ԵԽԽՎ կայքէջում տեղադրված ԵԽԽՎ մոնիտորինգի հանձնաժողովի եզրակացության վերաբերյալ մեր մամուլում իսկական աժիոտաժ է այս երկու օրը: Հնչած կարծիքների հետ կապված մեկնաբանություն խնդրեցինք ԱԺ փոխնախագահ, մարտի 1-ի իրադարձությունները քննած ժամանակավոր հանձնաժողովի ղեկավար եղած Սամվել Նիկոյանից: Բայց նախ հընթացս հարց ուղղեցինք հայ-թուրքական արձանագրությունների շուրջը Հայաստանի դիրքորոշման` կարծես թե կոշտացման վերաբերյալ:
- Հայաստանն իր դիրքորոշումներն հենց այնպես չի կոշտացնում, Հայաստանը պարտավոր է ցույց տալ, եւ Հայաստանի նախագահն այդպես էլ անում է, որ եթե Թուրքիան խախտում է պայմանագրի ոգին, էությունը, ապա Հայաստանը երկար սպասել չի տա պատասխանի առումով. Թուրքիան կարծես փորձում է խաղարկել սահմանի բացումը եւ անհեթեթ, անիրականանալի առաջարկներ է դնում ՀՀ առաջ, դրանով իսկ վտանգելով ե՛ւ հայ-թուրքական հարաբերությունները, ե՛ւ Ղարաբաղյան հարցի հնարավոր կարգավորումը` այդ երկու հարցն էլ Թուրքիան դնում է վտանգի տակ: Եվ ամենակարեւորը` Թուրքիան պետք է շատ հստակ հասկանա, որ Հայաստանը Թուրքիային հնարավորություն տվեց ապացուցելու, թե ինքը նախկին Թուրքիան չէ, 21-րդ դարի վարքագծին հարիր Թուրքիա է, ձգտում է եվրոպական արժեքներին եւ կարող է ինչ-որ ժամանակ դառնալ Եվրոմիության անդամ: Չեմ ուզում շտապել, առաջ ընկնել, բայց Թուրքիան ամեն դեպքում առայժմ ցույց է տալիս, որ` չէ, ոնց որ թե համաշխարհային հանրությունը Թուրքիայի արժեքային համակարգի հարցում փոքր-ինչ շտապել է: Բայց ամեն դեպքում ժամանակ կա` մենք կսպասենք Թուրքիայի դիրքորոշմանը: Վերջնական արդյունքի առումով էլ, անկախ այն բանից` արձանագրությունները կվավերացվեն-չեն վավերացվի, Հայաստանն ամբողջ աշխարհին ցույց տվեց, որ համարձակ արտաքին քաղաքականություն կարող է վարել, լինել վստահելի գործընկեր համաշխարհային հանրության համար, կարող է պատշաճ եւ պարտաճանաչ վարքագիծ դրսեւորել: Մնացածն արդեն Թուրքիայի խնդիրն է, թե ինչ վերաբերմունքի կարժանանա: Ամեն դեպքումՙ անկախ արդյունքից, գործընթացը, որ Հայաստանը ձեռնարկեց, կարծում եմՙ դրական իմիջ բերեց երկրին:
- Հիմա խոսենք այն մասին, թե արդյո՞ք ԵԽԽՎ մոնիտորինգի հանձնաժողովի եզրակացությունը Հայաստանի վրա ճնշում գործադրելու ենթատեքստ կարող է ունենալ, ինչպես որ մի շարք ընդդիմադիր գործիչներ նշեցին, ասենք, Ղարաբաղի հարցի լուծման կամ հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կապված:
- Անկեղծ ասած` ես հեռու եմ այն մտքից, որ փորձեն դա որպես մահակ օգտագործել Հայաստանի համար: Կարծում եմ, որ սա վերաբերմունքի խնդիր է;
- Անլուրջ վերաբերմունքի՞...
- Այո, եթե նրանք (համազեկուցողներ Պրեսկոտը եւ Կոլոմբիեն-Մ.Խ.) ցանկանային` այդ օրը Պրեսկոտը չէր մեկնի Կոպենհագեն, եւ նրանք այդ զեկույցը կներկայացնեին կամ Կոլումբիեն միայնակ կներկայացներ: Խնդիրն այն է, որ վայնասունը այս կիսազեկույցի կամ ոչ պաշտոնական կիսաարտահայտության վերաբերյալ Հայաստանի մամուլը բարձրացրել է, դա է ինձ համար անհասկանալի եւ մտահոգիչ: Նրանք պարապ չեն եղել, որ այդ զեկույցը կարդան, մինչդեռ ձեռի հետ տվել են մի քանիսին, թե` կարդացեք, եւ որ` Հայաստանի քաղաքական դաշտն ու լրագրությունն ապրի դրանով, դա ինձ համար ծիծաղելի է:
- Եկեք ընդունենք, որ ավելի վաղ անգամ ընդդիմությունը Պրեսկոտից ու Կոլոմբիեից չէր սպասում խիստ զեկույց, իսկ հիմա խստություն կա` ի՞նչ փոխվեց այս ընթացքում, ինչո՞վ պայմանավորել դա:
- Հասկանո՞ւմ եք` պատգամավորներ են: Ինչպես մեր երկրի` ԵԽԽՎ պատվիրակության անդամները, նրանք էլ իրենց երկրի պատվիրակության անդամներ են, վերջիվերջո պատգամավորներ են: Իսկ պատգամավորն ունի իր գործելաոճը: Իսկ ո՞վ է ասում` պատգամավորների համար շատ ցանկալի է, որ Հայաստանում լինի ներքաղաքական կայունություն եւ անդորր, ոնց որ թե իրենց շատ դուր չեկավ այսքան տեւական անդորրը: Ի՞նչ է պատահել` հարկավոր է մի անհեթեթ միտք արտահայտել եւ Հայաստանի ներքաղաքական դաշտը կսկսի աղմկել, ինչը նրանք անում են: Նաեւ հասկանում եմ, որ նրանք ուզում են անընդհատ մոնիտորինգ լինի, իրենք էլ` անընդհատ մոնիտորինգի ենթարկեն, այլապես պարապ կմնան:
- Այսինքն ուզում եք ասել` մոնիտորինգի եզրակացությունը համարժեք չէ՞ ԺՀ-ի զեկույցին:
- Ես չեմ ուզում մանրակրկիտ անդրադառնալ այնտեղ արտահայտված մտքերին, որոնք բացարձակ կապ չունեն զեկույցի հետ, ավելի լավ է` ես կսպասեմ նրանց պաշտոնական զեկույցին, կհամեմատեմ իմ զեկույցի հետ եւ կպատասխանեմ եւս մեկ այլ զեկույցով: Չեմ ուզում շտապել, չեմ էլ կարեւորում, անկեղծ ասած, լրատվության միջոցներդ որ կարեւորում եք, ես էլ հարգելով ձեր աշխատանքը եւ Ձեր անձը, ուղղակի պատասխանում եմ:
- Ընդդիմությանն ուղղված խոսքեր էլ կային այնտեղ:
- Քանի որ ամբողջական իմ ձեռքի տակ չկա զեկույցը` ասացի, որ չեմ ուզում մանրակրկիտ պատասխանել: Իհարկե, նրանք կարող են քննադատել ե՛ւ ընդդիմությանը` թե ինչո՞ւ եք այսքան պասիվ, ե՛ւ իշխանությանը, մասնավորապես` հանձնաժողովին. Հայաստանի ներքաղաքական կյանքի համար ամեն դեպքում կարեւոր է մարտի 1-ի իրադարձությունների հետ կապված լարվածություն մտցնելը, դա կատարվում է:
- Իսկ որ կան քաղաքական գործիչներ, որոնք անգամ զեկույցը կապում են Ղարաբաղի հարցի, հայ-թուրքական հարաբերությունների հե՞տ:
- Ես չեմ ուզում այդքան խորանալ, որովհետեւ անհեթեթ եմ համարում, որ որեւէ երկրի պատգամավորներ կարող են աշխարհաքաղաքական այնպիսի դերակատարում ունենալ, որպեսզի նրանց տրվի այդ դերակատարումը: Նրանց այդպիսի բան չեն էլ վստահի` բացառում եմ այդ տարբերակը:
- Բոլոր դեպքերում երկրի համար ինչ-որ հետեւանքներ կարող են լինել...
- Ինձ համար Կոլոմբիեի, Պրեսկոտի տեսակետներն ու եզրակացությունները երկրորդական-երրորդական-տասներորդական են, դուք էլ լուրջ մի ընդունեք, ոչ մի հետեւանք էլ չի կարող ունենալ, բացարձակապես: Դուք հաշվի առեք մե՛ր հանրության կարծիքը, թե նրանք ի՞նչ են ասում` դա նրանց խնդիրն է:
- Իսկ հունվարին կարո՞ղ է այս հարցը մտնել ԵԽԽՎ նիստի օրակարգ:
- Բացարձակապես ինձ չի հետաքրքրում` ինչ կմտնի, ոնց կմտնի:
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ