ԱԶԳ ՕՐԱԹԵՐԹ - ՄՇԱԿՈՒՅԹ

«ԵՐԱԶԱՆՔՍ ՄԵԾ ԹԱՏՐՈՆՆԵՐՈՒՄ ԵՐԳԵԼՆ Է»

Հանդիպում Կարինե Բաբաջանյանի հետ

Երեւանում ծնված Կարինե Բաբաջանյանի եվրոպական առաջնախաղը եղել է Կոբլենցի թատրոնումՙ 1999-ին: 2001-ին եղել է Բիլեֆելդի, 2003-իցՙ Շտուտգարդի օպերային թատրոնի մշտական կազմում: Վերջին բեմում նա մարմնավորել է Կարմենի, Նորմայի դերերըՙ համանուն օպերաներում, երգել Չիո չիո սանՙ «Մադամ Բաթերֆլայում»: Նույն բեմում խաղացել է Կոմսուհիՙ «Ֆիգարոյի ամուսնությունը», Էլետտրաՙ «Իդոմենեո», Ֆիորդիլիգիՙ«Cosi fan tute» եւ Դոննա Էլվիրաՙ «Դոն Ջիովաննի», Իզաբելլաՙ «Una cosa rara», Լեոնորաՙ «Տրուբադուր», Միմիՙ «Բոհեմ» բեմադրություններում:

Երգել է Համբուրգի, Հաննովերի, Վիսբադենի, Մաննհայմի, Ֆրանկֆուրտի օպերային թատրոններում: Էսսենի Աալտո թատրոնում, Բեռլինի Կոմիշե օպերում երգել է Մանոն Լեսկո, Բեռնումՙ Մարիա( «Մազեպպա»), Բուդապեշտումՙ Դոննա Էլվիրա, Դորսետ օպերայում, ինչպես նաեւ Օսլոյի Նորվեգական ազգային օպերայումՙ Նորմա: Բրեգենցի 2007-ի ամառային փառատոնին առաջին անգամ երգել է Տոսկաՙ Պուչինիի համանուն օպերայում: Էսսենի Աալտոյի բեմում մեծ հաջողություն է գրանցել Բաբաջանյանի Մադդալենանՙ «Անդրեա Շենիե », Լեոնորա դի Վարգասըՙ «Ճակատագրի ուժը» օպերաներում: 2001-ին «Տարվա երգչուհի» է անվանվելՙ Բեռլինի Կոմիշե օպերայում մարմնավորած Մանոն Լեսկոյի համար:

Տարբեր նվագախմբերի հետ համերգային կատարումներով հանդես է եկել Գերմանիայի բազմաթիվ բեմերում, ելույթներ է ունեցել Հայաստանում, Հունաստանում, Իսրայելում: Բեթհովենի 9-րդ սիմֆոնիայի կատարմամբՙ Տոկիոյում:

Նոյեմբերի 17-ին առաջին անգամ ելույթ ունեցավ Գրացի օպերայումՙ Պուչչինիի «Մադամ Բաթերֆլայում»ՙ գլխավոր դերակատարմամբ:

2009-ին նրա Բաթթերֆլայը կարելի է ունկնդրել նաեւ Տոկիոյում: Առաջիկա ծրագրերից են նաեւ Էլիզաբեթի դերակատարումը «Տանհոյզեր» օպերայի էսսենյան բեմադրությունում, Աիդանՙ Շտուտգարդում, ինչպես նաեւ Էլիզաբեթըՙ բելգիական Անտվերպենումՙ ֆրանսերեն երգվող «Դոն Կառլոս» օպերայում:

Տիրապետում է հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, անգլերեն, իտալերեն լեզուներին:

- Սկսել եմ դաշնամուր պարապել 6 տարեկանից: Ավարտել եմ Ասլամազյանի 11 դպրոցը, հետո Ռոմանոս Մելիքյան ուսումնարանը, հետո, ինչպես ենթադրվում էր, պիտի հետեւեր կոնսերվատորիայի դաշնամուրի բաժինը, դա կլիներ շատ հեշտ ու բնական, բայց իմ կյանքն արդեն փոխվել էր. ուսումնարանում սովորելու ժամանակ օպերային թատրոնում դիտեցի «Պայացներ» ներկայացումն ու երազում էի երգչուհի դառնալ: Երեւանում Ելենա Օբրազցովայի հյուրախաղերն էին, երկրորդ մեծ տպավորությունն այդ ժամանակ ստացա, մինչեւ հիմա հիշում եմ «Տրուբադուրի» կազմըՙ Գեղամ Գրիգորյան, Արաքս Մանսուրյան: Այդ ժամանակ Հայաստանում երաժշտական կյանքը շատ բուռն էրՙ ֆիլհարմոնիայում ունկնդրեցի Սպիվակովին ու Արաքս Դավթյանին: Երգչուհի դառնալու որոշումս ավելի ամրապնդեց Տաթեւիկ Սազանդարյանը: Նա շատ մեծ դեր խաղաց իմ կյանքում: Շատերն ասում էին, թե թավ ձայն ունեմ, եւ պիտի այն զարգացնեմ որպես մեցցո սոպրանո: Տաթեւիկ Սազանդարյանը միակն էր, որ ասացՙ դու վերեւներում (բարձր նոտաները երգելիս) զանգակ ունեսՙ սոպրանո ես: Ներքին ձայնս էլ հուշում էր, որ սոպրանո եմ: Ընդունվեցի Կոմիտաս կոնսերվատորիա, Տաթեւիկ Սազանդարյանի դասարանը:

- Երաժշտակա՞ն ընտանիքից եք սերում:

- Ոչ, ծնողներս պրոֆեսիոնալ չեն, բայց երկուսն էլ շատ կապված են երաժշտությանը:

- Կարինե, Դուք միջազգային մրցույթների մասնակցել ե՞ք:

- Այո: Հայաստանից մեծ հույսերով գնացի, մասնակցեցի Մարիա Կալլաս մրցույթին, որից տխուր վերադարձաՙ ինձ ոչինչ չտվեց: Շատ աշխատեցինք իմ դաշնակահար Էլլա Մելիք Հուսյանի հետ, 1998-ին մասնակցեցի նաեւ Համբուրգում միջազգային օպերային մրցույթին: Եզրափակիչում 4-րդ տեղը ստացա, ինչն իմ կարիերայի մեջ մեծ նշանակություն ունեցավ:

Այնտեղ ծանոթացա իմ առաջին գործակալի հետ, ով կազմակերպեց իմ անդրանիկ համերգն Իսրայելում, հետո սկսվեց իմ գերմանական շրջանը:

- Հայաստանում կրթություն ստանալը, Տաթեւիկ Սազանդարյանի սան լինելն արդեն նշանակում է, որ կկարողանա՞ս բավարարել եվրոպական չափանիշները:

- Այդպես է ստացվում: Ճիշտն ասած, Տաթեւիկ Սազանդարյանի սան լինելն արդեն առանձնահատուկ, արտոնյալ մի բան է: Մեր դասերը միշտ բաց են եղել, նշանակում է միշտ ունկնդիր ենք ունեցել: Ամեն դաս ելույթ է եղել: Երբ ինձ հարցնում են ինչպե՞ս էին Ձեր բեմական առաջին քայլերը, երկյուղե՞լ եք, չեմ կարող պատասխանել, քանի որ Սազանդարյանի դասարանից բեմ անցումը շատ ներդաշնակ է եղել: Մեծ տարբերություն չկար: Տաթեւիկ Տիգրանովնան մեզ ոչ միայն երգեցողություն, այլ նաեւ բեմական պահվածք, բեմական արվեստ էր ուսուցանում: Դա է պատճառը, որ հենց սկզբից էլ բոլոր ռեժիսորներն ինձանից գոհ են եղել, ինձ համարելով մի երգչուհի, ում հետ կարելի է համագործակցել: Միշտ հիշում եմ սիրելի ուսուցչուհուս, նրա մահվանից հետո շատ բարդ շրջան էր ինձ համարՙ իմ առաջին քայլերն էին բեմում, ու նրա խոսքն էի փնտրում: Երկար ժամանակ որոնում էի մի դասախոսի, ով Սազանդարյանի գիծն էր շարունակելու ու Ջովաննա Կաննետտիին գտա Միլանում: Յուրաքանչյուր երգիչ, (ու նաեւ ես, որ արդեն բեմական մեծ փորձ ունեմՙ երգացանկում 20 դերերգ), ժամանակ առ ժամանակ կարիք ունի հաստատվելու ու նորից աշխատելու: Հատկապես նոր դերերգ սովորելիս, տարին 3-4 անգամ Միլան եմ գնում:

- Կարինե Բաբաջանյանի հայաստանյան կրթությանը ի՞նչն էր պակասում Եվրոպայում:

- Եվրոպական ֆրազիրովկան (տաշելով մշակումը) շատ կարեւոր է: Լեզուն իմանալը, խոսելը շատ կարեւոր է: Սազանդարյանն իհարկե մեզնից պահանջում էր ամեն մի բառի իմաստն իմանալ, բայց դա քիչ է, չկար մթնոլորտը: Իմ վերջին տարիների գործը ոչ միայն ձայնի վրա աշխատելն էր, տեխնիկան հարստացնելը, այլեւՙ իտալերեն սովորելը: Մեծ դերերի համար ես դեռ չեմ հասել իմ նպատակինՙ ավելի մեծ բեմերումՙ Լա Սկալայում, Մետրոպոլիտենում, Վիեննայի Շտաատսօփերում երգելու մակարդակի համար աշխատում եմ:

- Մեր զրույցում մի անգամ ասացիք, թե սիրում եք քնել. երգչուհի Կարինե Բաբաջանյանը քնի որքա՞ն կարիք ունի:

- Ռեժիմը, հիգիենան ամենակարեւոր բանն է երգչի համար: Տաթեւիկ Սազանդարյանն էր միշտ շեշտումՙ ոչ միայն ճիշտ երգեցողություն, տեխնիկա, այլեւ ձայնի հիգիենա, ինչի մեջ մտնում է ճիշտ քնելը, սնվելը, աշխուժությունը, չափավորությունը: Փորձերի ժամանակ շատ չեմ քնում, որվհետեւ ժամը 10-ին պետք է արդեն պատաստ լինել, եթե պետք է երգել, ռեժիսորի հետ աշխատել, անհրաժեշտ է 7.30-ին արդեն արթնանալՙ ժամը 10-ին սկսվող պրոֆեսիոնալ աշխատանքի համար: Երեկոյան փորձեր էլ կան ՙ մինչեւ 9,10-ը, այդ ժամանակ 7-8 ժամ եմ քնում: Բայց ներկայացումների ամբողջ օրն ու դրանից մեկ օր առաջ էլ ազատ եմ, աշխատում եմ քնել այնքան, ինչքան կարիք ունեմ, արթնանալ առանց զարթուցիչի:

- Իսկ ձա՞յնը: Երբեմն մարդն արթուն է, իսկ ձայնը դեռ քնած է:

- Իհարկե, օրինակ իմ ձայնը. առանց նախավարժանքների չեմ կարող կարեւոր փորձ անել, դիրիժորի հետ աշխատել: Նոր դեր սովորել իհարկե կարող եմ եւ առանց դրա: Տարբեր երգիչների հետ աշխատելու արդեն մեծ փորձառություն ունեմ, բոլորն էլ ասում են, որ ձայնավարժանքներ իրենք էլ են անում: Երգիչներին շատերն անվանում են ձայնային ատլետներ. առանց ձայնամկանները մարզելու, առանց դրանք էլաստիկ դարձնելու չենք կարող երգել:

- Ասում եքՙ հայ չկա, որ ձայն չունենա:

- Իրոք: Հայերի ձայնը յուրահատուկ գեղեցիկ տեմբր ունի: Շատ նմանություն ունի հարավային ուրիշ ժողովուրդներիՙ օրինակ իտալացիների ձայնին: Ես չգիտեմ այնպիսի հայ երգիչ կատարողի, որի ձայնն ,ասենք, իտալականի փոխարեն գերմանականին է նման:

- Կարելի՞ է ասել, որ դա մեր կոկորդի անատոմիական կառուցվածքով է պայմանավորված:

- Այո, նույնիսկ ասացվածք կաՙ արմյանսկայա գլոտկա: Եվ իրոքՙ ինչ -որ տարբերություն ունենք մենք: Խոսքը ոչ թե դիապազոնի կամ ռեգիստրի մասին է, այլՙ հայկական ձայնը շատ հարուստ է գույներով: Խոսեցինք ձայնիս թավության մասին, իրականում իմ ձայնը բազմազան գույներով է օժտված: Շտուտգարդի թատրոնում 2006-07-ի թատերաշրջանում, հաշվի առնելով ձայնիս թավությունը, առաջարկեցին Կարմեն խաղալ, ինչը երբեք չէի ենթադրի, որովհետեւ սովորաբար մեցցո սոպրանոներն են կատարում:

- Բայց Մարիա Կալլասն էլ հայտնի Կարմեն է եղել:

- Իհարկե Կալլասն էր առաջինը, որ այդ քայլն արեց եւ համոզեց, իսկ նրանից հետո շատերը երգեցին, եւ ոչ միայն աստղերը, նրանք, ովքեր այդ թավությունն ունեն, երգում են Կարմեն: Շտուտգարդի թատրոնում համոզված էին, որ իրենց առաջին Կարմենը պիտի ես լինեմ, եւ ոչ միայն ձայնային, այլեւ խարակտերային իմաստով: Մեծ փորձառություն էր Կարմեն երգելը, շատ հետաքրքիր դեր է, որտեղ երգելու շատ մեծ բարդություն չկա, ինչպես ասենք «Տրուբադուրում» Լեոնորայի կամ սոպրանոյի ուրիշ դերերգեր ունեն: Կարմենի կերպարը ներկայացնելն է շատ բարդ. այդ կերպարն այնքան հանրահայտ է, որ յուրաքանչյուր ուկնդիր ունի իր պատկերացումների Կարմենը: Եվրոպայում, հատկապես Գերմանիայում ռեժիսորները փորձում են գտնել նոր մեկնաբանություն, հաճախ ավանդականի փոխարեն ժամանակակից բեմադրություններ են ներկայացնում: «Կարմենը» հենց այդպիսին էր, հանդիսասրահին կարողացանք համոզել, քննադատները շատ գոհ էին, մամուլը գովեստի խոսքերով էր ողողված:

- Ռուսերեն օպերաներ չե՞ք երգում:

- Երգում եմ, օրինակ Չայկովսկու «Մազեպան» (Վիկտոր Բուրենինն իր լիբրետոն գրել է Պուշկինի «Պոլտավա» պոեմի հիման վրա-Ան. Հ.): Մեծ առավելություն է հայ երգիչներիս համար, որ ռուսերեն էլ ենք երգում:

- Իսկ հայկական օպերաներ: Առիթ եղե՞լ է, որ երգեք:

- Ոչ, ցավոք չի եղել: Ճիշտն ասած, երբ 1996-ին ավարտեցի կոնսերվատորիան, շատ բարդ ժամանակ էր Հայաստանում, օպերային թատրոնը չէր գործում: Ու ֆիլհարմոնիկն ինձ համար շատ մեծ փորձառություն էրՙ երիտասարդ երգչին հանրությանը ներկայանալու հնարավորություն:

- Տարբեր կարծիքներ կան իհարկե այդ ժամանակվա ֆիլհարմոնիկի համերգների ունկնդրի մասին, բայց մի բան հստակ էՙ Դուք միշտ մեծ լսարան եք ունեցել: Ի՞նչ տվեցին այդ տարիները, այդ ունկնդիրը Ձեզ:

- Հայաստանը շատ պրոֆեսիոնալ ունկնդիր ունի: Միգուցե 10 տոկոսը գալիս էր տաքանալու, բայց դա էլ էր կարեւոր: Գալիս էին եւ ոչ բնազդաբարՙ լավ երաժշտություն էին լսում: Մեր ունկնդիրն ուներ դրա կարիքը: Հայաստանն իրոք ունեցել է երաժշտական շատ մեծ ավանդույթներ: Իմ ուսումնառության ժամանակ Երեւանում այնքան շատ մեծությունների կարելի էր ունկնդրել, նույնիսկ պիտի ընտրեիրՙ ուր գնալՙ օպերային թատրո՞ն, կամերային երաժշտության տո՞ւն, ֆիլհարմոնիա՞, թե՞ դրամատիկ թատրոն: Հիմա կարծեմ նույն վիճակը չէ:

- Մոցարտի «Իդոմենեո» օպերան ավելի հայտնի դարձավ Բեռլինյան բեմի աղմկոտ պատմությունից: Դուք մասնակցել եք հիշյալ օպերայի շտուտգարդյան բեմադրությանը: Ի՞նչ կասեք Մոցարտի «Իդոմենեոյի» մասին, բեմադրությունը նույնքան ծայրահե՞ղ էր:

- Բեմադրիչներից շատերն ուզում են շոկ առաջացնել. հանդիսատեսին ու մամուլին սկանդալ մատուցել: Ցավոք սրտի, հիմա Եվրոպայում ռեժիսորների ժամանակն է, 20-րդ դարի սկզբում երգիչներինն էր, հետո եկավ դիրիժորիների ժամանակը, հիմաՙ ռեժիսորներինն է, Գերմանիայում նրանք են տոն տվողը, մամուլում նրանք են կարեւորը: Մեզՙ երգիչներիս հեշտ կյանք չի սպասվումՙ պիտի շատ ճկուն լինենք, միայն լավ երգելը չի բավարարում: Բաթերֆլայի բարդ դերը պիտի երգեի կանգնած, պառկած, ճկուն շարժումներով, բայց որպես երգչուհի պիտի իմանալ սահմանը: Այդ դեպքում պիտի համեստությունը մի կողմ դնել ու ռեժիսորին նաեւ ասելՙ այդպես երգել հնարավոր չէ: Շտուտգարդյան «Իդոմենեոն» այդ հարցում շատ մեղմ էր: Որովհետեւ բեմադրիչը ֆրանսիացի էր ու բեմադրությունը կառուցել էր հոգեբանական անկյունից: Եվ շատ մեղմ, շատ հաճելի բեմադրություն էր, ինչը օգնեց ինձ երաժշտականորեն ավելի պրոֆեսիոնալ մոտենալ Էլեկտրայի դերակերտմանը: Շատ հետաքրքրական դեր էր: Վերջերս շատ են անդրադառնում Մոցարտի այդ օպերային: Զալցբուրգում էլ տեսաՙ շատ մոդեռն ու շատ ճաշակով բեմադրություն էր, նաեւ պատմությունն էր պատմում, ինչն այսօր թատրոնում պակասում է, եւ ինչն ինձ համար ընդունելի ու ընկալելի է: Ճիշտ է, պիտի մոդեռն լինի, բայց երբեք պատմությունից ու երաժշտությունից չշեղվի: Երկու տիպի բեմադրությունների փորձառությունն ունենալով կարող եմ ասել, որ սկանդալը պրոֆեսիոնալիզմից հեռացնում է:

- Ձեր երգացանկում 20 դեր ունեք: Դրանց մեջ ո՞րն է ամենասիրելին:

- Գերմանիայում ես շատ սիրված Բաթերֆլայ եմ: Ամեն ինչ համապատասխանում էՙ թե արտաքին տվյալներս, թե ձայնայինը, թե զգացմունքայնությունը: 2008 թվականին պայմանագիր ունեմ Տոկիոյում երգել Չիո չիո սան: Ինձ համար, իհարկե, մեծ պատիվ է:

- Կարինե, ի՞նչ դեր եք երազում երգել:

- Այդ հարցն ինձ միշտ են տալիս: Չեմ կարող պատասխանել: Երեւի ճիշտ կլինի այսպես ձեւակերպելՙ երազանքս արդեն երգած դերերգերը կատարել մեծ թատրոններում, բարձր պրոֆեսիոնալիզմով աչքի ընկնող դիրիժորների հետ:

- Դիրիժորներից ու՞մ հետ կուզենայիք աշխատել:

- Շատ կուզենայի աշխատել Ռիկարդո Մուտտիի հետ, եղել եմ Լա Սկալայում, տեսել նրա տաղանդն ու պրոֆեսիոնալիզմը: Աշխատել եմ իտալացի դիրիժոր Նիկոլա Լուիզոտտի հետ, Շտուտգարդի Բաթերֆլայի հաջողությունը կարող եմ կիսել այս տաղանդավոր դիրիժորի հետ: Սիրով նորից կերգեի նրա հետ: Մեծ հաճույքով եմ աշխատում Շտեֆան Շոյդեսի հետ, նա շատ լավ է հասկանում երգչին, մի բառովՙ մաեստրո է: Այսօր շատերն են իրենց մաեստրո անվանում, բայց մաեստրո լինելը ոչ բոլորին է վիճակվում:

- Ինչպես դիվա կամ աստղ լինելը: Շնորհալի, տաղանդավոր..այս մակդիրները կուչ են եկել ... Կարինե Բաբաջանյանի տեղն ու՞ր է այս շարքում:

- Իմ հանդեպ միշտ քննադատական հայացք ունեմ, գովաբանություններ հնչեցնել չեմ կարող:

- Համե՞ստ եք:

- Համեստ չէի ասի: Համեստությունն օպերային երգչին նույնիսկ չի էլ սազում: Բեմում համեստությունը պիտի մի կողմ դնել: Համեստ կարելի է լինել որպես անհատ, անձ: Հաճախ է պատահումՙ մեծ տաղանդները կյանքում համեստ ու հասարակ մարդիկ են լինում:

- Ձայնագրություններ ունե՞ք:

- Բուդապեշտի ռադիոյի սիմֆոնիկի հետ վերջերս իմ առաջին ձայնագրությունն իրականություն դարձավՙ Պուչիննիի 11 արիաներ ու դուետներՙ տենոր Ջուզեպպե Ջակոմինիի եւ դիրիժոր Պիեռ Ջորջիո Մորանդիի հետ: Պրոդյուսեր ենք փնտրում: 2009-ի ապրիլին Բայրիշե ռունդֆունկի հետ պայմանավորվածություն կա Կարմենի ձայնագրությունն անել:

- Ովքե՞ր են Ձեր մենեջերները: Գո՞հ եք նրանց աշխատանքից:

- Մենեջերների աշխատանքից, ինձ թվում է, ոչ ոք գոհ չէ: Ամեն ինչ կախված է նաեւ երգչի հաջողությունից: Ճիշտ է, ասում են ՙ մեծ թատրոնների պարագայում հատկապես շատ կարեւոր է մենեջերի կապը թատրոնի հետ, բայց ինքս այլ կարծիք ունեմՙ երգչի հաջողությունը շատ մեծ նշանակություն ունի: Իմ մենեջերը Ցյուրիխից է, շատ հայտնի չէ, բայց հաջողակ է, շատ երգիչներ չունի, դրա համար աշխատում է լարված ու հոգատար, ինչը երգչի համար շատ կարեւոր է: Ես գոհ եմ: Շվեյցարացի երիտասարդ, տաղանդավոր մենեջեր է, ով Ռուսաստան է գնացել հատուկ ռուսերեն սովորելու, քանի որ սկսել է ռուս երգիչների հետ աշխատել:

- Բեռլինում, 2007-ի ապրիլի 24-ին Դուք հայ երաժշտություն ներկայացրիքՙ Կոմիտաս, Կանաչյան.. . ասում եք այդ համերգը փոխեց Ձեր կյանքը: Ինչպե՞ս:

- Եվրոպական այս միջավայրում լեզուների իմաստով զրոյից էի սկսել, այստեղի մշակութային ճակատամարտում հաղթելու համար տարիներ էին պետք, եւ հայկականը, ճիշտն ասած, մի քիչ անկյունում էր մնացել, բայց լավ անկյունում: Այդ համերգը շատ կարեւոր էր ինձ համար, մեկ ամիս առաջ պատրաստվեցի, քանի որ կար մասնագիտական բարձր պատասխանտվության գիտակցություն: Աշխատանքի ընթացքում, մանավանդ ելույթի պահին հայտնաբերեցի, որ հայերեն լեզվով երգելը հայ երգչուհու համար ամենակարեւորն է: Յուրահատուկ գույն հայտնաբերեցի իմ ձայնի մեջ, Հայաստանում Կոմիտաս կատարելիս դա չէի զգում, բայց Գերմանիայում մի նոր զգացում ծնվեց դեպի Հայաստանը:

- Շարունակելով Կոմիտասի թեման անդրադառնանք անցյալ տարի «Բայրիշե ռունդֆունկի» աշխատանքին, որ ունկնդիրների ձայնադարանը հարստացրեց Հասմիկ Պապյանի եւ Վարդան Մամիկոնյանի «Նվիրում Կոմիտասին» սկավառակով:

- Հենց առաջինը գնեցի, հպարտությամբ ունկնդրեցի, շատ մեծ բան էր, իհարկե, Հասմիկ Պապյանի կողմից դա հրատարակելը, քանի որ Կոմիտասն այստեղ հայտնի չէ, եւ եվրոպական ունկնդիրը մեծ հետաքրքրությամբ է նրան բացահայտում: Շատ կարեւոր է Պապյանի մեկնաբանումը, նրա արվեստը շատ բարձր եմ գնահատում: Ճիշտն ասած, Հասմիկ Պապյանը եղել է երգչուհու այն օրինակներից, որին ձգտել եմ նմանվելՙ նրա աշխատասիրությունը, պրոֆեսիոնալ լուրջ վերաբերմունքը երգեցողությանը:

- Կարինե, Հայաստանում ելույթ ունենալու ծրագիր, հրավեր կա՞:

- Այո, կարող եմ ասելՙ դա էլ իմ իրականանալի երազներից է: Իմ շատ լավ ընկերոջՙ Էդուարդ Թոփչյանի հետ միգուցե շուտով հայ ունկնդրին ներկայացնեմ իմ արվեստը:

- Հանդիպու՞մ եք Գերմանիայում ստեղծագործող մեր մյուս երաժիշտների հետ:

- Մոտ եմ Սերգեյ Խաչատրյանի ընտանիքին, գնահատում ու սիրում եմ նրանց, նույնիսկ միասին համերգներ ենք ունեցել: Էսսենում իմ խաղացած «Ճակատագրի ուժը» ներկայացումից հետո Հրաչուհի Բասենցին ու Գոռ Արսենյանին տեսա: Հանդիպել եմ նաեւ Գարեգին Հովսեփյանին: Շատ ուրախ եմ նրանց հաջողություններով, գիտեմ, որ հսկայական մրցակցություն կաՙ ամերիկացիներ, Ռուսաստանից, գերմանացիներ, իտալացիներ, հայերիս համար շատ բարդ է հաջողությունների հասնել: Ազգությունն էլ դեր է խաղումՙ ամերիկացիներն օրինակ իրենց համերկրացիներին են թիկունք լինում, բայց եթե մարդ տաղանդավոր է, աշխատասեր, ամեն ինչ հաղթահարում է:

Շատ ուրախ եմ, որ 2008-ի հունիսին Վերդիի մի համերգ է ծրագրված Հայլբրոննում Վյուրթեմբերգի կամերայինի հետ, որի գլխավոր դիրիժորը Ռուբեն Ղազարյանն է:

- Ընտանիքը եւ Կարինե Բաբաջանյանը:

- Դա ամենացավոտ հարցն է: Ես եւ ամուսինս շատ լավ ընկերներ ենք, բայց Եվրոպայում անընդհատ ճանապարհորդելով կարիերա անել եւ միաժամանակ ընտանիքը պահպանելն անհնար է: Մկրտիչն էլ շատ տաղանդավոր է, երկուսս էլ ուզում ենք հասնել մեծ բարձունքների: (Բաս-բարիտոն Մկրտիչ Բաբաջանյանը երգում է Գերմանիայի տարբեր բեմերումՙ Բոննում, Էսսենում, Շվերինում-Ան. Հ.): Մեզանից յուրաքանչյուրին ցավ պատճառեց բաժանումը, բայց միգուցե բեմին նվիրված մարդիկ պիտի մի բան զոհաբերեն,տվյալ դեպքումՙ եղավ ընտանիքը:

- Ձեր դուստրն ինչո՞վ է զբաղվում:

- Լուսինեն շատ երաժշտական է, երգում է Շտուտգարդի մանկական երգչախմբում, դաշնամուր է նվագում: Ինքն էլ է ուզում երգչուհի դառնալ, թեպետ Մկրտիչն էլ, ես էլ դեմ ենքՙ կուզենայինք, որ ուրիշ մասնագիտություն ընտրեր:

- Դժվա՞ր է, թե՞ հեշտ, որ մայր լինելու զգացումն անընդհատ ուղեկցում է Ձեզ:

- Շատ ուժ է տալիս: Բազմաթիվ երաժիշտների հետ եմ շփվումՙ շատերն են առանց ընտանիքի, առանց երեխաների, զբաղված են միայն իրենց աշխատանքով, նկատելի է, որ ներքուստ շատ դատարկ են: Նույնիսկ, երբ շատ հոգնած եմ լինում, աղջիկս մեծ ուժ է տալիս:

Հարցազրույցը փարեց ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԸ, Գերմանիա