էին լինել, արդյո՞ք նա ակնկալիք ուներ ՀՀԿ-ի լիդեր երկրի նախագահից, ինչպես որոշ քաղաքական այրեր են կարծում, արդյո՞ք սա կամուրջ գցող մի ելույթ էր իր որոշ մասով:
- Տեղյակ եմ ե՛ւ ելույթից, ե՛ւ դրան տրված տարբեր քաղաքական գնահատականներից: Չէի ցանկանա այդ հարցին անդրադառնալ, բայց գնահատականս հետեւյալն է. եթե մի ուրիշ երկրում ապրեինք, երբ ընդդիմությունն ընդդիմություն է, դիմությունը` դիմություն, եւ փոխհարաբերությունների ինչ-որ դաշտ է ստեղծված, իհարկե դրական գնահատական կլիներ, բայց իմ կարծիքով` դա հերթական խաղ է, թեպետ եւ շատ գրավիչ մասեր կան` կապված երկրի նախագահի անձի հետ, բայց չեմ կարծում, որ դա էդպես լուրջ քաղաքական ընկալումների եւ հետեւություններ անելու զեկույց կամ ելույթ է:
- Խաղն ինչո՞ւմ է:
- Դժվար է այս պահին գնահատել, տարբեր մեկնաբանություններ կարող են լինել` կարող է եւ խայծի տպավորություն թողնել. ընդդիմադիր խմբավորումներ կան, չէ՞, որ ասում են` ներկայիս իշխանությունները համագործակցում են ՀԱԿ-ի հետ: Իհարկե, ես դրական կգնահատեի, եթե բաց համագործակցություն լիներ կամ խոսք գնար այդ մասին, իսկ փակ համագործակցություն բնավ չունենք որեւէ ձեւով:
- Այսինքն` համագործակցելու ինչ-որ հնարավորություն տեսնում եք...
- Իհարկե, մենք կցանկանանք` կարեւորագույն եւ համազգային բաղկացուցիչ պարունակող երեք պետական եւ քաղաքական խնդիր ունենք, եւ պատահական չէ, որ մեր նախընտրական քարոզչության եւ նախագահի ընտրությունների ժամանակ այսօրվա նախագահը այդ համագործակցության կոչն ուղղեց...
- Բայց դրանից շատ ժամանակ անցավ, դեպքեր կատարվեցին, ընդդիմության վերաբերմունքն էլ ավելի կոշտացավ...
- Չէ, դա ընդամենը փորձ էր, իշխանությունը վերցնելու-զավթելու միտումներ էին, հիմա եկել է այն պահը, երբ կարծեք թե հուսահատ վիճակում ճիչեր են էսպես արձանագրվում, բայց այն, ինչի մասին մենք տեղյակ ենք, նոր պարզաբանվում է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի միջոցով:
- Հայ-թուրքական մասով առաջին նախագահի հնչեցրած անհամաձայնությունների եւ համաձայնությունների առումով` համաձա՞յն եք, դե՞մ եք... Բացի այդ, Ձեր կարծիքով, դադա՞ր է այս պահին հայ-թուրքական հարաբերությունների առումով, ի՞նչ դեր ունի (կամ պիտի ունենա) իշխանությունը, ինչ դեր` ընդդիմությունը:
- Նախ շատ դրական եմ գնահատում ցանկացած քաղաքական ուժի, որը կփորձի այսօրվա մեր քաղաքական օրակարգի հասունացած երեք խնդիրների քննարկումներ ծավալել, տեսակետներ հայտնել, ի դեպ` այդ խնդիրներում հարկ է, որ համագործակցեն բոլոր կուսակցությունները: Իսկ հայ-թուրքական հարաբերությունների դադարի մասին խոսք լինել չի կարող, դա մեզանից կախված չէ, մենք մեր խոսքն արդեն ասել ենք, եւ ամրապնդվում է մեր խոսքը: Եվ արդեն կարծեք թե հասարակությունն ինքն էլ է վերլուծել եւ որոշակիորեն համաձայնությունների դաշտում է գտնվում: Խնդիրն այժմ վերաբերում է Թուրքիային: Որքան էլ պնդեն մեր հակառակորդները կամ մեր մրցակիցները, թե թուրքական դիվանագիտությունն այնպիսին է, որ մենք շատ պիտի զգույշ լինենք. նախ պիտի ասեմ, որ երբեք հայկական եւ թուրքական դիվանագիտությունները չէին կարող իրար հետ առնչվել, որովհետեւ մենք պետություն չենք ունեցել: Թուրքական քաղաքականությունն ինքն ինտրիգային քաղաքականություն է, նրանք փորձում են իրենց տեսակետներն ամրապնդել միջազգային հանրության առջեւ, իսկ ես համոզված եմ, անկախ հանգամանքիցՙ մենք ուզենք, թե չուզենք, թուրքերը վավերացնելու են արձանագրությունները:
- Տարբեր տրամաչափի թուրք պաշտոնյաների արմատական հայտարարությունները ոչ մի կապ չունե՞ն...
- Իհարկե: Նախ տոնայնությունը հայտարարությունների իջնում-բարձրանում է. երբ ակնկալիքներ են ունենում այլ տերություններից, միջազգային հանրությունից` բարձրանում է տոնը: Եվ երբ հակադրվում են արդեն միջազգային հանրության հետ` արդեն հետ են նահանջում: Կարծում եմ, եթե դասական եվրոպական գործընթացով նայենք` վերջին հաշվով փաստաթուղթը ստորագրել են իշխող կուսակցության ներկայացուցիչ լիդերները, եթե խորհրդարանը պիտի դա չհաստատի` դասական պետություններում լիդերները պիտի հրաժարական տան, սա` թուրքերի մասով: Բայց մենք էլ պիտի սթափ մոտենանք թե՛ արտաքին ուժերի մոտեցումների, թե՛ ներքին ուժերի քաղցր-մեղցր խոսակցությունների տեսակետից... Էնպես որ որեւէ հորդոր, որեւէ գնահատական չի կարող մեր վճռականությունը փոփոխական դարձնել:
- ՀՅԴ-ի գնահատականները, սակայն, նոր երանգներ մտցրեցին ողջ գործընթացում:
- Դա այլ բան է` յուրաքանչյուր կուսակցություն իր ռազմավարությունը կամ մարտավարությունն է հասարակաությանը ներկայացնում, այլ բան է մեր վճռականությունը: Վերջին հաշվով մենք երեկ չէ առաջին օրը չենք որոշել խնդիրը...
- Բայց խոսակցություններ կան, որ շատ հանրապետականներ էլ համաձայն չեն արձանագրություններին...
- Դրանք թեթեւակի սեթեւեթանքներ են այլ նպատակներով. հանրապետականների քննարկման փուլերն այնպիսին են, որ չեմ կարծում, թե որեւէ մեկը տրամաբանորեն այլ կարծիք կունենա: Իհարկե, կարող է լինել հաստատուն սկզբունքային կարծիք, կարող են նաեւ այլ մասնակից կարծիքներ լինել, բայց մենք որեւէ խնդիր չենք տեսնում:
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ