ԿԱՐՈ՛Ղ ԵՆՔ ՀԱՂԹԵԼ ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, Գերմանիա Նոբելյան ստացած երկրորդ հայ գիտնականը հաստատում է մեր հույսը Երկուշաբթիՙ հոկտեմբերի 4-ին, երբ հայտնի դարձավ, որ Նոբելյան կոմիտեն բժշկության ասպարեզում բացառիկ է նկատել Արտեմ Փաթափությանի եւ Դեյվիդ Յուլիուսի հայտնագործությունը, գերմանական լրատվամիջոցները, լրագրողները, գիտնականները, նաեւ որոշ քաղաքական գործիչներ չթաքցրին իրենց ակնկալած նախընտրելինՙ ինչո՞ւ Covid-19-ի դեմ լավագույնը համարվող գերմանա-ամերիկյան Բայոնթեք- Ֆայզեր BioNTech Pfizer պատվաստանյութի հեղինակները չեն դարձել Ստոկհոլմի ժյուրիի ընտրությունը: Գերմանական լրատվամիջոցները նշեցին, որ մրցանակը ստացել են երկու ամերիկացի գիտնականներ, բայց Փաթափությանի պարագայում լրացրինՙ ծագումով Լիբանանից: Հայերս, բնական է, նույն օրը եւ հաջորդ օրերին Փաթափությանի հաղթանակի մասին պատմեցինքՙ պեղելով նրա, ընտանեկան ակունքների եւ Նոբելյան մրցանակի ներկայացված մյուս հայ գիտնականների կենսագրության կարեւոր մանրամասներ: Այդպես առիթ եղավ անդրադառնալ, որ տարբեր տարիներիՙ իտալաբնակ սենատոր, քիմիկոս Ջակոմո Չամիչյանից սկսյալ, որ 20-րդ դարի սկզբին 4 անգամ դարձել էր մրցանակի թեկնածու, Նոբելյանի թեկնածու են եղել նաեւ հայ գրողներ: Գրող Վարուժան Ոսկանյանի , MRT-ի հեղինակ Ռեյմոնդ Դամադյանի , հայտնի տնտեսագետ Տարոն Աճեմօղլուի , օգանեսոն քիմիական տարրի հեղինակ Յուրի Հովհաննիսյանի Նոբելյան չստանալն էլ մեզ հետ միասին մեծ ափսոսանքով են ընդունել ոչ հայեր նաեւ: Իսկ հայերս, անկեղծ ասած, շատ էլ չենք ոգեւորվել, երբ 2007-ին ԱՄՆ նախկին փոխնախագահ Ալ Գորն ու կլիմայագետ գիտնականների թիմը Նոբելյան ստացավ, նրանց մեջ էր վերջապես մեր փոքրաթիվ ազգի առաջին գիտնականըՙ 1954-ին Փենսիլվանիայում ծնված Տորք (Դորք) Սահակյանը : Եթե ոգեւորված լինեինք, նա կդառնար հեռուստաեթերի հերոս, նրա օրինակըՙ լուրջ նպատակ դնել ու սլանալ դեպի այդ նպատակը, կդառնար Հայաստանում դպրոց ու բուհ հաճախող բազմաթիվ տղաների ու աղջիկների երազանքը: Միգուցե կա այդ երազանքը, ապրում է հայ ժողովրդի տաղանդավոր պատանիների մտքում, բայց պետությունը նվազագույն միջոցը չի ծախսում, որ թեւ տա այդ պատանուն, որ մարմին տա նրա երազանքին: Իսկ լրագրությունն էլ գիտության նվաճումների մասին հասկանալի լեզվով պատմելու կարեւորությունը կարծես այնքան էլ չի գիտակցում: Արտեմ Փաթափությանը գիտական Օլիմպոսին հասած երկրորդ հայ գիտնականն է: Մենք ուրախությամբ արձանագրեցինք, որ հայկական կրթություն ունի, սերում է մտավորական ընտանիքիցՙ հայրը գրող Սարգիս Վահագն է, մայրըՙ Բեյրութի Դեմիրճյան հայկական վարժարանի ուսուցչուհի է եղել: Հայաստանի հետ ամուր կապված մարդ է բարձունքին հասած Փաթափությանը: Երկուշաբթի օրվա համառոտ լրատվության մեջ չէի թաքցրել ուրախությունս, որ նաՙ Նոբելյան ստացած Փաթափությանը վերապրողի զավակ էՙ չընկճվող, հաստատակամ, ուրիշ ուժի տեր: Պարզվեց այս շեշտադրումը, այս զգացողությունը հատուկ է նաեւ ուրիշների: Շվեյցարիայում լույս տեսնող հրեական «Tachles» շաբաթաթերթում կարդում եմՙ «Դեյվիդ Ջուլիուսը հպարտ է իր հրեական արմատներով: Նա լույս աշխարհ է եկել 1955-ին Նյու-Յորքում, ցարական Ռուսաստանից գաղթած հրեաների թոռ է: Նա երբեք չի մոռացել, որ իր նախնիները հրեաների հանդեպ ատելության պատճառով են ԱՄՆ-ում հայտնվել», գրում է թերթըՙ կարեւորելով նաեւ Փաթափությանի ազգային ակունքները: «Լիբանանում հասակ առած Փաթափությանը հայկական ծագում ունի: 18 տարեկանում նա ԱՄՆ է գաղթելՙ տեղի քաղաքացիական պատերազմի պատճառով»: Չորեքշաբթի օրըՙ հոկտեմբերի 6-ին, երբ հայտնի դարձավ, որ քիմիայի բնագավառում Նոբելյանը գերմանացի գիտնական Բենիամին Լիստն է ստացել, ընկալելի դարձավ, որ ազգային պատկանելիությամբ շեշտադրված հաղթանակի բերկրանքը վայելելը փոքրաթիվ մեր ժողովրդի սնապարծ էգոյի արտահայտություն չէ: Գերմանացիներն էլ երկու օր է շեշտադրում են Լիստի ազգային պատկանելիությունը: |
