Խորհուրդներ Ռաուֆ Միրկադիրովին
Իլհամ Ալիեւը չի մասնակցի ԱՊՀ 20-ամյակի գագաթաժողովին: Ըստ ադրբեջանցի վերլուծաբան Ռաուֆ Միրկադիրովի, չնայած Ադրբեջանի նախագահը չի մերժել հրավերը, եւ գագաթաժողովին ներկա կլինի վարչապետ Արթուր Ռասիզադեն, բայց այն, որ նա անձամբ չի մեկնում, վկայում է, որ «պաշտոնական Բաքուն Մոսկվայից դժգոհ է»:
Միրկադիրովն, իհարկե, պետք է տեղյակ լինի, որ ԱՊՀ-ին Ադրբեջանի անդամակցությունն սկսվում է 1993 թվականից: Ուստի ծրագրված գագաթաժողովը Բաքվի համար բոլորովին էլ հոբելյանական չէ: Եվ, առհասարակ, Ադրբեջանն այդ կազմակերպությանն անդամակցել է իրավիճակի պարտադրանքով: Եվ այն, որ ԱՊՀ-ին անդամակցելուց մի քանի ամիս անց Մոսկվայի ուղղակի եւ բավական «ագրեսիվ» միջնորդությամբ Ղարաբաղյան ճակատում հասել է զինադադարի, այդքանով Ադրբեջանը պետք է իրեն կապված համարի մի կառույցի, որտեղ «առաջին ջութակ» է Ռուսաստանը:
Բայց, ինչպես ասում են, «ամեն ինչ հոսում է, ամեն ինչ փոխվում է»: Այսօր, եթե հիմնվելու լինենք իշխող «Ենի Ազարբայջան» կուսակցության ոչ երկրորդական դեմք եւ քաղաքագետի համարում ունեցող Մուբարիզ Գուրբանլիի կարծիքի հիման վրա, Բաքվում գտնում են, որ Ռուսաստանը «կարող է ավելին անել»: Այլ կերպ ասած, Ադրբեջանի իշխող վերնախավն այն կարծիքին է, որ «Մոսկվան պիտի Հայաստանին պարտադրի ընդունել ադրբեջանական «ուղղումները», բայց չի անում»:
Ռուսներն ասում են` «մահակը երկու ծայր ունի»: Այսինքն, նույն կերպ կարելի է ասել, որ «Մոսկվան կարող է Բաքվին պարտադրել, որ ճանաչի ԼՂ անկախությունը, բայց չի անում»: Եվ երբ հայկական կողմերից նման հնչեցում չի հետեւում, Բաքվում կարծում են, թե «Ռուսաստանի հետ հայերն այդ լեզվով չեն համարձակվի խոսել»: Ընդ որում, այդ «ենթաթեզի» վրա էլ սեփական դատողությունները կառուցում են թե՛ Մուբարիզ Գուրբանլին, թե՛ վերլուծաբան Միրկադիրովը: Այլ շրջանակների մասին խոսել իսկ չարժե:
Ըստ երեւույթին, Բաքվի «քաղտեխնոլոգները» մի պարզունակ կաղապար են մշակել: Թերեւս` Իլհամ Ալիեւի աշխատակազմի հանձնարարականով: Դրա իմաստը «Մեդվեդեւին «թասիբի գցելն» է»: Ուղղակի ակնարկվում է, որ ՌԴ նախագահը «կարող է վճարել սեփական հեղինակությամբ»: Որ սա շատ «միամիտ» հնարանք է, կարելի է ապացուցել բանակցությունների նախորդ փուլերի օրինակներով. ոչ ոք Ֆրանսիայի նախագահին «հեղինակություն կորցնելու» մասին չի հիշեցրել, երբ Ռամբուեում կողմերը համաձայնության չեն եկել: Ավելի վաղ տպալվել է ԱՄՆ նախաձեռնությունը: Ռուսաստանի փորձն, այսպիսով, երրորդն է: Ընդ որում, շատ ավելի արդյունավետ, քան նախորդ երկուսը: Ոչ ոք Ֆրանսիայի գործող նախագահ եւ նախագահի ամենահավանական թեկնածու Սարկոզիին այսօր չի հիշեցնում, որ վրացական ճգնաժամին իր միջնորդությունն ըստ էության ձախողված է: Այնպես որ, Մեդվեդեւը ոչինչ չի կորցնում, երբ Կազանում Իլհամ Ալիեւը, ինչպես «Իզվեստիա»-ին ասել է ՌԴ ԱԳՆ-ի անանուն աղբյուրը, «հետընթաց է տալիս»:
Կարգավորման նախաձեռնության տապալումից չի շահում միայն Ադրբեջանը: Եթե, իհարկե, հավատանք, որ հենց «ամենաշատն Ադրբեջանն է ցանկանում, որ հարցը լուծվի»: Իսկ եթե Իլհամ Ալիեւը պարզապես ներկա փուլում հարցեր կարգավորելու մտադրություն չունի, ինչն, ի դեպ, շատ ավելի հավանական է, որովհետեւ նա ասում է, որ «հինգ կամ տասը տարի հետո Ադրբեջանն ավելի ուժեղ է լինելու», ապա ստացվում է, որ վերլուծաբան Միրկադիրովը պետք է դժգոհ լինի միայն իր երկրի նախագահից: Կամ գովի նրան «դիվանագիտական ճարպկության» համար եւ հավատա, որ Իլհամ Ալիեւի նշած ոչ այնքան հեռու ժամկետում հարցը «լուծվելու է բացառապես ադրբեջանական նախաձեռնությամբ»:
Այլ բան, եթե նա Իլհամ Ալիեւի «պայծառատեսությանը» կասկածում է կամ չի հավատում ընդհանրապես: Այսինքն, չի կարծում, որ «հինգ կամ տասը տարի հետո Ադրբեջանն այնքան ուժեղ է լինելու, որ կամք է թելադրելու»: Այդ դեպքում «սարուձոր ընկնելու» փոխարեն Միրկադիրովն ու մյուսները պիտի այդքանը բարձրաձայնեն եւ ներադրբեջանական բանավեճ սկսեն` պարզելու համար, թե ի՞նչ հեռանկար կա հավատալու Իլհամ Ալիեւին: Իսկ առհասարակ, երեւի, Իլհամ Ալիեւը ԱՊՀ գագաթաժողովին չմասնակցելու զուտ անձնական պատճառ էլ ունի. սեպտեմբերի 2-ին, ամենայն հավանականությամբ նա կմեկնի Նախիջեւան` նշելու հոր` Հեյդար Ալիեւի «քաղաքական վերածննդի» հոբելյանը: Քսան տարի առաջ այդ օրն է նա ընտրվել Նախիջեւանի ԻՀ Գերագույն մեջլիսի նախագահ: Եվ այստեղ հարկ է վերջին խորհուրդը տալ Ռաուֆ Միրկադիրովին. Իլհամ Ալիեւի որոշումներում աշխարհաքաղաքական իմաստ որոնելուց առաջ պետք է լավ իմանալ ոչ այնքան հեռավոր անցյալը: Չէ՞ որ, ի վերջո, սեպտեմբերի 2-ը նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հռչակման օրն է:
ՎԱՀՐԱՄ ԱԹԱՆԵՄՅԱՆ