Հետաքրքրությամբ կարդացի «Դասական գրականությունը համառոտ տպագրելու փո՞րձ, թե՞ փորձանք» գրախոսությունը թերթի «Գրքերի տեսություն» էջին մեր հրատարակած սեղմավեպերի շարքի մասին:
Չեմ կարող համաձայնել գրախոսության մեջ տեղ գտած որոշ պնդումների հետ: Նախ վերնագրի մասին: Արդյոք վտանգավո՞ր է (գրախոսի լեզվովՙ փորձա՞նք է) սեղմավեպերի հրատարակումը: Գրեթե չկա մի քաղաքակիրթ ժողովուրդ, որն այսօր չունի իր դասական երկերի համառոտ տարբերակների հրատարակման բազմամյա փորձը: Եվ, կարծես թե, ոչ մի ժողովրդի գրականությունը փորձանքի մեջ չի ընկել սեղմավեպ հրատարակելու պատճառով: Ավելին, բոլորին էլ այդ փորձն օգնել է սփռելու իրենց գրականությունն աշխարհով մեկ: Հիշենք, որ օտար լեզուները մենք սովորել ենք նախ սեղմավեպեր կարդալով:
Գիրքը նախ եւ առաջ բովանդակություն է. մնացածըՙ նկարագրությունները, գեղեցիկ լեզուն, լեզվի ճոխությունը, ոճը եւ այլ գործիքները, այդ բովանդակությունն ամենալավ ձեւով ընթերցողին ներկայացնելու համար է: Սեղմավեպերը (բացի լեզու սովորելու զուտ ուսումնական նպատակ հետապնդելուց) կարճ ժամանակում ծանոթացնում են XXI դարի զբաղված մարդուն վեպերի հենց բովանդակությանը: Այն, որ համակարգված կերպով հայերեն սեղմավեպեր մինչ այս չեն հրատարակվել, հավանաբար հայերեն լեզուն սովորելու ցանկության պակասն է եղել օտարազգիների եւ հայերեն չիմացող սփյուռքահայերի կողմից: Հայերեն հրատարակելով սեղմավեպերըՙ հույս ունենք, որ դրանք կխթանեն այդ ցանկությունը: Միգուցե հետո էլ առաջանա ամբողջական վեպը կարդալու տենչը: Թերեւս, սա վերաբերում է նաեւ Հայաստանում ապրող շատ հայերի:
Հետեւյալ վիճելի պնդումը (խմբագրության անունից) այն է, որ Շահան Շահնուրի «Նահանջը առանց երգի» սեղմավեպն արեւմտահայերենից արեւելահայերեն թագմանելն ու հրատարակելը (մեջբերում եմ) «հակագրական հեթանոսություն» է: Կարծում եմ, վատ չէր լինի, որ թարգմանություններ արվեն (եւ ոչ միայն սեղմավեպի տեսքով) հայերենների միջեւՙ հնարավորություն տալով մեր ժողովրդի երկու կեսին ըմբոշխնելու երկու հայերենով գրված գործերը: Ինչո՞ւ կարող ենք հաճույքով կարդալ թարգմանություններն այլ լեզուներից, բայց ոչ հայերենների միջեւ: Չէ՞ որ այդպիսի թարգմանությունն ավելի ճշգրիտ կլինի, քանի որ խարսխված է նույն ժողովրդի ազգային, մշակութային եւ պատմական հենքին: Ինձ հայտնի չէ իրեն մեկ ազգ համարող որեւէ ժողովուրդ, որն ունի երկու կենդանի գրական լեզու, որոնք միմյանցից տարբերվում են երեւի թե ավելի, քան, ասենք, ռուսերենն ուկրաիներենից: Եվ հարց է ծագումՙ ինչո՞ւ ռուսերենից կարելի է թարգմանել ուկրաիներեն եւ հակառակը, իսկ արեւելահայերենից արեւմտահայերեն (կամ հակառակը)ՙ ոչ: Երկու հայերեն լեզվի առկայությունն իրողություն է, եւ պատրանք է այն, որ դրանք երբեւէ կդառնան մեկ լեզու: Ընդունենք դա եւ փորձենք օգտագործել այդ հարստությունըՙ թարգմանելով հայերենից հայերեն:
ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ, «Գիտանք» հրատարակչության տնօրեն