ՀԱՍՄԻԿ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
Միջազգային ստանդարտներին համապատասխան մարզադաշտ ունենալու գլխավոր պայմաններից մեկը կառույցի տարհանման գոտիների առկայությունն է, որը պետք է ապահովի մարդկանց անվտանգ հեռացումը: Շինարարական նորմերն ու կանոնները պահանջում են, որ յուրաքանչյուր 1000 մարդու անվտանգ տեղաշարժի համար պետք է տրամադրվի 0.7-0.9 հա ազատ տարածություն: «Հրազդան»-ը հանրապետության ամենախոշոր մարզադաշտն է: Կառուցված է 75.000 մարդու համար: Նման խոշոր կառույցի համար անհրաժեշտ է 5 հա տարհանման տարածք:
Մասնագետները հաշվել են, որ մարզադաշտը դատարկվում է 7-10 րոպեի ընթացքում, սակայն բուն տարածքը դատարկվում է 1-2 ժամվա ընթացքում: Հետեւաբար տարհանման տարածքը պետք է ընդարձակ լինի, նաեւ լուծվի կանգառների խնդիրը: Դրանք պետք է գտնվեն մարզադաշտից 500-600 մետր հեռավորության վրա, որպեսզի մարդկանց եւ մեքենաների հոսքերը միմյանց չխանգարեն:
Սրանք այն բոլոր պահանջներն են, որոնք դրվեցին 1969-ին, երբ ՀՍՍՀ 50-ամյակի կապակցությամբ երկրի ղեկավարները որոշեցին մեծ սպորտային համալիր կառուցել: 1975-ին կառույցն արժանացավ ՀՍՍՀ պետական մրցանակի, իսկ 1982-ին Վարշավայում հրատարակված սպորտային եզակի կառույցների մասին լայնածավալ հանդեսի շապիկին «Հրազդանն» էր:
Հանրային խորհրդում երեկ կայացած քննարկմանը մարզադաշտի ճարտարապետ Գուրգեն Մուշեղյանը հիշում է, որ «Հրազդանն» աչքի է ընկնում ոչ միայն ճարտարապետական լուծումներով, այլեւ անվտանգության խիստ համակարգով եւ բազմաթիվ ելքերով:
Խորհրդային կարգերի փլուզումից հետո գրեթե բոլոր հետխորհրդային երկրների կինոթատրոններում եւ մարզադաշտերում տոնավաճառներ բացվեցին: Կառույցները տրվեցին ժամանակավոր վարձակալության:
«Հրազդանն» էլ բացառություն չէր, հիշում է Մուշեղյանըՙ հավելելով, որ սկզբնական շրջանում տարածքում առեւտուր կատարվում էր միայն շաբաթ-կիրակի օրերին: «Հետո ախորժակը բացվեց, առեւտուր ամեն օր էր կատարվում, հետո ախորժակի չափն ավելի մեծացավ, եւ ուզում են մարզադաշտի տարածքում առեւտրի կենտրոն կառուցել»:
Եթե նախկինում կարեւորագույն մարզական խաղերի, միջոցառումների ժամանակ տարհանման գոտում տեղադրված սեղանիկները հանվում էին, ապա անհասկանալի է, թե եռահարկ բետոնե հսկայական առեւտրի կենտրոնը որտե՞ղ պետք է անհետանա:
Գուրգեն Մուշեղյանը շեշտում էՙ եթե կառույցն արժանանում է պետական մրցանակի, ապա հայտնվում է պետության կողմից պահպանվող հուշարձանների ցանկում: 1991-ին մարզադաշտը եղել է պետության կողմից պահպանվող հուշարձանների ցանկում, 2004-ին նոր ցանկ է գրվել, «Հրազդանի» անունը բացակայում էր: Նույն թվականին մարզադաշտը ուղղակի վաճառքի ձեւով մասնավորեցվել է գույքը վարձակալող ձեռնարկությանը: Թեպետ կառավարությունը համապատասխան որոշմամբ կառույցի արժեքը գնահատել է 350 մլն դրամ, սակայն նույն կառավարության որոշմամբ կառույցը մասնավորեցվել է 88 մլն դրամով:
Այսօր մարզադաշտն իր հարակից հողամասերով վարձակալության տրված է «Հրազդան մարզահամալիր վարձակալական ձեռնարկություն» ՓԲԸ-ին, որի սեփականատերը հանրապետական Աշոտ Աղաբաբյանն է:
«Վտանգը երկնքից կախված կլինի այնքան ժամանակ, քանի դեռ մարզադաշտը պետության կողմից պահպանվող հուշարձանների ցանկում չի ներառվել: Մարզադաշտի տարածքում տոնավաճառի կառուցումը քաղաքաշինական աբսուրդ է», ասում է Մուշեղյանըՙ հիշելով, որ իր աչքով է տեսել վարձակալության փաստաթուղթ, որտեղ մշակույթի նախկին նախարար Ռոլանդ Շառոյանը պահանջել է, որ անգամ երկարաժամկետ վարձակալության պայմաններում կառույցը փոփոխության չենթարկվի:
«Անձերի խնդիր չկա, ուղղակի սխալ է», ասում է ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահ Ռուբեն Հայրապետյանը: Անվտանգության կանոններից ելնելովՙ հայկական ֆուտբոլի թիվ մեկ պատասխանատուն ընդգծում է, որ տարհանման գոտում չպետք է լինի առեւտրի կենտրոն: Ավելին, դա թույլ չեն տա նաեւ ՖԻՖԱ-ն եւ ՈՒԵՖԱ-ն: Հայրապետյանը շեշտում էՙ այսօր ՖԻՖԱ-ն պահանջում է, որ մարզադաշտերում լինեն վիրահատական սենյակներ, մինչդեռ մենք քննարկում ենքՙ ունենալ տարհանման գոտի, թեՙ ոչ:
Որ մարզադաշտն այսօր էլ համապատասխանում է միջազգային ստանդարտներին, Հայրապետյանը կրկնեց մի քանի անգամ ու հավելեց. առաջիկա մի քանի տարվա ընթացքում ամեն ինչ անելու է, որ ՈՒԵՖԱ-ի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչ խաղն անցկացվի «Հրազդան»-ում:
Թեպետ Հայրապետյանի եւ Աղաբաբյանի հարաբերությունները լավ չեն, սակայն ՀՖՖ նախագահը մարզադաշտի սեփականատիրոջը չի քննադատում: Ասում է, թե տարածքում տոնավաճառ է կառուցել, որպեսզի մարզադաշտը պահի: «Շատ բարդ հարց է մարզադաշտ պահելը, ես էլ լինեիՙ չէի կարողանա: Միակ ելքն այն է, որ մարզադաշտն ընդգրկվի հուշարձանների պահպանության ցանկում, եւ այդ ժամանակ մարզական այդ կառույցին վտանգ չի սպառնա»:
Քննարկմանը ներկա չէր Աշոտ Աղաբաբյանը, նրա ներկայացուցիչ Գագիկ Ժամհարյանն ասաց, որ ամսական շատ մեծ գումարներ են ծախսում մարզադաշտի պահպանման համար, եւ ֆինանսական միակ աղբյուրը տոնավաճառն է: Նրա խոսքովՙ սեյսմակայունության առումով մարզադաշտը վտանգ չի ներկայացնում, հետեւաբար քննարկումն անիմաստ է, սակայն Հայրապետյանը նրան ուղղեց. խնդիրը ոչ թե մարզադաշտի սեյսմակայունությանն է վերաբերում, այլ հանդիսատեսի անվտանգությանը: «Ֆուտբոլը Հայաստանում վերելք է ապրում, առջեւում կարեւոր խաղեր են, հատկապես մեծ հետաքրքրություն է առաջացնում աշնանը կայանալիք Հայաստան-Իտալիա հանդիպումը, հետեւաբար մարզադաշտը պետք է պատրաստ լինի ընդունելու տասնյակհազարավոր ֆուտբոլի երկրպագուների եւ ապահովելու նրանց անվտանգությունը»: