Վերջերս Հայաստանում հրատարակուեց հանգուցեալ գեղանկարիչ վարպետ Քաջազի նորատիպ գիրք-ալբոմը հեղինակութեամբՙ Արուեստաբանութեան դոքտ. Արարատ Աղասեանի: Գիրքը նուիրուած է Քաջազի ծննդեան 80-ամեակին:
Լաթակազմ գիրք-ալբոմի երեսը ներկուածՙ է երկնքի, ծովերի ու զուլալ ջրերի կապոյտով: Հայերէն եւ անգլերէն, սպիտակ տառերով վրան գրուած է «ՔԱՋԱԶԻ ՄՇՏԱՎԱՌ ԿԱՆԹԵՂԸ»: Անգլերէնի թարգմանիչն է հանրածանօթ թարգմանիչ Արիս Սեւակը:
Կողքի նկարը, գեղեցիկ ու համերանգ գոյներով ներկայացնում է զօրաւոր կամքի տէր, տխուր հայացքով կին, ինչ որ մի անբացատրելի խորհուրդը սրտում թագնուած, գրկել է անմեղ տեսքով եղնիկին, որը կարծես ժպիտ, ուրախութիւն է հայցում մտորումների մէջ տարուած դիցուհուց: Ուզում է նա զգացնել տալ տխրադէմ դիցուհուն, որ կենդանու եւ մարդու միասնական ապրելու եւ աշխարհը վայելելու ձեւը, մէկ կաղապարի մէջ է գտնւում:
Գիրք-ալբոմի մէջ ներկայացուած Քաջազի կենսագրութիւնը ամենալաւ վկան է, որ ստեղծագործութիւնը ակունք է առնում մարդուս էութեան ներքին ու արտաքին զգայուն ու նուրբ հոգեվիճակի աշխարհից: Քաջազի պաստառները ցուցադրուել են Հայաստանի եւ արտասահմանի մի շարք քաղաքների կենտրոններում, նաեւ պահւում են թանգարանների եւ եկեղեցիների մէջ: Նրա գործերը գնահատուել են միջազգային մրցանակով ու վկայագրերով:
Գեղարուեստի գիրք-ալբոմը պարունակում է Քաջազի բազմածաւալ պաստառներից մի շատ խորիմաստ ունեցող հոյլ, որը ներկայացնում է նրա աստուածատուր տաղանդը, զուտ հայկական հմայիչ գոյների ընտրութիւնը, որը դրսեւորում է հայ ժողովրդի դարաւոր պատմութիւնը:
Գրքի վերջում ընթերցողի համար նկատելի է ընդարձակ մատենագրութիւնը, բաղկացած աւելի քան 144 նիւթերից:
Ստորեւ ձեզ ենք ներկայացնում Հայաստանի Հանրապետութեան Սփիւռքի նախարարութեան մամուլի եւ հասարակայնութեան հետ կապերի վարչութեան մամուլի հաղորդագրութիւնը, գրքի լոյս ընծայման առթիւ:
«Սփիւռքի նախարարութիւնը եւ Արուեստի ինստիտուտի նորաստեղծ սփիւռքի բաժինը իրականացնում են «Ակնարկներ սփիւռքահայ կերպարուեստի պատմութեան» մատենաշարի հրատարակումըՙ նուիրուած սփիւռքահայ արուեստագէտների ստեղծագործութիւններին:
Սեպտեմբերի 25-ին ժամը 17:00-ին Կոմիտասի անուան կամերային երաժշտութեան տանը Սփիւռքի նախարարութեան եւ ԳԱԱ արուեստի ինստիուտի նախաձեռնութեամբ տեղի ունեցաւ մատենաշարի առաջին հատորիՙ արուեստի վաստակաւոր գործիչ, արուեստագիտութեան դոկտոր պրոֆեսոր Արարատ Աղասեանի հեղինակած «Քաջազի մշտավառ կանթեղը» գրքի շնորհանդէսը:
Մենագրութիւնը տպագրուել է «Տիգրան Մեծ» հրատարակչատունըՙ հայերէն եւ անգլերէն լեզուներով եւ նուիրուած է ամերիկահայ ճանաչուած նկարիչ, արուեստաբան Քաջազունի Քեչեճեանին, որն իր ստեղծագործութիւններում կարողացել է պահպանել եւ յաւերժացնել հայ ազգային հոգին:
Մենագրութիւնը լոյս է տեսել նկարչի 85-ամեակի առթիւ, որի տպագրման հետ կապուած ծախսերը հոգացել է արուեստագէտի այրինՙ ամուսնու արուեստի լաւագոյն գիտակը, բանասէր, գրաքննադատ Սաթենիկ Քեչեճեանը :
Ողջունելով հիւրերինՙ Սփիւռքի նախարարը նշեց. «Արդէն հրապարակի վրայ է մատենաշարի անդրանիկ հատորը «Քաջազի մշտավառ կանթեղը» պատկերագիրքը, որը նուիրուած է ամերիկահայ կերպարուեստի ինքնատիպ դէմքերից մէկիՙ Քաջազունի Քեչեճեանիՙ գեղարուեստի աշխարհում Քաջազ ստեղծագործական ծածկանունով յայտնի արուեստագէտի կեանքին եւ ստեղծագործական ժառանգութեանը: Իսկ դա մի ժառանգութիւն էՙ սրբօրէն պահպանած սեփական արուեստի ազգային հոգին ու կապն արմատներիՙ հայ ժողովրդի պատմութեան հոգեւոր եւ մշակութային հնաւանդ ժառանգութեան հետ»:
Շնորհակալական խօսքերով հանդէս եկան գրքի հեղինակ Արարատ Աղասեանը եւ նկարչի այրինՙ տիկին Սաթենիկը: Ներկայացնելով նկարչի կեանքի մանրամասներըՙ տիկին Սաթենիկը նշեց, որ եթէ Միացեալ Նահանգներում կազմակերպուէր շնորհանդէսը, թերեւս այսքան մարդ չհաւաքուէր, որքան այժմ:
Պրն. Աղասեանը նշեց, որ միայն նորաստեղծ սփիւռքի նախարարութեան ջանքերով հնարաւոր դարձաւ այս գրքի հրատարակութիւնը, աւելինՙ ժամանակի հրամայական դարձած մատենաշարի լոյս ընծայման գաղափարը:
Քաջազի արուեստի մասին գնահատանքի խօսքերով հանդէս եկան նաեւ արուեստաբան Շահէն Խաչատրեանն ու լրագրող-կինոգէտ Էմանուէլ Մանուկեանը:
Տիկին Յակոբեանը կարեւորեց նաեւ փաստը, որ մատենաշարի հրատարակումը կ’ապահովի մի շատ կարեւոր գործընթաց. կ’ուսումնասիրուի սփիւռքահայ կերպարուեստը, կըտպագրուի եւ կըբերուի հայրենիք:
Իսկ ամերիկահայ նկարիչ Քաջազի ստեղծագործութեամբ մատենաշարի մեկնակը լաւագոյնը կարելի է համարել, քանի որ ինչպէս նշեց Սփիւռքի նախարարը, կեանքի երկարատեւ, ուրախութիւններով եւ փորձութիւններով լի ստեղծագործական լարուած ու բեղմնաւոր ճանապարհ անցած Քաջազունի Քեչեճեան-Քաջազն ինքն աւելի լաւ է ասել այդ մասին, երբ գրել է.
«Եթէ նոյնիսկ Նիւ Եորք նկարեմՙ Երեւան կըստացուի,
Եթէ ամերիկացի նկարեմՙ հայ կըստացուի...»
Նա նկարչական բնատուր ձիրքի հետ օժտուած է եղել նաեւ գեղարուեստական այլ շնորհներովՙ գրականութեան եւ երաժշտութեան անսովոր ու խոր զգացողութեամբ»:
ԱՐՄԻՆԷ ՄԻՆԱՍԵԱՆ, Նիւ Եորք